比量经
181
Evaṃ me sutaṃ— ekaṃ samayaṃ āyasmā Mahāmoggallāno Bhaggesu viharati Susumāragire Bhesakaḷāvane migadāye. Tatra kho āyasmā Mahāmoggallāno bhikkhū āmantesi: “āvuso bhikkhavo” ti. “Āvuso” ti kho te bhikkhū āyasmato Mahāmoggallānassa paccassosuṃ. Āyasmā Mahāmoggallāno etad avoca:
“Pavāreti ce pi, āvuso, bhikkhu: ‘vadantu maṃ āyasmanto, vacanīyo’mhi āyasmantehī’ ti, so ca hoti dubbaco, dovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato, akkhamo appadakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ, atha kho naṃ sabrahmacārī na c’eva vattabbaṃ maññanti, na ca anusāsitabbaṃ maññanti, na ca tasmiṃ puggale vissāsaṃ āpajjitabbaṃ maññanti.
Katame c’āvuso, dovacassakaraṇā dhammā?
Idh’āvuso, bhikkhu pāpiccho hoti, pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu pāpiccho hoti, pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu attukkaṃsako hoti paravambhī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu attukkaṃsako hoti paravambhī—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu kodhano hoti kodhābhibhūto. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu kodhano hoti kodhābhibhūto—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu kodhano hoti kodhahetu upanāhī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu kodhano hoti kodhahetu upanāhī—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu kodhano hoti kodhahetu abhisaṅgī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu kodhano hoti kodhahetu abhisaṅgī—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu kodhano hoti kodhasāmantā vācaṃ nicchāretā. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu kodhano hoti kodhasāmantā vācaṃ nicchāretā—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu codito codakena codakaṃ paṭippharati. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu codito codakena codakaṃ paṭippharati—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu codito codakena codakaṃ apasādeti. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu codito codakena codakaṃ apasādeti—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu codito codakena codakassa paccāropeti. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu codito codakena codakassa paccāropeti—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu codito codakena aññenaññaṃ paṭicarati, bahiddhā kathaṃ apanāmeti, kopañ ca dosañ ca appaccayañ ca pātukaroti. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu codito codakena aññenaññaṃ paṭicarati, bahiddhā kathaṃ apanāmeti, kopañ ca dosañ ca appaccayañ ca pātukaroti—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu codito codakena apadāne na sampāyati. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu codito codakena apadāne na sampāyati—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu makkhī hoti paḷāsī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu makkhī hoti paḷāsī—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu issukī hoti maccharī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu issukī hoti maccharī—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu saṭho hoti māyāvī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu saṭho hoti māyāvī—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu thaddho hoti atimānī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu thaddho hoti atimānī—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu sandiṭṭhiparāmāsī hoti ādhānaggāhī duppaṭinissaggī—ayam pi dhammo dovacassakaraṇo.
Ime vuccant’āvuso, dovacassakaraṇā dhammā.
182
No ce pi, āvuso, bhikkhu pavāreti: ‘vadantu maṃ āyasmanto, vacanīyo’mhi āyasmantehī’ ti, so ca hoti suvaco, sovacassakaraṇehi dhammehi samannāgato, khamo padakkhiṇaggāhī anusāsaniṃ, atha kho naṃ sabrahmacārī vattabbañ c’eva maññanti, anusāsitabbañ ca maññanti, tasmiñ ca puggale vissāsaṃ āpajjitabbaṃ maññanti.
Katame c’āvuso, sovacassakaraṇā dhammā?
Idh’āvuso, bhikkhu na pāpiccho hoti, na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu na pāpiccho hoti na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu anattukkaṃsako hoti aparavambhī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu anattukkaṃsako hoti aparavambhī—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu na kodhano hoti na kodhābhibhūto. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu na kodhano hoti na kodhābhibhūto—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu upanāhī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu upanāhī—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu abhisaṅgī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu na kodhano hoti na kodhahetu abhisaṅgī—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu na kodhano hoti na kodhasāmantā vācaṃ nicchāretā. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu na kodhano hoti na kodhasāmantā vācaṃ nicchāretā—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu codito codakena codakaṃ nappaṭippharati. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu codito codakena codakaṃ nappaṭippharati—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu codito codakena codakaṃ na apasādeti. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu codito codakena codakaṃ na apasādeti—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu codito codakena codakassa na paccāropeti. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu codito codakena codakassa na paccāropeti—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu codito codakena na aññenaññaṃ paṭicarati, na bahiddhā kathaṃ apanāmeti, na kopañ ca dosañ ca appaccayañ ca pātukaroti. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu codito codakena na aññenaññaṃ paṭicarati, na bahiddhā kathaṃ apanāmeti, na kopañ ca dosañ ca appaccayañ ca pātukaroti—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu codito codakena apadāne sampāyati. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu codito codakena apadāne sampāyati—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu amakkhī hoti apaḷāsī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu amakkhī hoti apaḷāsī—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu anissukī hoti amaccharī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu anissukī hoti amaccharī—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu asaṭho hoti amāyāvī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu asaṭho hoti amāyāvī—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu atthaddho hoti anatimānī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu atthaddho hoti anatimānī—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhu asandiṭṭhiparāmāsī hoti anādhānaggāhī suppaṭinissaggī. Yaṃ p’āvuso, bhikkhu asandiṭṭhiparāmāsī hoti, anādhānaggāhī suppaṭinissaggī—ayam pi dhammo sovacassakaraṇo.
Ime vuccant’āvuso, sovacassakaraṇā dhammā.
183
Tatr’āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ anuminitabbaṃ:
‘Yo khvāyaṃ puggalo pāpiccho, pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pan’assaṃ pāpiccho pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘na pāpiccho bhavissāmi, na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo attukkaṃsako paravambhī, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pan’assaṃ attukkaṃsako paravambhī, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘anattukkaṃsako bhavissāmi aparavambhī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo kodhano kodhābhibhūto, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo. Ahañ c’eva kho pan’assaṃ kodhano kodhābhibhūto, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘na kodhano bhavissāmi na kodhābhibhūto’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo kodhano kodhahetu upanāhī, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pan’assaṃ kodhano kodhahetu upanāhī, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘na kodhano bhavissāmi na kodhahetu upanāhī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo kodhano kodhahetu abhisaṅgī, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pan’assaṃ kodhano kodhahetu abhisaṅgī, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘na kodhano bhavissāmi na kodhahetu abhisaṅgī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo kodhano kodhasāmantā vācaṃ nicchāretā, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pan’assaṃ kodhano kodhasāmantā vācaṃ nicchāretā, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘na kodhano bhavissāmi na kodhasāmantā vācaṃ nicchāressāmī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo codito codakena codakaṃ paṭippharati, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pana codito codakena codakaṃ paṭipphareyyaṃ, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘codito codakena codakaṃ nappaṭippharissāmī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo codito codakena codakaṃ apasādeti, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pana codito codakena codakaṃ apasādeyyaṃ, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘codito codakena codakaṃ na apasādessāmī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo codito codakena codakassa paccāropeti, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pana codito codakena codakassa paccāropeyyaṃ, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘codito codakena codakassa na paccāropessāmī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo codito codakena aññenaññaṃ paṭicarati, bahiddhā kathaṃ apanāmeti, kopañ ca dosañ ca appaccayañ ca pātukaroti, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pana codito codakena aññenaññaṃ paṭicareyyaṃ, bahiddhā kathaṃ apanāmeyyaṃ, kopañ ca dosañ ca appaccayañ ca pātukareyyaṃ, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘codito codakena na aññenaññaṃ paṭicarissāmi, na bahiddhā kathaṃ apanāmessāmi, na kopañ ca dosañ ca appaccayañ ca pātukarissāmī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo codito codakena apadāne na sampāyati, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pana codito codakena apadāne na sampāyeyyaṃ, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘codito codakena apadāne sampāyissāmī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo makkhī paḷāsī, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pan’assaṃ makkhī paḷāsī, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘amakkhī bhavissāmi apaḷāsī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo issukī maccharī, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pan’assaṃ issukī maccharī, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘anissukī bhavissāmi amaccharī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo saṭho māyāvī, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pan’assaṃ saṭho māyāvī, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘asaṭho bhavissāmi amāyāvī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo thaddho atimānī, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pan’assaṃ thaddho atimānī, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘atthaddho bhavissāmi anatimānī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
‘Yo khvāyaṃ puggalo sandiṭṭhiparāmāsī ādhānaggāhī duppaṭinissaggī, ayaṃ me puggalo appiyo amanāpo; ahañ c’eva kho pan’assaṃ sandiṭṭhiparāmāsī ādhānaggāhī duppaṭinissaggī, aham pāssaṃ paresaṃ appiyo amanāpo’ ti. Evaṃ jānantenāvuso, bhikkhunā ‘asandiṭṭhiparāmāsī bhavissāmi anādhānaggāhī suppaṭinissaggī’ ti cittaṃ uppādetabbaṃ.
184
Tatr’āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi pāpiccho, pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘pāpiccho kho’mhi, pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘na kho’mhi pāpiccho, na pāpikānaṃ icchānaṃ vasaṃ gato’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi attukkaṃsako paravambhī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘attukkaṃsako kho’mhi paravambhī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘anattukkaṃsako kho’mhi aparavambhī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi kodhano kodhābhibhūto’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘kodhano kho’mhi kodhābhibhūto’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘na kho’mhi kodhano kodhābhibhūto’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi kodhano kodhahetu upanāhī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti ‘kodhano kho’mhi kodhahetu upanāhī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti ‘na kho’mhi kodhano kodhahetu upanāhī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi kodhano kodhahetu abhisaṅgī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘kodhano kho’mhi kodhahetu abhisaṅgī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘na kho’mhi kodhano kodhahetu abhisaṅgī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi kodhano kodhasāmantā vācaṃ nicchāretā’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘kodhano kho’mhi kodhasāmantā vācaṃ nicchāretā’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘na kho’mhi kodhano kodhasāmantā vācaṃ nicchāretā’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi codito codakena codakaṃ paṭippharāmī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti ‘codito kho’mhi codakena codakaṃ paṭippharāmī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘codito kho’mhi codakena codakaṃ nappaṭippharāmī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi codito codakena codakaṃ apasādemī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti ‘codito kho’mhi codakena codakaṃ apasādemī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘codito kho’mhi codakena codakaṃ na apasādemī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi codito codakena codakassa paccāropemī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘codito kho’mhi codakena codakassa paccāropemī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘codito kho’mhi codakena codakassa na paccāropemī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi codito codakena aññenaññaṃ paṭicarāmi, bahiddhā kathaṃ apanāmemi, kopañ ca dosañ ca appaccayañ ca pātukaromī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘codito kho’mhi codakena aññenaññaṃ paṭicarāmi, bahiddhā kathaṃ apanāmemi, kopañ ca dosañ ca appaccayañ ca pātukaromī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘codito kho’mhi codakena na aññenaññaṃ paṭicarāmi, na bahiddhā kathaṃ apanāmemi, na kopañ ca dosañ ca appaccayañ ca pātukaromī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi codito codakena apadāne na sampāyāmī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘codito kho’mhi codakena apadāne na sampāyāmī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘codito kho’mhi codakena apadāne sampāyāmī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi makkhī paḷāsī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘makkhī kho’mhi paḷāsī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘amakkhī kho’mhi apaḷāsī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi issukī maccharī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘issukī kho’mhi maccharī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘anissukī kho’mhi amaccharī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi saṭho māyāvī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘saṭho kho’mhi māyāvī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘asaṭho kho’mhi amāyāvī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi thaddho atimānī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘thaddho kho’mhi atimānī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘atthaddho kho’mhi anatimānī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Puna c’aparaṃ, āvuso, bhikkhunā attanā va attānaṃ evaṃ paccavekkhitabbaṃ: ‘kiṃ nu kho’mhi sandiṭṭhiparāmāsī ādhānaggāhī duppaṭinissaggī’ ti? Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘sandiṭṭhiparāmāsī kho’mhi ādhānaggāhī duppaṭinissaggī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā tesaṃ yeva pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno evaṃ jānāti: ‘asandiṭṭhiparāmāsī kho’mhi anādhānaggāhī suppaṭinissaggī’ ti, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Sace, āvuso, bhikkhu paccavekkhamāno sabbe p’ime pāpake akusale dhamme appahīne attani samanupassati, tenāvuso, bhikkhunā sabbesaṃ yeva imesaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno sabbe p’ime pāpake akusale dhamme pahīne attani samanupassati, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ, ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesu.
Seyyathāpi, āvuso, itthī vā puriso vā, daharo yuvā maṇḍanajātiko, ādāse vā parisuddhe pariyodāte, acche vā udakapatte, sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno, sace tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā, tass’eva rajassa vā aṅgaṇassa vā pahānāya vāyamati; no ce tattha passati rajaṃ vā aṅgaṇaṃ vā, ten’eva attamano hoti: ‘lābhā vata me, parisuddhaṃ vata me’ ti.
Evam eva kho, āvuso, sace bhikkhu paccavekkhamāno sabbe p’ime pāpake akusale dhamme appahīne attani samanupassati, tenāvuso, bhikkhunā sabbesaṃ yeva imesaṃ pāpakānaṃ akusalānaṃ dhammānaṃ pahānāya vāyamitabbaṃ. Sace panāvuso, bhikkhu paccavekkhamāno sabbe p’ime pāpake akusale dhamme pahīne attani samanupassati, tenāvuso, bhikkhunā ten’eva pītipāmojjena vihātabbaṃ, ahorattānusikkhinā kusalesu dhammesū” ti.
Idam avocāyasmā Mahāmoggallāno. Attamanā te bhikkhū āyasmato Mahāmoggallānassa bhāsitaṃ abhinandun ti.
Anumānasuttaṃ niṭṭhitaṃ pañcamaṃ.