毗婆尸经


Vipassī Sutta

住舍卫国⋯⋯

Sāvatthiyaṃ viharati …pe…

「诸比丘!在毗婆尸世尊、阿罗汉、等正觉觉悟前,未等觉的菩萨起了念:『噫!这沦难的世间出生、衰老、死亡、逝没、转生,却不了知这老死之苦的出离。要到何时,这老死之苦的出离能被了知?』

“Vipassissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa pubbe va sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattass’eva sato etad ahosi: ‘kicchaṃ vatāyaṃ loko āpanno jāyati ca jīyati ca mīyati ca cavati ca upapajjati ca. Atha ca pan’imassa dukkhassa nissaraṇaṃ nappajānāti jarāmaraṇassa. Kudāssu nāma imassa dukkhassa nissaraṇaṃ paññāyissati jarāmaraṇassā’ ti?

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有老死?由何为缘而有老死?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当生存在而有老死,由生为缘而有老死。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, kiṃpaccayā jarāmaraṇan’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘jātiyā kho sati jarāmaraṇaṃ hoti, jātipaccayā jarāmaraṇan’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有生?由何为缘而有生?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当有存在而有生,由有为缘而有生。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati jāti hoti, kiṃpaccayā jātī’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘bhave kho sati jāti hoti, bhavapaccayā jātī’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有有?由何为缘而有有?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当取存在而有有,由取为缘而有有。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati bhavo hoti, kiṃpaccayā bhavo’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘upādāne kho sati bhavo hoti, upādānapaccayā bhavo’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有取?由何为缘而有取?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当爱存在而有取,由爱为缘而有取。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati upādānaṃ hoti, kiṃpaccayā upādānan’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘taṇhāya kho sati upādānaṃ hoti, taṇhāpaccayā upādānan’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有爱?由何为缘而有爱?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当受存在而有爱,由受为缘而有爱。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati taṇhā hoti, kiṃpaccayā taṇhā’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘vedanāya kho sati taṇhā hoti, vedanāpaccayā taṇhā’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有受?由何为缘而有受?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当触存在而有受,由触为缘而有受。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati vedanā hoti, kiṃpaccayā vedanā’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘phasse kho sati vedanā hoti, phassapaccayā vedanā’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有触?由何为缘而有触?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当六入处存在而有触,由六入处为缘而有触。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati phasso hoti, kiṃpaccayā phasso’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘saḷāyatane kho sati phasso hoti, saḷāyatanapaccayā phasso’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有六入处?由何为缘而有六入处?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当名色存在而有六入处,由名色为缘而有六入处。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati saḷāyatanaṃ hoti, kiṃpaccayā saḷāyatanan’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘nāmarūpe kho sati saḷāyatanaṃ hoti, nāmarūpapaccayā saḷāyatanan’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有名色?由何为缘而有名色?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当识存在而有名色,由识为缘而有名色。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati nāmarūpaṃ hoti, kiṃpaccayā nāmarūpan’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘viññāṇe kho sati nāmarūpaṃ hoti, viññāṇapaccayā nāmarūpan’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有识?由何为缘而有识?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当诸行存在而有识,由行为缘而有识。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati viññāṇaṃ hoti, kiṃpaccayā viññāṇan’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘saṅkhāresu kho sati viññāṇaṃ hoti, saṅkhārapaccayā viññāṇan’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么存在而有诸行?由何为缘而有诸行?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当无明存在而有诸行,由无明为缘而有诸行。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho sati saṅkhārā honti, kiṃpaccayā saṅkhārā’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘avijjāya kho sati saṅkhārā honti, avijjāpaccayā saṅkhārā’ ti.

「如是,由无明为缘而有诸行,由行为缘而有识⋯⋯如是而有这全部苦蕴的集起。诸比丘!『集起、集起』,毗婆尸菩萨于先前未闻之法生起眼、生起智、生起慧、生起明、生起光。

Iti h’idaṃ avijjāpaccayā saṅkhārā; saṅkhārapaccayā viññāṇaṃ …pe… evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa samudayo hoti. ‘Samudayo, samudayo’ ti kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādi.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无老死?由何灭而有老死灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当生不存在便无老死,由生灭而有老死灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati jarāmaraṇaṃ na hoti, kissa nirodhā jarāmaraṇanirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘jātiyā kho asati jarāmaraṇaṃ na hoti, jātinirodhā jarāmaraṇanirodho’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无生?由何灭而有生灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当有不存在便无生,由有灭而有生灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati jāti na hoti, kissa nirodhā jātinirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘bhave kho asati jāti na hoti, bhavanirodhā jātinirodho’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无有?由何灭而有有灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当取不存在便无有,由取灭而有有灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati bhavo na hoti, kissa nirodhā bhavanirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘upādāne kho asati bhavo na hoti, upādānanirodhā bhavanirodho’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无取?由何灭而有取灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当爱不存在便无取,由爱灭而有取灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati upādānaṃ na hoti, kissa nirodhā upādānanirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘taṇhāya kho asati upādānaṃ na hoti, taṇhānirodhā upādānanirodho’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无爱?由何灭而有爱灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当受不存在便无爱,由受灭而有爱灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati taṇhā na hoti, kissa nirodhā taṇhānirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘vedanāya kho asati taṇhā na hoti, vedanānirodhā taṇhānirodho’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无受?由何灭而有受灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当触不存在便无受,由触灭而有受灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati vedanā na hoti, kissa nirodhā vedanānirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘phasse kho asati vedanā na hoti, phassanirodhā vedanānirodho’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无触?由何灭而有触灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当六入处不存在便无触,由六入处灭而有触灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati phasso na hoti, kissa nirodhā phassanirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘saḷāyatane kho asati phasso na hoti, saḷāyatananirodhā phassanirodho’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无六入处?由何灭而有六入处灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当名色不存在便无六入处,由名色灭而有六入处灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati saḷāyatanaṃ na hoti, kissa nirodhā saḷāyatananirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘nāmarūpe kho asati saḷāyatanaṃ na hoti, nāmarūpanirodhā saḷāyatananirodho’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无名色?由何灭而有名色灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当识不存在便无名色,由识灭而有名色灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati nāmarūpaṃ na hoti, kissa nirodhā nāmarūpanirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘viññāṇe kho asati nāmarūpaṃ na hoti, viññāṇanirodhā nāmarūpanirodho’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无识?由何灭而有识灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当诸行不存在便无识,由行灭而有识灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati viññāṇaṃ na hoti, kissa nirodhā viññāṇanirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘saṅkhāresu kho asati viññāṇaṃ na hoti, saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho’ ti.

「诸比丘!于是毗婆尸菩萨想:『当什么不存在便无诸行?由何灭而有行灭?』诸比丘!于是毗婆尸菩萨由如理作意,以慧而起现观:『当无明不存在便无诸行,由无明灭而有行灭。』

Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa etad ahosi: ‘kimhi nu kho asati saṅkhārā na honti, kissa nirodhā saṅkhāranirodho’ ti? Atha kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa yoniso manasikārā ahu paññāya abhisamayo: ‘avijjāya kho asati saṅkhārā na honti, avijjānirodhā saṅkhāranirodho’ ti.

「如是,由无明灭而有行灭,由行灭而有识灭⋯⋯如是而有这全部苦蕴的灭。诸比丘!『灭、灭』,毗婆尸菩萨于先前未闻之法生起眼、生起智、生起慧、生起明、生起光。」

Iti h’idaṃ avijjānirodhā saṅkhāranirodho; saṅkhāranirodhā viññāṇanirodho …pe… evam etassa kevalassa dukkhakkhandhassa nirodho hotī ti. ‘Nirodho, nirodho’ ti kho, bhikkhave, Vipassissa bodhisattassa pubbe ananussutesu dhammesu cakkhuṃ udapādi, ñāṇaṃ udapādi, paññā udapādi, vijjā udapādi, āloko udapādī” ti.

第四
Catutthaṃ.

对于七佛亦当如是详述。

Sattannam pi buddhānaṃ evaṃ vitthāretabbo.

Sikhī Sutta

「诸比丘!在尸弃世尊、阿罗汉、等正觉⋯⋯

“Sikhissa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa …pe….

Vessabhū Sutta

「诸比丘!在毗舍婆世尊、阿罗汉、等正觉⋯⋯

“Vessabhussa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa …pe….

Kakusandha Sutta

「诸比丘!在拘留孙世尊、阿罗汉、等正觉⋯⋯

“Kakusandhassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa …pe….

Koṇāgamana Sutta

「诸比丘!在拘那含世尊、阿罗汉、等正觉⋯⋯

“Koṇāgamanassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa …pe….

Kassapa Sutta

「诸比丘!在迦叶世尊、阿罗汉、等正觉⋯⋯

“Kassapassa, bhikkhave, bhagavato arahato sammāsambuddhassa …pe….