波羅夷章
Pārājikakaṇḍaṃ
Paṭhamapārājikaṃ
Sudinnabhāṇavāro
24
Tena kho pana samayena Vesāliyā avidūre Kalandagāmo nāma atthi, tattha Sudinno nāma Kalandaputto seṭṭhiputto hoti. Atha kho Sudinno Kalandaputto sambahulehi sahāyakehi saddhiṃ Vesāliṃ agamāsi kenacid eva karaṇīyena. Tena kho pana samayena Bhagavā mahatiyā parisāya parivuto dhammaṃ desento nisinno hoti. Addasa kho Sudinno Kalandaputto Bhagavantaṃ mahatiyā parisāya parivutaṃ dhammaṃ desentaṃ nisinnaṃ, disvān’assa etad ahosi — “yaṃ nūnâham pi dhammaṃ suṇeyyan” ti. Atha kho Sudinno Kalandaputto yena sā parisā ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnassa kho Sudinnassa Kalandaputtassa etad ahosi — “yathā yathā kho ahaṃ Bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, na yidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ, yaṃ nūnâhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyyan” ti. Atha kho sā parisā Bhagavatā dhammiyā kathāya sandassitā samādapitā samuttejitā sampahaṃsitā uṭṭhāyâsanā Bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
25
Atha kho Sudinno Kalandaputto aciravuṭṭhitāya parisāya yena Bhagavā ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā Bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho Sudinno Kalandaputto Bhagavantaṃ etad avoca — “yathā yathâhaṃ, bhante, Bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, na yidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ, icchām’ahaṃ, bhante, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ, pabbājetu maṃ Bhagavā” ti.
“Anuññāto’si pana tvaṃ, Sudinna, mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti?
“Na kho ahaṃ, bhante, anuññāto mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
“Na kho, Sudinna, Tathāgatā ananuññātaṃ mātāpitūhi puttaṃ pabbājentī” ti.
“So’haṃ, bhante, tathā karissāmi yathā maṃ mātāpitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
26
Atha kho Sudinno Kalandaputto Vesāliyaṃ taṃ karaṇīyaṃ tīretvā yena Kalandagāmo yena mātāpitaro ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā mātāpitaro etad avoca — “amma tātā, yathā yathâhaṃ Bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, na yidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ, icchām’ahaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ, anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
Evaṃ vutte Sudinnassa Kalandaputtassa mātāpitaro Sudinnaṃ Kalandaputtaṃ etad avocuṃ — “tvaṃ kho’si, tāta Sudinna, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparihato, na tvaṃ, tāta Sudinna, kiñci dukkhassa jānāsi, maraṇena pi mayaṃ te akāmakā vinâbhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
Dutiyam pi kho Sudinno Kalandaputto mātāpitaro etad avoca — “amma tātā, yathā yathâhaṃ Bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, na yidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ, icchām’ahaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ, anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
Dutiyam pi kho Sudinnassa Kalandaputtassa mātāpitaro Sudinnaṃ Kalandaputtaṃ etad avocuṃ — “tvaṃ kho’si, tāta Sudinna, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparihato, na tvaṃ, tāta Sudinna, kiñci dukkhassa jānāsi, maraṇena pi mayaṃ te akāmakā vinâbhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
Tatiyam pi kho Sudinno Kalandaputto mātāpitaro etad avoca — “amma tātā, yathā yathâhaṃ Bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, na yidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ, icchām’ahaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ, anujānātha maṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
Tatiyam pi kho Sudinnassa Kalandaputtassa mātāpitaro Sudinnaṃ Kalandaputtaṃ etad avocuṃ — “tvaṃ kho’si, tāta Sudinna, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparihato, na tvaṃ, tāta Sudinna, kiñci dukkhassa jānāsi, maraṇena pi mayaṃ te akāmakā vinâbhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
27
Atha kho Sudinno Kalandaputto — “na maṃ mātāpitaro anujānanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti, tatth’eva anantarahitāya bhūmiyā nipajji — “idh’eva me maraṇaṃ bhavissati pabbajjā vā” ti. Atha kho Sudinno Kalandaputto ekam pi bhattaṃ na bhuñji, dve pi bhattāni na bhuñji, tīṇi pi bhattāni na bhuñji, cattāri pi bhattāni na bhuñji, pañca pi bhattāni na bhuñji, cha pi bhattāni na bhuñji, satta pi bhattāni na bhuñji.
28
Atha kho Sudinnassa Kalandaputtassa mātāpitaro Sudinnaṃ Kalandaputtaṃ etad avocuṃ — “tvaṃ kho’si, tāta Sudinna, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparihato, na tvaṃ, tāta Sudinna, kiñci dukkhassa jānāsi, maraṇena pi mayaṃ te akāmakā vinâbhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya? Uṭṭhehi, tāta Sudinna, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu, na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti. Evaṃ vutte Sudinno Kalandaputto tuṇhī ahosi.
Dutiyam pi kho…pe… Tatiyam pi kho Sudinnassa Kalandaputtassa mātāpitaro Sudinnaṃ Kalandaputtaṃ etad avocuṃ — “tvaṃ kho’si, tāta Sudinna, amhākaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparihato, na tvaṃ, tāta Sudinna, kiñci dukkhassa jānāsi, maraṇena pi mayaṃ te akāmakā vinâbhavissāma, kiṃ pana mayaṃ taṃ jīvantaṃ anujānissāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya? Uṭṭhehi, tāta Sudinna, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu, na taṃ mayaṃ anujānāma agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti. Tatiyam pi kho Sudinno Kalandaputto tuṇhī ahosi.
Atha kho Sudinnassa Kalandaputtassa sahāyakā yena Sudinno Kalandaputto ten’upasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā Sudinnaṃ Kalandaputtaṃ etad avocuṃ — “tvaṃ kho’si, samma Sudinna, mātāpitūnaṃ ekaputtako piyo manāpo sukhedhito sukhaparihato, na tvaṃ, samma Sudinna, kiñci dukkhassa jānāsi, maraṇena pi te mātāpitaro akāmakā vinâbhavissanti, kiṃ pana taṃ jīvantaṃ anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajāya? Uṭṭhehi, samma Sudinna, bhuñja ca piva ca paricārehi ca, bhuñjanto pivanto paricārento kāme paribhuñjanto puññāni karonto abhiramassu, na taṃ mātāpitaro anujānissanti agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti. Evaṃ vutte Sudinno Kalandaputto tuṇhī ahosi.
Dutiyam pi kho…pe… Tatiyam pi kho Sudinnassa Kalandaputtassa sahāyakā Sudinnaṃ Kalandaputtaṃ etad avocuṃ — “tvaṃ kho’si, samma Sudinna…pe…” Tatiyam pi kho Sudinno Kalandaputto tuṇhī ahosi.
29
Atha kho Sudinnassa Kalandaputtassa sahāyakā yena Sudinnassa Kalandaputtassa mātāpitaro ten’upasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā Sudinnassa Kalandaputtassa mātāpitaro etad avocuṃ — “amma tātā, eso Sudinno anantarahitāya bhūmiyā nipanno — ‘idh’eva me maraṇaṃ bhavissati pabbajjā vā’ ti, sace tumhe Sudinnaṃ nânujānissatha agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, tatth’eva maraṇaṃ āgamissati, sace pana tumhe Sudinnaṃ anujānissatha agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, pabbajitam pi naṃ dakkhissatha, sace Sudinno nâbhiramissati agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, kā tassa aññā gati bhavissati, idh’eva paccāgamissati, anujānātha Sudinnaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
“Anujānāma, tātā, Sudinnaṃ agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
Atha kho Sudinnassa Kalandaputtassa sahāyakā yena Sudinno Kalandaputto ten’upasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā Sudinnaṃ Kalandaputtaṃ etad avocuṃ — “uṭṭhehi, samma Sudinna, anuññāto’si mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti.
30
Atha kho Sudinno Kalandaputto — “anuññāto’mhi kira mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāyā” ti haṭṭho udaggo pāṇinā gattāni paripuñchanto vuṭṭhāsi. Atha kho Sudinno Kalandaputto katipāhaṃ balaṃ gāhetvā yena Bhagavā ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā Bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisanno kho Sudinno Kalandaputto Bhagavantaṃ etad avoca — “anuññāto ahaṃ, bhante, mātāpitūhi agārasmā anagāriyaṃ pabbajjāya, pabbājetu maṃ Bhagavā” ti. Alattha kho Sudinno Kalandaputto Bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirûpasampanno ca pan’āyasmā Sudinno evarūpe dhutaguṇe samādāya vattati: āraññiko hoti piṇḍapātiko paṃsukūliko sapadānacāriko, aññataraṃ Vajjigāmaṃ upanissāya viharati.
Tena kho pana samayena Vajjī dubbhikkhā hoti dvīhitikā setaṭṭhikā salākāvuttā, na sukarā uñchena paggahena yāpetuṃ. Atha kho āyasmato Sudinnassa etad ahosi — “etarahi kho Vajjī dubbhikkhā dvīhitikā setaṭṭhikā salākāvuttā, na sukarā uñchena paggahena yāpetuṃ, bahū kho pana me Vesāliyaṃ ñātī aḍḍhā mahaddhanā mahābhogā pahūta-jātarūpa-rajatā pahūta-vittûpakaraṇā pahūta-dhana-dhaññā, yaṃ nūnâhaṃ ñātī upanissāya vihareyyaṃ, ñātī maṃ nissāya dānāni dassanti puññāni karissanti, bhikkhū ca lābhaṃ lacchanti, ahañ ca piṇḍakena na kilamissāmī” ti.
Atha kho āyasmā Sudinno senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaram ādāya yena Vesālī tena pakkāmi, anupubbena yena Vesālī tad avasari. Tatra sudaṃ āyasmā Sudinno Vesāliyaṃ viharati Mahāvane Kūṭāgārasālāyaṃ. Assosuṃ kho āyasmato Sudinnassa ñātakā — “Sudinno kira Kalandaputto Vesāliṃ anuppatto” ti, te āyasmato Sudinnassa saṭṭhimatte thālipāke bhattâbhihāraṃ abhihariṃsu. Atha kho āyasmā Sudinno te saṭṭhimatte thālipāke bhikkhūnaṃ vissajjetvā pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaram ādāya Kalandagāmaṃ piṇḍāya pāvisi. Kalandagāme sapadānaṃ piṇḍāya caramāno yena sakapitu nivesanaṃ ten’upasaṅkami.
31
Tena kho pana samayena āyasmato Sudinnassa ñātidāsī ābhidosikaṃ kummāsaṃ chaḍḍetukāmā hoti. Atha kho āyasmā Sudinno taṃ ñātidāsiṃ etad avoca — “sace taṃ, bhagini, chaḍḍanīyadhammaṃ, idha me patte ākirā” ti. Atha kho āyasmato Sudinnassa ñātidāsī taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ āyasmato Sudinnassa patte ākirantī hatthānañ ca pādānañ ca sarassa ca nimittaṃ aggahesi.
Atha kho āyasmato Sudinnassa ñātidāsī yen’āyasmato Sudinnassa mātā ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmato Sudinnassa mātaraṃ etad avoca — “yagghe’yye, jāneyyāsi, ayyaputto Sudinno anuppatto” ti.
“Sace, je, tvaṃ saccaṃ bhaṇasi, adāsiṃ taṃ karomī” ti.
32
Tena kho pana samayena āyasmā Sudinno taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ aññataraṃ kuṭṭamūlaṃ1 nissāya paribhuñjati. Pitā pi kho āyasmato Sudinnassa kammantā āgacchanto addasa āyasmantaṃ Sudinnaṃ taṃ ābhidosikaṃ kummāsaṃ aññataraṃ kuṭṭamūlaṃ nissāya paribhuñjantaṃ. Disvāna yen’āyasmā Sudinno ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ Sudinnaṃ etad avoca — “atthi nāma, tāta Sudinna, ābhidosikaṃ kummāsaṃ paribhuñjissasi? nanu nāma, tāta Sudinna, sakaṃ gehaṃ gantabban” ti?
“Agamimha2 kho te, gahapati, gehaṃ, tato’yaṃ3 ābhidosiko kummāso” ti.
Atha kho āyasmato Sudinnassa pitā āyasmato Sudinnassa bāhāyaṃ gahetvā āyasmantaṃ Sudinnaṃ etad avoca — “ehi, tāta Sudinna, gharaṃ gamissāmā” ti.
Atha kho āyasmā Sudinno yena sakapitu nivesanaṃ ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho āyasmato Sudinnassa pitā āyasmantaṃ Sudinnaṃ etad avoca — “bhuñja, tāta sudinnā” ti.
“Alaṃ, gahapati, kataṃ me ajja bhattakiccan” ti.
“Adhivāsehi, tāta Sudinna, svātanāya bhattan” ti. Adhivāsesi kho āyasmā Sudinno tuṇhībhāvena. Atha kho āyasmā Sudinno uṭṭhāyâsanā pakkāmi.
33
Atha kho āyasmato Sudinnassa mātā tassā rattiyā accayena haritena gomayena pathaviṃ opuñjāpetvā dve puñje kārāpesi: ekaṃ hiraññassa, ekaṃ suvaṇṇassa. Tāva mahantā puñjā ahesuṃ: orato ṭhito puriso pārato ṭhitaṃ purisaṃ na passati, pārato ṭhito puriso orato ṭhitaṃ purisaṃ na passati. Te puñje kilañjehi paṭicchādāpetvā majjhe āsanaṃ paññāpetvā tirokaraṇīyaṃ parikkhipitvā āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikaṃ āmantesi — “tena hi, vadhu, yena alaṅkārena alaṅkatā puttassa me Sudinnassa piyā ahosi manāpā tena alaṅkārena alaṅkarā” ti.
“Evaṃ, ayye” ti kho āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikā āyasmato Sudinnassa mātuyā paccassosi.
34
Atha kho āyasmā Sudinno pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaram ādāya yena sakapitu nivesanaṃ ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho āyasmato Sudinnassa pitā yen’āyasmā Sudinno ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā te puñje vivarāpetvā āyasmantaṃ Sudinnaṃ etad avoca — “idaṃ te, tāta Sudinna, mātu mattikaṃ itthikāya itthidhanaṃ, aññaṃ pettikaṃ aññaṃ pitāmahaṃ, labbhā, tāta Sudinna, hīnāyāvattitvā bhogā ca bhuñjituṃ puññāni ca kātuṃ, ehi tvaṃ, tāta Sudinna, hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu puññāni ca karohī” ti.
“Tāta, na ussahāmi na visahāmi, abhirato ahaṃ brahmacariyaṃ carāmī” ti.
Dutiyam pi kho…pe… Tatiyam pi kho āyasmato Sudinnassa pitā āyasmantaṃ Sudinnaṃ etad avoca — “idaṃ te, tāta Sudinna, mātu mattikaṃ itthikāya itthidhanaṃ, aññaṃ pettikaṃ aññaṃ pitāmahaṃ, labbhā, tāta Sudinna, hīnāyāvattitvā bhogā ca bhuñjituṃ puññāni ca kātuṃ, ehi tvaṃ, tāta Sudinna, hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu puññāni ca karohī” ti.
“Vadeyyāma kho taṃ, gahapati, sace tvaṃ nâtikaḍḍheyyāsī” ti.
“Vadehi, tāta Sudinnā” ti.
“Tena hi tvaṃ, gahapati, mahante mahante sāṇi-pasibbake kārāpetvā hiraññasuvaṇṇassa pūrāpetvā sakaṭehi nibbāhāpetvā majjhe Gaṅgāya sote opātehi. Taṃ kissa hetu? Yañ hi te, gahapati, bhavissati tatonidānaṃ bhayaṃ vā chambhitattaṃ vā lomahaṃso vā ārakkho vā so te na bhavissatī” ti.
Evaṃ vutte āyasmato Sudinnassa pitā anattamano ahosi — “kathañ hi nāma putto Sudinno evaṃ vakkhatī” ti?
35
Atha kho āyasmato Sudinnassa pitā āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikaṃ āmantesi — “tena hi, vadhu, tvaṃ piyā ca manāpā ca, appeva nāma putto Sudinno tuyham pi vacanaṃ kareyyā” ti.
Atha kho āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikā āyasmato Sudinnassa pādesu gahetvā āyasmantaṃ Sudinnaṃ etad avoca — “kīdisā nāma tā, ayyaputta, accharāyo yāsaṃ tvaṃ hetu brahmacariyaṃ carasī” ti?
“Na kho ahaṃ, bhagini, accharānaṃ hetu brahmacariyaṃ carāmī” ti.
Atha kho āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikā — “ajjatagge maṃ ayyaputto Sudinno bhagini-vādena samudācaratī” ti tatth’eva mucchitā papatā.
Atha kho āyasmā Sudinno pitaraṃ etad avoca — “sace, gahapati, bhojanaṃ dātabbaṃ detha, mā no viheṭhayitthā” ti.
“Bhuñja, tāta Sudinnā” ti. Atha kho āyasmato Sudinnassa mātā ca pitā ca āyasmantaṃ Sudinnaṃ paṇītena khādanīyena bhojanīyena sahatthā santappesuṃ sampavāresuṃ.
Atha kho āyasmato Sudinnassa mātā āyasmantaṃ Sudinnaṃ bhuttāviṃ onītapattapāṇiṃ etad avoca — “idaṃ, tāta Sudinna, kulaṃ aḍḍhaṃ mahaddhanaṃ mahābhogaṃ pahūta-jātarūpa-rajataṃ pahūta-vittûpakaraṇaṃ pahūta-dhana-dhaññaṃ, labbhā, tāta Sudinna, hīnāyāvattitvā bhogā ca bhuñjituṃ puññāni ca kātuṃ, ehi tvaṃ, tāta Sudinna, hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu puññāni ca karohī” ti.
“Amma, na ussahāmi na visahāmi, abhirato ahaṃ brahmacariyaṃ carāmī” ti.
Dutiyam pi kho…pe… Tatiyam pi kho āyasmato Sudinnassa mātā āyasmantaṃ Sudinnaṃ etad avoca — “idaṃ, tāta Sudinna, kulaṃ aḍḍhaṃ mahaddhanaṃ mahābhogaṃ pahūta-jātarūpa-rajataṃ pahūta-vittûpakaraṇaṃ pahūta-dhana-dhaññaṃ, tena hi, tāta Sudinna, bījakam pi dehi, mā no aputtakaṃ sāpateyyaṃ Licchavayo atiharāpesun” ti.
“Etaṃ kho me, amma, sakkā kātun” ti.
“Kahaṃ pana, tāta Sudinna, etarahi viharasī” ti?
“Mahāvane, ammā” ti. Atha kho āyasmā Sudinno uṭṭhāyâsanā pakkāmi.
36
Atha kho āyasmato Sudinnassa mātā āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikaṃ āmantesi — “tena hi, vadhu, yadā utunī hosi, pupphaṃ te uppannaṃ hoti, atha me āroceyyāsī” ti.
“Evaṃ ayye” ti kho āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikā āyasmato Sudinnassa mātuyā paccassosi.
Atha kho āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikā na cirass’eva utunī ahosi, pupphaṃ sā uppajji. Atha kho āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikā āyasmato Sudinnassa mātaraṃ etad avoca — “utunī’mhi, ayye, pupphaṃ me uppannan” ti.
“Tena hi, vadhu, yena alaṅkārena alaṅkatā puttassa Sudinnassa piyā ahosi manāpā, tena alaṅkārena alaṅkarā” ti.
“Evaṃ ayye” ti kho āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikā āyasmato Sudinnassa mātuyā paccassosi.
Atha kho āyasmato Sudinnassa mātā āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikaṃ ādāya yena Mahāvanaṃ yen’āyasmā Sudinno ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ Sudinnaṃ etad avoca — “idaṃ, tāta Sudinna, kulaṃ aḍḍhaṃ mahaddhanaṃ mahābhogaṃ pahūta-jātarūpa-rajataṃ pahūta-vittûpakaraṇaṃ pahūta-dhana-dhaññaṃ, labbhā, tāta Sudinna, hīnāyāvattitvā bhogā ca bhuñjituṃ puññāni ca kātuṃ, ehi tvaṃ, tāta Sudinna, hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjassu puññāni ca karohī” ti.
“Amma, na ussahāmi na visahāmi, abhirato ahaṃ brahmacariyaṃ carāmī” ti.
Dutiyam pi kho…pe… Tatiyam pi kho āyasmato Sudinnassa mātā āyasmantaṃ Sudinnaṃ etad avoca — “idaṃ, tāta Sudinna, kulaṃ aḍḍhaṃ mahaddhanaṃ mahābhogaṃ pahūta-jātarūpa-rajataṃ pahūta-vittûpakaraṇaṃ pahūta-dhana-dhaññaṃ, tena hi, tāta Sudinna, bījakam pi dehi, mā no aputtakaṃ sāpateyyaṃ Licchavayo atiharāpesun” ti.
“Etaṃ kho me, amma, sakkā kātun” ti purāṇa-dutiyikāya bāhāyaṃ gahetvā Mahāvanaṃ ajjhogāhetvā apaññatte sikkhāpade anādīnavadasso purāṇa-dutiyikāya tikkhattuṃ methunaṃ dhammaṃ abhiviññāpesi. Sā tena gabbhaṃ gaṇhi.
Bhummā devā saddam anussāvesuṃ — “nirabbudo vata, bho, bhikkhusaṅgho nirādīnavo, Sudinnena Kalandaputtena abbudaṃ uppāditaṃ, ādīnavo uppādito” ti. Bhummānaṃ devānaṃ saddaṃ sutvā Cātumahārājikā devā saddam anussāvesuṃ…pe… Tāvatiṃsā devā… Yāmā devā… Tusitā devā… Nimmānaratī devā… Paranimmitavasavattī devā… Brahmakāyikā devā saddam anussāvesuṃ — “nirabbudo vata, bho, bhikkhusaṅgho nirādīnavo, Sudinnena Kalandaputtena abbudaṃ uppāditaṃ, ādīnavo uppādito” ti. Iti ha tena khaṇena tena muhuttena yāva Brahmalokā saddo abbhuggacchi.
Atha kho āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikā tassa gabbhassa paripākam anvāya puttaṃ vijāyi. Atha kho āyasmato Sudinnassa sahāyakā tassa dārakassa Bījako ti nāmaṃ akaṃsu, āyasmato Sudinnassa purāṇa-dutiyikāya Bījakamātā ti nāmaṃ akaṃsu, āyasmato Sudinnassa Bījakapitā ti nāmaṃ akaṃsu, te aparena samayena ubho agārasmā anagāriyaṃ pabbajitvā arahattaṃ sacchākaṃsu.
37
Atha kho āyasmato Sudinnassa ahud eva kukkuccaṃ ahu vippaṭisāro — “alābhā vata me na vata me lābhā, dulladdhaṃ vata me na vata me suladdhaṃ, yo’haṃ evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā nâsakkhiṃ yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caritun” ti. So ten’eva kukkuccena tena vippaṭisārena kiso ahosi lūkho dubbaṇṇo uppaṇḍuppaṇḍukajāto dhamani-santhata-gatto antomano līnamano dukkhī dummano vippaṭisārī pajjhāyi.
38
Atha kho āyasmato Sudinnassa sahāyakā bhikkhū āyasmantaṃ Sudinnaṃ etad avocuṃ — “pubbe kho tvaṃ, āvuso Sudinna, vaṇṇavā ahosi pīṇindriyo pasanna-mukhavaṇṇo vippasanna-chavivaṇṇo, so dāni tvaṃ etarahi kiso lūkho dubbaṇṇo uppaṇḍuppaṇḍukajāto dhamani-santhata-gatto antomano līnamano dukkhī dummano vippaṭisārī pajjhāyasi. Kacci no tvaṃ, āvuso Sudinna, anabhirato brahmacariyaṃ carasī” ti?
“Na kho ahaṃ, āvuso, anabhirato brahmacariyaṃ carāmi, atthi me pāpakammaṃ kataṃ, purāṇa-dutiyikāya methuno dhammo paṭisevito, tassa mayhaṃ, āvuso, ahud eva kukkuccaṃ ahu vippaṭisāro — ‘alābhā vata me na vata me lābhā, dulladdhaṃ vata me na vata me suladdhaṃ, yo’haṃ evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā nâsakkhiṃ yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ caritun” ti.
“Alañ hi te, āvuso Sudinna, kukkuccāya alaṃ vippaṭisārāya yaṃ tvaṃ evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā na sakkhissasi yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.
Nanu, āvuso, Bhagavatā anekapariyāyena virāgāya dhammo desito no sarāgāya, visaṃyogāya dhammo desito no saṃyogāya, anupādānāya dhammo desito no sa-upādānāya.
Tattha nāma tvaṃ, āvuso, Bhagavatā virāgāya dhamme desite sarāgāya cetessasi, visaṃyogāya dhamme desite saṃyogāya cetessasi, anupādānāya dhamme desite sa-upādānāya cetessasi.
Nanu, āvuso, Bhagavatā anekapariyāyena rāga-virāgāya dhammo desito, mada-nimmadanāya pipāsa-vinayāya ālaya-samugghātāya vaṭṭupacchedāya taṇhākkhayāya virāgāya nirodhāya nibbānāya dhammo desito.
Nanu, āvuso, Bhagavatā anekapariyāyena kāmānaṃ pahānaṃ akkhātaṃ, kāmasaññānaṃ pariññā akkhātā, kāmapipāsānaṃ paṭivinayo akkhāto, kāmavitakkānaṃ samugghāto akkhāto, kāmapariḷāhānaṃ vūpasamo akkhāto.
N’etaṃ, āvuso, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya, atha khv etaṃ, āvuso, appasannānañ c’eva appasādāya pasannānañ ca ekaccānaṃ aññathattāyā” ti.
39
Atha kho te bhikkhū āyasmantaṃ Sudinnaṃ anekapariyāyena vigarahitvā Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. Atha kho Bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā āyasmantaṃ Sudinnaṃ paṭipucchi — “saccaṃ kira tvaṃ, Sudinna, purāṇa-dutiyikāya methunaṃ dhammaṃ paṭisevī” ti?
“Saccaṃ, Bhagavā” ti.
Vigarahi Buddho Bhagavā — “ananucchavikaṃ, moghapurisa, ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañ hi nāma tvaṃ, moghapurisa, evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā na sakkhissasi yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carituṃ?
Nanu mayā, moghapurisa, anekapariyāyena virāgāya dhammo desito no sarāgāya, visaṃyogāya dhammo desito no saṃyogāya, anupādānāya dhammo desito no sa-upādānāya.
Tattha nāma tvaṃ, moghapurisa, mayā virāgāya dhamme desite sarāgāya cetessasi, visaṃyogāya dhamme desite saṃyogāya cetessasi, anupādānāya dhamme desite sa-upādānāya cetessasi.
Nanu mayā, moghapurisa, anekapariyāyena rāga-virāgāya dhammo desito, mada-nimmadanāya pipāsa-vinayāya ālaya-samugghātāya vaṭṭupacchedāya taṇhā-kkhayāya virāgāya nirodhāya nibbānāya dhammo desito.
Nanu mayā, moghapurisa, anekapariyāyena kāmānaṃ pahānaṃ akkhātaṃ, kāmasaññānaṃ pariññā akkhātā, kāmapipāsānaṃ paṭivinayo akkhāto, kāmavitakkānaṃ samugghāto akkhāto, kāmapariḷāhānaṃ vūpasamo akkhāto.
Varaṃ te, moghapurisa, āsivisassa ghoravisassa mukhe aṅgajātaṃ pakkhittaṃ, na tv eva mātugāmassa aṅgajāte aṅgajātaṃ pakkhittaṃ. Varaṃ te, moghapurisa, kaṇhasappassa mukhe aṅgajātaṃ pakkhittaṃ, na tv eva mātugāmassa aṅgajāte aṅgajātaṃ pakkhittaṃ. Varaṃ te, moghapurisa, aṅgārakāsuyā ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya aṅgajātaṃ pakkhittaṃ, na tv eva mātugāmassa aṅgajāte aṅgajātaṃ pakkhittaṃ. Taṃ kissa hetu? Tatonidānañ hi, moghapurisa, maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ, na tv eva tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, itonidānañ ca kho, moghapurisa, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya.
Tattha nāma tvaṃ, moghapurisa, yaṃ tvaṃ asaddhammaṃ gāmadhammaṃ vasaladhammaṃ duṭṭhullaṃ odakantikaṃ rahassaṃ dvayaṃdvaya-samāpattiṃ samāpajjissasi, bahūnaṃ kho tvaṃ, moghapurisa, akusalānaṃ dhammānaṃ ādikattā pubbaṅgamo. N’etaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya, atha khv etaṃ, moghapurisa, appasannānañ c’eva appasādāya pasannānañ ca ekaccānaṃ aññathattāyā” ti.
Atha kho Bhagavā āyasmantaṃ Sudinnaṃ anekapariyāyena vigarahitvā dubbharatāya dupposatāya mahicchatāya asantuṭṭhitāya saṅgaṇikāya kosajjassa avaṇṇaṃ bhāsitvā anekapariyāyena subharatāya suposatāya appicchassa santuṭṭhassa sallekhassa dhutassa pāsādikassa apacayassa vīriyārambhassa vaṇṇaṃ bhāsitvā bhikkhūnaṃ tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi — “tena hi, bhikkhave, bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññapessāmi dasa atthavase paṭicca —
- saṅghasuṭṭhutāya,
- saṅghaphāsutāya,
- dummaṅkūnaṃ puggalānaṃ niggahāya,
- pesalānaṃ bhikkhūnaṃ phāsuvihārāya,
- diṭṭhadhammikānaṃ āsavānaṃ saṃvarāya,
- samparāyikānaṃ āsavānaṃ paṭighātāya,
- appasannānaṃ pasādāya,
- pasannānaṃ bhiyyobhāvāya,
- saddhammaṭṭhitiyā,
- vinayânuggahāya.
Evañ ca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha —
“Yo pana bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyya, pārājiko hoti asaṃvāso” ti.
Evañ c’idaṃ Bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.
Sudinnabhāṇavāro niṭṭhito.
Makkaṭīvatthu
40
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Vesāliyaṃ Mahāvane makkaṭiṃ āmisena upalāpetvā tassā methunaṃ dhammaṃ paṭisevati. Atha kho so bhikkhu pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya Vesāliṃ piṇḍāya pāvisi. Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū senāsanacārikaṃ āhiṇḍantā yena tassa bhikkhuno vihāro ten’upasaṅkamiṃsu. Addasa kho sā makkaṭī te bhikkhū dūrato va āgacchante, disvāna yena te bhikkhū ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā tesaṃ bhikkhūnaṃ purato kaṭim pi cālesi cheppam pi cālesi, kaṭim pi oḍḍi nimittam pi akāsi. Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etad ahosi — “nissaṃsayaṃ kho so bhikkhu imissā makkaṭiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevatī” ti ekamantaṃ nilīyiṃsu. Atha kho so bhikkhu Vesāliyaṃ piṇḍāya caritvā piṇḍapātaṃ ādāya paṭikkami.
41
Atha kho sā makkaṭī yena so bhikkhu ten’upasaṅkami. Atha kho so bhikkhu taṃ piṇḍapātaṃ ekadesaṃ bhuñjitvā ekadesaṃ tassā makkaṭiyā adāsi. Atha kho sā makkaṭī taṃ piṇḍapātaṃ bhuñjitvā tassa bhikkhuno kaṭiṃ oḍḍi. Atha kho so bhikkhu tassā makkaṭiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevati. Atha kho te bhikkhū taṃ bhikkhuṃ etad avocuṃ — “nanu, āvuso, Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ? Kissa tvaṃ, āvuso, makkaṭiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevasī” ti?
“Saccaṃ, āvuso, Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, tañ ca kho manussitthiyā, no tiracchānagatāyā” ti.
“Nanu, āvuso, tath’eva taṃ hoti? Ananucchavikaṃ, āvuso, ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañ hi nāma tvaṃ, āvuso, evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā na sakkhissasi yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carituṃ?
Nanu, āvuso, Bhagavatā anekapariyāyena virāgāya dhammo desito no sarāgāya…pe… kāmapariḷāhānaṃ vūpasamo akkhāto.
N’etaṃ, āvuso, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya, atha khv etaṃ, āvuso, appasannānañ c’eva appasādāya pasannānañ ca ekaccānaṃ aññathattāyā” ti.
Atha kho te bhikkhū taṃ bhikkhuṃ anekapariyāyena vigarahitvā Bhagavato etam atthaṃ arocesuṃ.
42
Atha kho Bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā taṃ bhikkhuṃ paṭipucchi — “saccaṃ kira tvaṃ, bhikkhu, makkaṭiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevī” ti?
“Saccaṃ, Bhagavā” ti.
Vigarahi Buddho Bhagavā — “ananucchavikaṃ, moghapurisa, ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañ hi nāma tvaṃ, moghapurisa, evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā na sakkhissasi yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carituṃ?
Nanu mayā, moghapurisa, anekapariyāyena virāgāya dhammo desito no sarāgāya…pe… kāmapariḷāhānaṃ vūpasamo akkhāto.
Varaṃ te, moghapurisa, āsīvisassa ghoravisassa mukhe aṅgajātaṃ pakkhittaṃ, na tv eva makkaṭiyā aṅgajāte aṅgajātaṃ pakkhittaṃ. Varaṃ te, moghapurisa, kaṇhasappassa mukhe aṅgajātaṃ pakkhittaṃ, na tv eva makkaṭiyā aṅgajāte aṅgajātaṃ pakkhittaṃ. Varaṃ te, moghapurisa, aṅgārakāsuyā ādittāya sampajjalitāya sajotibhūtāya aṅgajātaṃ pakkhittaṃ, na tv eva makkaṭiyā aṅgajāte aṅgajātaṃ pakkhittaṃ. Taṃ kissa hetu? Tatonidānañ hi, moghapurisa, maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ, na tv eva tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya, itonidānañ ca kho, moghapurisa, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya.
Tattha nāma tvaṃ, moghapurisa, yaṃ tvaṃ asaddhammaṃ gāmadhammaṃ vasaladhammaṃ duṭṭhullaṃ odakantikaṃ rahassaṃ dvayaṃdvayasamāpattiṃ samāpajjissasi. N’etaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… Evañ ca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha —
“Yo pana bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyya, antamaso tiracchānagatāya pi, pārājiko hoti asaṃvāso” ti.
Evañ c’idaṃ Bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.
Makkaṭīvatthu niṭṭhitaṃ.
Santhatabhāṇavāro
43
Tena kho pana samayena sambahulā Vesālikā Vajjiputtakā bhikkhū yāvadatthaṃ bhuñjiṃsu yāvadatthaṃ supiṃsu yāvadatthaṃ nhāyiṃsu, yāvadatthaṃ bhuñjitvā yāvadatthaṃ supitvā yāvadatthaṃ nhāyitvā ayoniso manasikaritvā sikkhaṃ apaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsu.
Te aparena samayena ñātibyasanena pi phuṭṭhā bhogabyasanena pi phuṭṭhā rogabyasanena pi phuṭṭhā āyasmantaṃ Ānandaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadanti — “na mayaṃ, bhante Ānanda, Buddhagarahino na dhammagarahino na saṅghagarahino, attagarahino mayaṃ, bhante Ānanda, anaññagarahino. Mayam ev’amhā alakkhikā mayaṃ appapuññā, ye mayaṃ evaṃ svākkhāte dhammavinaye pabbajitvā nâsakkhimhā yāvajīvaṃ paripuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carituṃ.
Idāni ce pi mayaṃ, bhante Ānanda, labheyyāma Bhagavato santike pabbajjaṃ labheyyāma upasampadaṃ, idāni pi mayaṃ vipassakā kusalānaṃ dhammānaṃ pubbarattâpararattaṃ bodhipakkhikānaṃ dhammānaṃ bhāvanânuyogam anuyuttā vihareyyāma. Sādhu, bhante Ānanda, Bhagavato etam atthaṃ ārocehī” ti.
“Evam āvuso” ti kho āyasmā Ānando Vesālikānaṃ Vajjiputtakānaṃ paṭissuṇitvā yena Bhagavā ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā Bhagavato etam atthaṃ ārocesi.
“Aṭṭhānam etaṃ, Ānanda, anavakāso yaṃ Tathāgato Vajjīnaṃ vā Vajjiputtakānaṃ vā kāraṇā sāvakānaṃ pārājikaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ samūhaneyyā” ti.
Atha kho Bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi — “yo, bhikkhave, sikkhaṃ apaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭisevati so āgato na upasampādetabbo, yo ca kho, bhikkhave, sikkhaṃ paccakkhāya dubbalyaṃ āvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭisevati so āgato upasampādetabbo. Evañ ca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha —
44
“Yo pana bhikkhu bhikkhūnaṃ sikkhāsâjīvasamāpanno sikkhaṃ apaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭiseveyya, antamaso tiracchānagatāya pi, pārājiko hoti asaṃvāso” ti.
45
Yo panā ti yo yādiso yathāyutto yathājacco yathānāmo yathāgotto yathāsīlo yathāvihārī yathāgocaro thero vā navo vā majjhimo vā, eso vuccati “yo panā” ti.
Bhikkhū ti bhikkhako ti bhikkhu, bhikkhācariyaṃ ajjhupagato ti bhikkhu, bhinnapaṭadharo ti bhikkhu, samaññāya bhikkhu, paṭiññāya bhikkhu, ehi bhikkhū ti bhikkhu, tīhi saraṇagamanehi upasampanno ti bhikkhu, bhadro bhikkhu, sāro bhikkhu, sekho bhikkhu, asekho bhikkhu, samaggena saṅghena ñatticatutthena kammena akuppena ṭhānârahena upasampanno ti bhikkhu, tatra yvāyaṃ bhikkhu samaggena saṅghena ñatticatutthena kammena akuppena ṭhānârahena upasampanno, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhū ti.
Sikkhā ti tisso sikkhā — adhisīlasikkhā adhicittasikkhā adhipaññāsikkhā, tatra yāyaṃ adhisīlasikkhā, ayaṃ imasmiṃ atthe adhippetā sikkhā ti.
Sâjīvaṃ nāma yaṃ Bhagavatā paññattaṃ sikkhāpadaṃ, etaṃ sâjīvaṃ nāma, tasmiṃ sikkhati, tena vuccati sâjīvasamāpanno ti.
Sikkhaṃ apaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā ti atthi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca apaccakkhātā, atthi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca paccakkhātā.
Kathañ ca, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca apaccakkhātā? Idha, bhikkhave, bhikkhu ukkaṇṭhito anabhirato sāmaññā cavitukāmo bhikkhubhāvaṃ aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno gihibhāvaṃ patthayamāno upāsakabhāvaṃ patthayamāno ārāmikabhāvaṃ patthayamāno sāmaṇerabhāvaṃ patthayamāno titthiyabhāvaṃ patthayamāno titthiyasāvakabhāvaṃ patthayamāno assamaṇabhāvaṃ patthayamāno asakyaputtiyabhāvaṃ patthayamāno — “yaṃ nūnâhaṃ Buddhaṃ paccakkheyyan” ti vadati viññāpeti, evam pi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca apaccakkhātā.
Atha vā pana ukkaṇṭhito anabhirato sāmaññā cavitukāmo bhikkhubhāvaṃ aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno gihibhāvaṃ patthayamāno…pe… asakyaputtiyabhāvaṃ patthayamāno —
- “yaṃ nūnâhaṃ dhammaṃ paccakkheyyan” ti vadati viññāpeti…pe…
- “yaṃ nūnâhaṃ saṅghaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ sikkhaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ vinayaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ pātimokkhaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ uddesaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ upajjhāyaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ ācariyaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ saddhivihārikaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ antevāsikaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ samānupajjhāyakaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ samānâcariyakaṃ…
- “yaṃ nūnâhaṃ sabrahmacāriṃ paccakkheyyan” ti vadati viññāpeti,
- “yaṃ nūnâhaṃ gihī assan” ti vadati viññāpeti,
- “yaṃ nūnâhaṃ upāsako assan” ti…
- “yaṃ nūnâhaṃ ārāmiko assan” ti…
- “yaṃ nūnâhaṃ sāmaṇero assan” ti…
- “yaṃ nūnâhaṃ titthiyo assan” ti…
- “yaṃ nūnâhaṃ titthiyasāvako assan” ti…
- “yaṃ nūnâhaṃ assamaṇo assan” ti…
- “yaṃ nūnâhaṃ asakyaputtiyo assan” ti vadati viññāpeti,
evam pi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca apaccakkhātā.
46
Atha vā pana ukkaṇṭhito anabhirato sāmaññā cavitukāmo bhikkhubhāvaṃ aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno gihibhāvaṃ patthayamāno…pe… asakyaputtiyabhāvaṃ patthayamāno —
- “yadi panâhaṃ Buddhaṃ paccakkheyyan” ti vadati viññāpeti…pe…
- “yadi panâhaṃ asakyaputtiyo assan” ti vadati viññāpeti…pe…
- “apâhaṃ Buddhaṃ paccakkheyyan” ti vadati viññāpeti…pe…
- “apâhaṃ asakyaputtiyo assan” ti vadati viññāpeti…pe…
- “handâhaṃ Buddhaṃ paccakkheyyan” ti vadati viññāpeti…pe…
- “handâhaṃ asakyaputtiyo assan” ti vadati viññāpeti…pe…
- “hoti me Buddhaṃ paccakkheyyan” ti vadati viññāpeti…pe…
- “hoti me asakyaputtiyo assan” ti vadati viññāpeti,
evam pi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca apaccakkhātā.
47
Atha vā pana ukkaṇṭhito anabhirato sāmaññā cavitukāmo bhikkhubhāvaṃ aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno gihibhāvaṃ patthayamāno…pe… asakyaputtiyabhāvaṃ patthayamāno —
- “mātaraṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “pitaraṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “bhātaraṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “bhaginiṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “puttaṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “dhītaraṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “pajāpatiṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “ñātake sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “mitte sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “gāmaṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “nigamaṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “khettaṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “vatthuṃ sarāmi” ti vadati viññāpeti…
- “hiraññaṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “suvaṇṇaṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “sippaṃ sarāmī” ti vadati viññāpeti…
- “pubbe hasitaṃ lapitaṃ kīḷitaṃ samanussarāmī” ti vadati viññāpeti,
evam pi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca apaccakkhātā.
48
Atha vā pana ukkaṇṭhito anabhirato sāmaññā cavitukāmo bhikkhubhāvaṃ aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno gihibhāvaṃ patthayamāno…pe… asakyaputtiyabhāvaṃ patthayamāno —
- “mātā me atthi, sā mayā posetabbā” ti vadati viññāpeti…
- “pitā me atthi, so mayā posetabbo” ti vadati viññāpeti…
- “bhātā me atthi, so mayā posetabbo” ti vadati viññāpeti…
- “bhaginī me atthi, sā mayā posetabbā” ti vadati viññāpeti…
- “putto me atthi, so mayā posetabbo” ti vadati viññāpeti…
- “dhītā me atthi, sā mayā posetabbā” ti vadati viññāpeti…
- “pajāpati me atthi, sā mayā posetabbā” ti vadati viññāpeti…
- “ñātakā me atthi, te mayā posetabbā” ti vadati viññāpeti…
- “mittā me atthi, te mayā posetabbā” ti vadati viññāpeti,
evam pi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca apaccakkhātā.
49
Atha vā pana ukkaṇṭhito anabhirato sāmaññā cavitukāmo bhikkhubhāvaṃ aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno gihibhāvaṃ patthayamāno…pe… asakyaputtiyabhāvaṃ patthayamāno —
- “mātā me atthi, sā maṃ posessatī” ti vadati viññāpeti…
- “pitā me atthi, so maṃ posessatī” ti vadati viññāpeti…
- “bhātā me atthi, so maṃ posessatī” ti vadati viññāpeti…
- “bhaginī me atthi, sā maṃ posessatī” ti vadati viññāpeti…
- “putto me atthi, so maṃ posessatī” ti vadati viññāpeti…
- “dhītā me atthi, sā maṃ posessatī” ti vadati viññāpeti…
- “pajāpati me atthi, sā maṃ posessatī” ti vadati viññāpeti…
- “ñātakā me atthi, te maṃ posessantī” ti vadati viññāpeti…
- “mittā me atthi, te maṃ posessantī” ti vadati viññāpeti…
- “gāmo me atthi, tenâhaṃ jīvissāmī” ti vadati viññāpeti…
- “nigamo me atthi, tenâhaṃ jīvissāmī” ti vadati viññāpeti…
- “khettaṃ me atthi, tenâhaṃ jīvissāmī” ti vadati viññāpeti…
- “vatthu me atthi, tenâhaṃ jīvissāmī” ti vadati viññāpeti…
- “hiraññaṃ me atthi, tenâhaṃ jīvissāmī” ti vadati viññāpeti…
- “suvaṇṇaṃ me atthi, tenâhaṃ jīvissāmī” ti vadati viññāpeti…
- “sippaṃ me atthi, tenâhaṃ jīvissāmī” ti vadati viññāpeti,
evam pi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca apaccakkhātā.
50
Atha vā pana ukkaṇṭhito anabhirato sāmaññā cavitukāmo bhikkhubhāvaṃ aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno gihibhāvaṃ patthayamāno…pe… asakyaputtiyabhāvaṃ patthayamāno —
- “dukkaran” ti vadati viññāpeti…
- “na sukaran” ti vadati viññāpeti…
- “duccaran” ti vadati viññāpeti…
- “na sucaran” ti vadati viññāpeti…
- “na ussahāmī” ti vadati viññāpeti…
- “na visahāmī” ti vadati viññāpeti…
- “na ramāmī” ti vadati viññāpeti…
- “nâbhiramāmī” ti vadati viññāpeti,
evam pi kho, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca apaccakkhātā.
51
Kathañ ca, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca paccakkhātā? Idha, bhikkhave, bhikkhu ukkaṇṭhito anabhirato sāmaññā cavitukāmo bhikkhubhāvaṃ aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno gihibhāvaṃ patthayamāno…pe… asakyaputtiyabhāvaṃ patthayamāno — “Buddhaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti, evam pi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca paccakkhātā.
Atha vā pana ukkaṇṭhito anabhirato sāmaññā cavitukāmo bhikkhubhāvaṃ aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno gihibhāvaṃ patthayamāno…pe… asakyaputtiyabhāvaṃ patthayamāno —
- “dhammaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “saṅghaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “sikkhaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “vinayaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “pātimokkhaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “uddesaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “upajjhāyaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “ācariyaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “saddhivihārikaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “antevāsikaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “samānupajjhāyakaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “samānâcariyakaṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “sabrahmacāriṃ paccakkhāmī” ti vadati viññāpeti…
- “gihī ti maṃ dhārehī” ti vadati viññāpeti…
- “upāsako ti maṃ dhārehī” ti vadati viññāpeti…
- “ārāmiko ti maṃ dhārehī” ti vadati viññāpeti…
- “sāmaṇero ti maṃ dhārehī” ti vadati viññāpeti…
- “titthiyo ti maṃ dhārehī” ti vadati viññāpeti…
- “titthiyasāvako ti maṃ dhārehī” ti vadati viññāpeti…
- “assamaṇo ti maṃ dhārehī” ti vadati viññāpeti…
- “asakyaputtiyo ti maṃ dhārehī” ti vadati viññāpeti,
evam pi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca paccakkhātā.
52
Atha vā pana ukkaṇṭhito anabhirato sāmaññā cavitukāmo bhikkhubhāvaṃ aṭṭīyamāno harāyamāno jigucchamāno gihibhāvaṃ patthayamāno…pe… asakyaputtiyabhāvaṃ patthayamāno —
- “alaṃ me Buddhenā” ti vadati viññāpeti…pe…
- “alaṃ me sabrahmacārīhī” ti vadati viññāpeti,
evam pi…pe… atha vā pana…pe…
- “kiṃ nu me Buddhenā” ti vadati viññāpeti…pe…
- “kiṃ nu me sabrahmacārīhī” ti vadati viññāpeti…
- “na mam’attho Buddhenā” ti vadati viññāpeti…pe…
- “na mam’attho sabrahmacārīhī” ti vadati viññāpeti…
- “sumuttâhaṃ Buddhenā” ti vadati viññāpeti…pe…
- “sumuttâhaṃ sabrahmacārīhī” ti vadati viññāpeti,
evam pi, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca paccakkhātā.
53
Yāni vā pan’aññāni pi atthi
- Buddhavevacanāni vā
- dhammavevacanāni vā
- saṅghavevacanāni vā
- sikkhāvevacanāni vā
- vinayavevacanāni vā
- pātimokkhavevacanāni vā
- uddesavevacanāni vā
- upajjhāyavevacanāni vā
- ācariyavevacanāni vā
- saddhivihārikavevacanāni vā
- antevāsikavevacanāni vā
- samānupajjhāyakavevacanāni vā
- samānâcariyakavevacanāni vā
- sabrahmacārivevacanāni vā
- gihivevacanāni vā
- upāsakavevacanāni vā
- ārāmikavevacanāni vā
- sāmaṇeravevacanāni vā
- titthiyavevacanāni vā
- titthiyasāvakavevacanāni vā
- assamaṇavevacanāni vā
- asakyaputtiyavevacanāni vā,
tehi ākārehi tehi liṅgehi tehi nimittehi vadati viññāpeti, evaṃ kho, bhikkhave, dubbalyâvikammañ c’eva hoti sikkhā ca paccakkhātā.
54
Kathañ ca, bhikkhave, apaccakkhātā hoti sikkhā? Idha, bhikkhave, yehi ākārehi yehi liṅgehi yehi nimittehi sikkhā paccakkhātā hoti tehi ākārehi tehi liṅgehi tehi nimittehi
- ummattako sikkhaṃ paccakkhāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- ummattakassa santike sikkhaṃ paccakkhāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- khittacitto sikkhaṃ paccakkhāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- khittacittassa santike sikkhaṃ paccakkhāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- vedanāṭṭo sikkhaṃ paccakkhāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- vedanāṭṭassa santike sikkhaṃ paccakkhāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- devatāya santike sikkhaṃ paccakkhāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- tiracchānagatassa santike sikkhaṃ paccakkhāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- ariyakena milakkhassa santike sikkhaṃ paccakkhāti, so ca na paṭivijānāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- milakkhakena ariyakassa santike sikkhaṃ paccakkhāti, so ca na paṭivijānāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- ariyakena ariyassa santike sikkhaṃ paccakkhāti, so ca na paṭivijānāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- milakkhakena milakkhassa santike sikkhaṃ paccakkhāti, so ca na paṭivijānāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- davāya sikkhaṃ paccakkhāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- ravāya sikkhaṃ paccakkhāti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- asāvetukāmo sāveti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- sāvetukāmo na sāveti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- aviññussa sāveti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- viññussa na sāveti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
- sabbaso vā pana na sāveti, apaccakkhātā hoti sikkhā,
evaṃ kho, bhikkhave, apaccakkhātā hoti sikkhā.
55
Methunadhammo nāma yo so asaddhammo gāmadhammo vasaladhammo duṭṭhullaṃ odakantikaṃ rahassaṃ dvayaṃdvayasamāpatti, eso methunadhammo nāma.
Paṭisevati nāma yo nimittena nimittaṃ aṅgajātena aṅgajātaṃ antamaso tilaphalamattam pi paveseti, eso paṭisevati nāma.
Antamaso tiracchānagatāya pī ti tiracchānagatitthiyā pi methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā assamaṇo hoti asakyaputtiyo, pageva manussitthiyā, tena vuccati “antamaso tiracchānagatāya pī” ti.
Pārājiko hotī ti seyyathāpi nāma puriso sīsacchinno abhabbo tena sarīrabandhanena jīvituṃ, evam eva bhikkhu methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā assamaṇo hoti asakyaputtiyo, tena vuccati “pārājiko hotī” ti.
Asaṃvāso ti saṃvāso nāma ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā, eso saṃvāso nāma, so tena saddhiṃ natthi, tena vuccati “asaṃvāso” ti.
56
Tisso itthiyo: manussitthī amanussitthī tiracchānagatitthī. Tayo ubhatobyañjanakā: manussubhatobyañjanako amanussubhatobyañjanako tiracchānagatubhatobyañjanako. Tayo paṇḍakā: manussapaṇḍako amanussapaṇḍako tiracchānagatapaṇḍako. Tayo purisā: manussapuriso amanussapuriso tiracchānagatapuriso.
Manussitthiyā tayo magge methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpatti pārājikassa: vaccamagge passāvamagge mukhe. Amanussitthiyā…pe… tiracchānagatitthiyā tayo magge methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpatti pārājikassa: vaccamagge passāvamagge mukhe.
Manussubhatobyañjanakassa… amanussubhatobyañjanakassa… tiracchānagatubhatobyañjanakassa tayo magge methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpatti pārājikassa: vaccamagge passāvamagge mukhe.
Manussapaṇḍakassa dve magge methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpatti pārājikassa: vaccamagge mukhe. Amanussapaṇḍakassa… tiracchānagatapaṇḍakassa… manussapurisassa… amanussapurisassa… tiracchānagatapurisassa dve magge methunaṃ dhammaṃ paṭisevantassa āpatti pārājikassa: vaccamagge mukhe.
57
Bhikkhussa sevanacittaṃ upaṭṭhite manussitthiyā vaccamaggaṃ aṅgajātaṃ pavesentassa āpatti pārājikassa.
Bhikkhussa sevanacittaṃ upaṭṭhite manussitthiyā passāvamaggaṃ… mukhaṃ aṅgajātaṃ pavesentassa āpatti pārājikassa.
Bhikkhussa sevanacittaṃ upaṭṭhite amanussitthiyā… tiracchānagatitthiyā… manussubhatobyañjanakassa… amanussubhatobyañjanakassa… tiracchānagatubhatobyañjanakassa… vaccamaggaṃ passāvamaggaṃ mukhaṃ aṅgajātaṃ pavesentassa āpatti pārājikassa.
Bhikkhussa sevanacittaṃ upaṭṭhite manussapaṇḍakassa vaccamaggaṃ mukhaṃ aṅgajātaṃ pavesentassa āpatti pārājikassa.
Bhikkhussa sevanacittaṃ upaṭṭhite amanussapaṇḍakassa… tiracchānagatapaṇḍakassa… manussapurisassa… amanussapurisassa… tiracchānagatapurisassa vaccamaggaṃ mukhaṃ aṅgajātaṃ pavesentassa āpatti pārājikassa.
58
Bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa.
Bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ na sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa.
Bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ na sādiyati, paviṭṭhaṃ na sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa.
Bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ na sādiyati, paviṭṭhaṃ na sādiyati, ṭhitaṃ na sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa.
Bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ na sādiyati, paviṭṭhaṃ na sādiyati, ṭhitaṃ na sādiyati, uddharaṇaṃ na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvā passāvamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
59
Bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ jāgarantiṃ… suttaṃ… mattaṃ… ummattaṃ… pamattaṃ… mataṃ akkhāyitaṃ… mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ…pe… āpatti pārājikassa.
Mataṃ yebhuyyena khāyitaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… passāvamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā amanussitthiṃ… tiracchānagatitthiṃ… manussubhatobyañjanakaṃ… amanussubhatobyañjanakaṃ… tiracchānagatubhatobyañjanakaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… passāvamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā tiracchānagatubhatobyañjanakaṃ jāgarantaṃ… suttaṃ… mattaṃ… ummattaṃ… pamattaṃ… mataṃ akkhāyitaṃ… mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ…pe… āpatti pārājikassa.
Mataṃ yebhuyyena khāyitaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… passāvamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā manussapaṇḍakaṃ… amanussapaṇḍakaṃ… tiracchānagatapaṇḍakaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā tiracchānagatapaṇḍakaṃ jāgarantaṃ… suttaṃ… mattaṃ… ummattaṃ… pamattaṃ… mataṃ akkhāyitaṃ… mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ…pe… āpatti pārājikassa.
Mataṃ yebhuyyena khāyitaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
60
Bhikkhupaccatthikā manussapurisaṃ… amanussapurisaṃ… tiracchānagatapurisaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā tiracchānagatapurisaṃ jāgarantaṃ… suttaṃ… mattaṃ… ummattaṃ… pamattaṃ… mataṃ akkhāyitaṃ… mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ…pe… āpatti pārājikassa.
Mataṃ yebhuyyena khāyitaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
61
Bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… passāvamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti santhatāya asanthatassa, asanthatāya santhatassa, santhatāya santhatassa, asanthatāya asanthatassa, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā manussitthiṃ jāgarantiṃ… suttaṃ… mattaṃ… ummattaṃ… pamattaṃ… mataṃ akkhāyitaṃ… mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ…pe… āpatti pārājikassa.
Mataṃ yebhuyyena khāyitaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… passāvamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, santhatāya asanthatassa, asanthatāya santhatassa, santhatāya santhatassa, asanthatāya asanthatassa, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā amanussitthiṃ… tiracchānagatitthiṃ… manussubhatobyañjanakaṃ… amanassubhatobyañjanakaṃ… tiracchānagatubhatobyañjanakaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… passāvamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, santhatassa asanthatassa, asanthatassa santhatassa, santhatassa santhatassa, asanthatassa asanthatassa, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā tiracchānagatubhatobyañjanakaṃ jāgarantaṃ… suttaṃ… mattaṃ… ummattaṃ… pamattaṃ… mataṃ akkhāyitaṃ… mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ…pe… āpatti pārājikassa.
Mataṃ yebhuyyena khāyitaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… passāvamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, santhatassa asanthatassa, asanthatassa santhatassa, santhatassa santhatassa, asanthatassa asanthatassa, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
62
Bhikkhupaccatthikā manussapaṇḍakaṃ… amanussapaṇḍakaṃ… tiracchānagatapaṇḍakaṃ… manussapurisaṃ… amanussapurisaṃ… tiracchānagatapurisaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, santhatassa asanthatassa, asanthatassa santhatassa, santhatassa santhatassa, asanthatassa asanthatassa, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā tiracchānagatapurisaṃ jāgarantaṃ… suttaṃ… mattaṃ… ummattaṃ… pamattaṃ… mataṃ akkhāyitaṃ… mataṃ yebhuyyena akkhāyitaṃ…pe… āpatti pārājikassa.
Mataṃ yebhuyyena khāyitaṃ bhikkhussa santike ānetvā vaccamaggena… mukhena aṅgajātaṃ abhinisīdenti, santhatassa asanthatassa, asanthatassa santhatassa, santhatassa santhatassa, asanthatassa asanthatassa, so ca pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
63
Bhikkhupaccatthikā bhikkhuṃ manussitthiyā santike ānetvā aṅgajātena vaccamaggaṃ… passāvamaggaṃ… mukhaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā bhikkhuṃ manussitthiyā jāgarantiyā… suttāya… mattāya… ummattāya… pamattāya… matāya akkhāyitāya… matāya yebhuyyena akkhāyitāya…pe… āpatti pārājikassa.
Matāya yebhuyyena khāyitāya santike ānetvā aṅgajātena vaccamaggaṃ… passāvamaggaṃ… mukhaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā bhikkhuṃ amanussitthiyā… tiracchānagatitthiyā… manussubhatobyañjanakassa… amanussubhatobyañjanakassa… tiracchānagatubhatobyañjanakassa… manussapaṇḍakassa… amanussapaṇḍakassa… tiracchānagatapaṇḍakassa… manussapurisassa… amanussapurisassa… tiracchānagatapurisassa santike ānetvā aṅgajātena vaccamaggaṃ… mukhaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā bhikkhuṃ tiracchānagatapurisassa jāgarantassa… suttassa… mattassa… ummattassa… pamattassa… matassa akkhāyitassa… matassa yebhuyyena akkhāyitassa…pe… āpatti pārājikassa.
Matassa yebhuyyena khāyitassa santike ānetvā aṅgajātena vaccamaggaṃ… mukhaṃ abhinisīdenti, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
64
Bhikkhupaccatthikā bhikkhuṃ manussitthiyā santike ānetvā aṅgajātena vaccamaggaṃ… passāvamaggaṃ… mukhaṃ abhinisīdenti, santhatassa asanthatāya, asanthatassa santhatāya, santhatassa santhatāya, asanthatassa asanthatāya, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā bhikkhuṃ manussitthiyā jāgarantiyā… suttāya… mattāya… ummattāya… pamattāya… matāya akkhāyitāya… matāya yebhuyyena akkhāyitāya…pe… āpatti pārājikassa.
Matāya yebhuyyena khāyitāya santike ānetvā aṅgajātena vaccamaggaṃ… passāvamaggaṃ… mukhaṃ abhinisīdenti, santhatassa asanthatāya, asanthatassa santhatāya, santhatassa santhatāya, asanthatassa asanthatāya, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Bhikkhupaccatthikā bhikkhuṃ amanussitthiyā… tiracchānagatitthiyā… manussubhatobyañjanakassa… amanussubhatobyañjanakassa… tiracchānagatubhatobyañjanakassa… manussapaṇḍakassa… amanussapaṇḍakassa… tiracchānagatapaṇḍakassa… manussapurisassa… amanussapurisassa… tiracchānagatapurisassa santike ānetvā aṅgajātena vaccamaggaṃ… mukhaṃ abhinisīdenti, santhatassa asanthatassa, asanthatassa santhatassa, santhatassa santhatassa, asanthatassa asanthatassa, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti pārājikassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
65
Bhikkhupaccatthikā bhikkhuṃ tiracchānagatapurisassa jāgarantassa… suttassa… mattassa… ummattassa… pamattassa… matassa akkhāyitassa… matassa yebhuyyena akkhāyitassa…pe… āpatti pārājikassa.
Matassa yebhuyyena khāyitassa santike ānetvā aṅgajātena vaccamaggaṃ… mukhaṃ abhinisīdenti, santhatassa asanthatassa, asanthatassa santhatassa, santhatassa santhatassa, asanthatassa asanthatassa, so ce pavesanaṃ sādiyati, paviṭṭhaṃ sādiyati, ṭhitaṃ sādiyati, uddharaṇaṃ sādiyati, āpatti thullaccayassa…pe… na sādiyati, anāpatti.
Yathā bhikkhupaccatthikā vitthāritā, evaṃ vitthāretabbā
- rājapaccatthikā…
- corapaccatthikā…
- dhuttapaccatthikā…
- uppaḷagandhapaccatthikā.
Saṃkhittaṃ.
66
Maggena maggaṃ paveseti, āpatti pārājikassa. Maggena amaggaṃ paveseti, āpatti pārājikassa. Amaggena maggaṃ paveseti, āpatti pārājikassa. Amaggena amaggaṃ paveseti, āpatti thullaccayassa.
Bhikkhu suttabhikkhumhi vippaṭipajjati, paṭibuddho sādiyati, ubho nāsetabbā, paṭibuddho na sādiyati, dūsako nāsetabbo.
Bhikkhu suttasāmaṇeramhi vippaṭipajjati, paṭibuddho sādiyati, ubho nāsetabbā, paṭibuddho na sādiyati, dūsako nāsetabbo.
Sāmaṇero suttabhikkhumhi vippaṭipajjati, paṭibuddho sādiyati, ubho nāsetabbā, paṭibuddho na sādiyati, dūsako nāsetabbo.
Sāmaṇero suttasāmaṇeramhi vippaṭipajjati, paṭibuddho sādiyati, ubho nāsetabbā, paṭibuddho na sādiyati, dūsako nāsetabbo.
Anāpatti —
- ajānantassa,
- asādiyantassa,
- ummattakassa,
- khittacittassa,
- vedanāṭṭassa,
- ādikammikassā ti.
Santhatabhāṇavāro niṭṭhito.
Vinītavatthuuddānagāthā
Makkaṭī Vajjiputtā ca, gihī naggo ca titthiyā,
dārik’Uppalavaṇṇā ca, byañjanehi’pare duve,
Mātā dhītā bhaginī ca, jāyā ca mudu lambinā,
dve vaṇā lepacittañ ca, dārudhītalikāya ca,
Sundarena saha pañca, pañca sivathik’aṭṭhikā,
nāgī yakkhī ca petī ca, paṇḍakopahato chupe,
Bhaddiye arahaṃ sutto, Sāvatthiyā caturo pare,
Vesāliyā tayo Mālā, supine Bhārukacchako,
Supabbā Saddhā bhikkhunī, sikkhamānā sāmaṇerī ca,
vesiyā paṇḍako gihī, aññamaññaṃ vuḍḍhapabbajito migo ti.
Vinītavatthu
67
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu makkaṭiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevi. Tassa kukkuccaṃ ahosi “Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, kacci nu kho ahaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpanno” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesi. “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena sambahulā Vesālikā Vajjiputtakā bhikkhū sikkhaṃ apaccakkhāya dubbalyaṃ anāvikatvā methunaṃ dhammaṃ paṭiseviṃsu. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi “Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, kacci nu kho mayaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpannā” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Āpattiṃ tumhe, bhikkhave, āpannā pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu “evaṃ me anāpatti bhavissatī” ti gihiliṅgena methunaṃ dhammaṃ paṭisevi. Tassa kukkuccaṃ ahosi “Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, kacci nu kho ahaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpanno” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesi. “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu “evaṃ me anāpatti bhavissatī” ti naggo hutvā methunaṃ dhammaṃ paṭisevi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu “evaṃ me anāpatti bhavissatī” ti kusacīraṃ nivāsetvā… vākacīraṃ nivāsetvā… phalakacīraṃ nivāsetvā… kesakambalaṃ nivāsetvā… vālakambalaṃ nivāsetvā… ulūkapakkhikaṃ nivāsetvā… ajinakkhipaṃ nivāsetvā methunaṃ dhammaṃ paṭisevi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro piṇḍacāriko bhikkhu pīṭhake nipannaṃ dārikaṃ passitvā sāratto aṅguṭṭhaṃ aṅgajātaṃ pavesesi. Sā kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti saṅghādisesassā” ti.
68
Tena kho pana samayena aññataro māṇavako Uppalavaṇṇāya bhikkhuniyā paṭibaddhacitto hoti. Atha kho so māṇavako Uppalavaṇṇāya bhikkhuniyā gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhāya kuṭikaṃ pavisitvā nilīno acchi. Uppalavaṇṇā bhikkhunī pacchābhattaṃ piṇḍapāta-paṭikkantā pāde pakkhāletvā kuṭikaṃ pavisitvā mañcake nisīdi. Atha kho so māṇavako Uppalavaṇṇaṃ bhikkhuniṃ uggahetvā dūsesi. Uppalavaṇṇā bhikkhunī bhikkhunīnaṃ etam atthaṃ ārocesi, bhikkhuniyo bhikkhūnaṃ etam atthaṃ ārocesuṃ, bhikkhū Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Anāpatti, bhikkhave, asādiyantiyā” ti.
69
Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno itthiliṅgaṃ pātubhūtaṃ hoti. Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ.
“Anujānāmi, bhikkhave, taṃ yeva upajjhaṃ tam eva upasampadaṃ tāni yeva vassāni bhikkhunīhi saṅgamituṃ. Yā āpattiyo bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi sādhāraṇā tā āpattiyo bhikkhunīnaṃ santike vuṭṭhātuṃ. Yā āpattiyo bhikkhūnaṃ bhikkhunīhi asādhāraṇā tāhi āpattīhi anāpattī” ti.
Tena kho pana samayena aññatarissā bhikkhuniyā purisaliṅgaṃ pātubhūtaṃ hoti. Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ.
“Anujānāmi, bhikkhave, taṃ yeva upajjhaṃ tam eva upasampadaṃ tāni yeva vassāni bhikkhūhi saṅgamituṃ. Yā āpattiyo bhikkhunīnaṃ bhikkhūhi sādhāraṇā tā āpattiyo bhikkhūnaṃ santike vuṭṭhātuṃ. Yā āpattiyo bhikkhunīnaṃ bhikkhūhi asādhāraṇā tāhi āpattīhi anāpattī” ti.
70
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu “evaṃ me anāpatti bhavissatī” ti mātuyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevi… dhītuyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevi… bhaginiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevi… Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu purāṇa-dutiyikāya methunaṃ dhammaṃ paṭisevi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
71
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu mudupiṭṭhiko hoti, so anabhiratiyā pīḷito attano aṅgajātaṃ mukhena aggahesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno parājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu lambī hoti, so anabhiratiyā pīḷito attano aṅgajātaṃ attano vaccamaggaṃ pavesesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu matasarīraṃ passi, tasmiñ ca sarīre aṅgajāta-sāmantā vaṇo hoti, so “evaṃ me anāpatti bhavissatī” ti aṅgajāte aṅgajātaṃ pavesetvā vaṇena nīhari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu matasarīraṃ passi, tasmiñ ca sarīre aṅgajāta-sāmantā vaṇo hoti, so “evaṃ me anāpatti bhavissatī” ti vaṇe aṅgajātaṃ pavesetvā aṅgajātena nīhari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sāratto lepacittassa nimittaṃ aṅgajātena chupi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sāratto dārudhītalikāya nimittaṃ aṅgajātena chupi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
72
Tena kho pana samayena Sundaro nāma bhikkhu Rājagahā pabbajito rathikāya gacchati. Aññatarā itthī — “muhuttaṃ, bhante, āgamehi, vandissāmī” ti sā vandantī antaravāsakaṃ ukkhipitvā mukhena aṅgajātaṃ aggahesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Sādiyi tvaṃ, bhikkhū” ti? “Nâhaṃ, Bhagavā, sādiyin” ti. “Anāpatti, bhikkhu, asādiyantassā” ti.
Tena kho pana samayena aññatarā itthī bhikkhuṃ passitvā etad avoca — “ehi, bhante, methunaṃ dhammaṃ paṭisevā” ti. “Alaṃ, bhagini, n’etaṃ kappatī” ti. “Ehi, bhante, ahaṃ vāyamissāmi, tvaṃ mā vāyami, evaṃ te anāpatti bhavissatī” ti. So bhikkhu tathā akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññatarā itthī bhikkhuṃ passitvā etad avoca — “ehi, bhante, methunaṃ dhammaṃ paṭisevā” ti. “Alaṃ, bhagini, n’etaṃ kappatī” ti. “Ehi bhante, tvaṃ vāyama, ahaṃ na vāyamissāmi, evaṃ te anāpatti bhavissatī” ti. So bhikkhu tathā akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññatarā itthī bhikkhuṃ passitvā etad avoca — “ehi, bhante, methunaṃ dhammaṃ paṭisevā” ti. “Alaṃ, bhagini, n’etaṃ kappatī” ti. “Ehi, bhante, abbhantaraṃ ghaṭṭetvā bahi mocehi…pe… bahi ghaṭṭetvā abbhantaraṃ mocehi, evaṃ te anāpatti bhavissatī” ti. So bhikkhu tathā akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
73
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sivathikaṃ gantvā akkhāyitaṃ sarīraṃ passitvā tasmiṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sivathikaṃ gantvā yebhuyyena akkhāyitaṃ sarīraṃ passitvā tasmiṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sivathikaṃ gantvā yebhuyyena khāyitaṃ sarīraṃ passitvā tasmiṃ methunaṃ dhammaṃ paṭisevi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sivathikaṃ gantvā chinnasīsaṃ passitvā vaṭṭakate mukhe chupantaṃ aṅgajātaṃ pavesesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sivathikaṃ gantvā chinnasīsaṃ passitvā vaṭṭakate mukhe acchupantaṃ aṅgajātaṃ pavesesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññatarissā itthiyā paṭibaddhacitto hoti, sā kālaṅkatā susāne chaḍḍitā, aṭṭhikāni vippakiṇṇāni honti. Atha kho so bhikkhu sivathikaṃ gantvā aṭṭhikāni saṅkaḍḍhitvā nimitte aṅgajātaṃ paṭipādesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu nāgiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevi… yakkhiniyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevi… petiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevi… paṇḍakassa methunaṃ dhammaṃ paṭisevi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu upahatindriyo hoti, so “nâhaṃ vediyāmi sukhaṃ vā dukkhaṃ vā, anāpatti me bhavissatī” ti methunaṃ dhammaṃ paṭisevi. Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Vedayi vā so, bhikkhave, moghapuriso na vā vedayi, āpatti pārājikassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu “itthiyā methunaṃ dhammaṃ paṭisevissāmī” ti chupitamatte vippaṭisārī ahosi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti saṅghādisesassā” ti.
74
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Bhaddiye Jātiyāvane divāvihāragato nipanno hoti, tassa aṅgamaṅgāni vātûpatthaddhāni honti. Aññatarā itthī passitvā aṅgajāte abhinisīditvā yāvadatthaṃ katvā pakkāmi. Bhikkhū kilinnaṃ passitvā Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ.
“Pañcahi, bhikkhave, ākārehi aṅgajātaṃ kammaniyaṃ hoti — rāgena, vaccena, passāvena, vātena, uccāliṅga-pāṇaka-daṭṭhena. Imehi kho, bhikkhave, pañcah’ākārehi aṅgajātaṃ kammaniyaṃ hoti. Aṭṭhānam etaṃ, bhikkhave, anavakāso yaṃ tassa bhikkhuno rāgena aṅgajātaṃ kammaniyaṃ assa. Arahaṃ so, bhikkhave, bhikkhu. Anāpatti, bhikkhave, tassa bhikkhuno” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Sāvatthiyā Andhavane divāvihāragato nipanno hoti. Aññatarā gopālikā passitvā aṅgajāte abhinisīdi. So bhikkhu pavesanaṃ sādiyi, paviṭṭhaṃ sādiyi, ṭhitaṃ sādiyi, uddharaṇaṃ sādiyi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Sāvatthiyā Andhavane divāvihāragato nipanno hoti. Aññatarā ajapālikā passitvā… aññatarā kaṭṭhahārikā passitvā… aññatarā gomayahārikā passitvā aṅgajāte abhinisīdi. So bhikkhu pavesanaṃ sādiyi, paviṭṭhaṃ sādiyi, ṭhitaṃ sādiyi, uddharaṇaṃ sādiyi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
75
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Vesāliyaṃ Mahāvane divāvihāragato nipanno hoti. Aññatarā itthī passitvā aṅgajāte abhinisīditvā yāvadatthaṃ katvā sāmantā hasamānā ṭhitā hoti. So bhikkhu paṭibujjhitvā taṃ itthiṃ etad avoca — “tuyh’idaṃ kamman” ti? “Āma, mayhaṃ kamman” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Sādiyi tvaṃ, bhikkhū” ti? “Nâhaṃ, Bhagavā, jānāmī” ti. “Anāpatti, bhikkhu, ajānantassā” ti.
76
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Vesāliyaṃ Mahāvane divāvihāragato rukkhaṃ apassāya nipanno hoti. Aññatarā itthī passitvā aṅgajāte abhinisīdi. So bhikkhu sahasā vuṭṭhāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Sādiyi tvaṃ, bhikkhū” ti? “Nâhaṃ, Bhagavā, sādiyin” ti. “Anāpatti, bhikkhu, asādiyantassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Vesāliyaṃ Mahāvane divāvihāragato rukkhaṃ apassāya nipanno hoti. Aññatarā itthī passitvā aṅgajāte abhinisīdi. So bhikkhu akkamitvā pavattesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Sādiyi tvaṃ, bhikkhū” ti? “Nâhaṃ, Bhagavā, sādiyin” ti. “Anāpatti, bhikkhu, asādiyantassā” ti.
77
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Vesāliyaṃ Mahāvane Kūṭāgārasālāyaṃ divāvihāragato dvāraṃ vivaritvā nipanno hoti, tassa aṅgamaṅgāni vātûpatthaddhāni honti. Tena kho pana samayena sambahulā itthiyo gandhañ ca mālañ ca ādāya ārāmaṃ āgamaṃsu vihārapekkhikāyo. Atha kho tā itthiyo taṃ bhikkhuṃ passitvā aṅgajāte abhinisīditvā yāvadatthaṃ katvā “purisūsabho vatâyan” ti vatvā gandhañ ca mālañ ca āropetvā pakkamiṃsu. Bhikkhū kilinnaṃ passitvā Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ.
“Pañcahi, bhikkhave, ākārehi aṅgajātaṃ kammaniyaṃ hoti — rāgena, vaccena, passāvena, vātena, uccāliṅga-pāṇaka-daṭṭhena. Imehi kho, bhikkhave, pañcah’ākārehi aṅgajātaṃ kammaniyaṃ hoti. Aṭṭhānam etaṃ, bhikkhave, anavakāso, yaṃ tassa bhikkhuno rāgena aṅgajātaṃ kammaniyaṃ assa. Arahaṃ so, bhikkhave, bhikkhu. Anāpatti, bhikkhave, tassa bhikkhuno.
Anujānāmi, bhikkhave, divā paṭisallīyantena dvāraṃ saṃvaritvā paṭisallīyitun” ti.
78
Tena kho pana samayena aññataro Bhārukacchako bhikkhu supinante purāṇa-dutiyikāya methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā “assamaṇo ahaṃ, vibbhamissāmī” ti Bhārukacchaṃ gacchanto antarāmagge āyasmantaṃ Upāliṃ passitvā etam atthaṃ ārocesi. Āyasmā Upāli evam āha — “anāpatti, āvuso, supinantenā” ti.
Tena kho pana samayena Rājagahe Supabbā nāma upāsikā mudhappasannā hoti. Sā evaṃdiṭṭhikā hoti “yā methunaṃ dhammaṃ deti sā aggadānaṃ detī” ti. Sā bhikkhuṃ passitvā etad avoca — “ehi, bhante, methunaṃ dhammaṃ paṭisevā” ti. “Alaṃ, bhagini, n’etaṃ kappatī” ti.
- “Ehi, bhante, ūruntarikāya ghaṭṭehi, evaṃ te anāpatti bhavissatī” ti…pe…
- “Ehi, bhante, nābhiyaṃ ghaṭṭehi…
- “Ehi, bhante, udaravaṭṭiyaṃ ghaṭṭehi…
- “Ehi, bhante, upakacchake ghaṭṭehi…
- “Ehi, bhante, gīvāyaṃ ghaṭṭehi…
- “Ehi, bhante, kaṇṇacchidde ghaṭṭehi…
- “Ehi, bhante, kesavaṭṭiyaṃ ghaṭṭehi…
- “Ehi, bhante, aṅgulantarikāya ghaṭṭehi…
- “Ehi, bhante, hatthena upakkamitvā mocessāmi, evaṃ te anāpatti bhavissatī” ti.
So bhikkhu tathā akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti saṅghādisesassā” ti.
79
Tena kho pana samayena Sāvatthiyaṃ Saddhā nāma upāsikā mudhappasannā hoti. Sā evaṃdiṭṭhikā hoti “yā methunaṃ dhammaṃ deti sā aggadānaṃ detī” ti. Sā bhikkhuṃ passitvā etad avoca — “ehi, bhante, methunaṃ dhammaṃ paṭisevā” ti. “Alaṃ, bhagini, n’etaṃ kappatī” ti. “Ehi, bhante, ūruntarikāya ghaṭṭehi…pe… ehi, bhante, hatthena upakkamitvā mocessāmi, evaṃ te anāpatti bhavissatī” ti. So bhikkhu tathā akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti saṅghādisesassā” ti.
80
Tena kho pana samayena Vesāliyaṃ Licchavikumārakā bhikkhuṃ gahetvā bhikkhuniyā vippaṭipādesuṃ… sikkhamānāya vippaṭipādesuṃ… sāmaṇeriyā vippaṭipādesuṃ.
- Ubho sādiyiṃsu, ubho nāsetabbā.
- Ubho na sādiyiṃsu, ubhinnaṃ anāpatti.
81
Tena kho pana samayena Vesāliyaṃ Licchavikumārakā bhikkhuṃ gahetvā vesiyā vippaṭipādesuṃ… paṇḍake vippaṭipādesuṃ… gihiniyā vippaṭipādesuṃ.
- Bhikkhu sādiyi, bhikkhu nāsetabbo.
- Bhikkhu na sādiyi, bhikkhussa anāpatti.
Tena kho pana samayena Vesāliyaṃ Licchavikumārakā bhikkhū gahetvā aññamaññaṃ vippaṭipādesuṃ.
- Ubho sādiyiṃsu, ubho nāsetabbā.
- Ubho na sādiyiṃsu, ubhinnaṃ anāpatti.
82
Tena kho pana samayena aññataro vuḍḍhapabbajito bhikkhu purāṇa-dutiyikāya dassanaṃ agamāsi. Sā “ehi, bhante, vibbhamā” ti aggahesi. So bhikkhu paṭikkamanto uttāno paripati. Sā ubbhajitvā aṅgajāte abhinisīdi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Sādiyi tvaṃ, bhikkhū” ti? “Nâhaṃ, Bhagavā, sādiyin” ti. “Anāpatti, bhikkhu, asādiyantassā” ti.
83
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu araññe viharati. Migapotako tassa passāvaṭṭhānaṃ āgantvā passāvaṃ pivanto mukhena aṅgajātaṃ aggahesi. So bhikkhu sādiyi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Paṭhamapārājikaṃ samattaṃ.
Dutiyapārājikaṃ
84
Tena samayena Buddho Bhagavā Rājagahe viharati Gijjhakūṭe pabbate. Tena kho pana samayena sambahulā sandiṭṭhā sambhattā bhikkhū Isigilipasse tiṇakuṭiyo karitvā vassaṃ upagacchiṃsu, āyasmā pi Dhaniyo kumbhakāraputto tiṇakuṭikaṃ karitvā vassaṃ upagacchi. Atha kho te bhikkhū vassaṃ vuṭṭhā temāsaccayena tiṇakuṭiyo bhinditvā tiṇañ ca kaṭṭhañ ca paṭisāmetvā janapadacārikaṃ pakkamiṃsu, āyasmā pana Dhaniyo kumbhakāraputto tatth’eva vassaṃ vasi, tattha hemantaṃ, tattha gimhaṃ.
Atha kho āyasmato Dhaniyassa kumbhakāraputtassa gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa tiṇahāriyo kaṭṭhahāriyo tiṇakuṭikaṃ bhinditvā tiṇañ ca kaṭṭhañ ca ādāya agamaṃsu. Dutiyam pi kho āyasmā Dhaniyo kumbhakāraputto tiṇañ ca kaṭṭhañ ca saṃkaḍḍhitvā tiṇakuṭikaṃ akāsi, dutiyam pi kho āyasmato Dhaniyassa kumbhakāraputtassa gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa tiṇahāriyo kaṭṭhahāriyo tiṇakuṭikaṃ bhinditvā tiṇañ ca kaṭṭhañ ca ādāya agamaṃsu. Tatiyam pi kho āyasmā Dhaniyo kumbhakāraputto tiṇañ ca kaṭṭhañ ca saṃkaḍḍhitvā tiṇakuṭikaṃ akāsi, tatiyam pi kho āyasmato Dhaniyassa kumbhakāraputtassa gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa tiṇahāriyo kaṭṭhahāriyo tiṇakuṭikaṃ bhinditvā tiṇañ ca kaṭṭhañ ca ādāya agamaṃsu.
Atha kho āyasmato Dhaniyassa kumbhakāraputtassa etad ahosi — “yāvatatiyakaṃ kho me gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa tiṇahāriyo kaṭṭhahāriyo tiṇakuṭikaṃ bhinditvā tiṇañ ca kaṭṭhañ ca ādāya agamaṃsu, ahaṃ kho pana susikkhito anavayo sake ācariyake kumbhakārakamme pariyodātasippo, yaṃ nūnâhaṃ sāmaṃ cikkhallaṃ madditvā sabbamattikāmayaṃ kuṭikaṃ kareyyan” ti. Atha kho āyasmā Dhaniyo kumbhakāraputto sāmaṃ cikkhallaṃ madditvā sabbamattikāmayaṃ kuṭikaṃ karitvā tiṇañ ca kaṭṭhañ ca gomayañ ca saṃkaḍḍhitvā taṃ kuṭikaṃ paci. Sā ahosi kuṭikā abhirūpā dassanīyā pāsādikā lohitikā, seyyathāpi indagopako, seyyathāpi nāma kiṅkaṇikasaddo evam evaṃ tassā kuṭikāya saddo ahosi.
85
Atha kho Bhagavā sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasa taṃ kuṭikaṃ abhirūpaṃ dassanīyaṃ pāsādikaṃ lohitikaṃ, disvāna bhikkhū āmantesi — “kiṃ etaṃ, bhikkhave, abhirūpaṃ dassanīyaṃ pāsādikaṃ lohitikaṃ, seyyathāpi indagopako” ti? Atha kho te bhikkhū Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ.
Vigarahi Buddho Bhagavā — “ananucchavikaṃ, bhikkhave, tassa moghapurisassa ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañ hi nāma so, bhikkhave, moghapuriso sabbamattikāmayaṃ kuṭikaṃ karissati? Na hi nāma, bhikkhave, tassa moghapurisassa pāṇesu anuddayā anukampā avihesā bhavissati? Gacchath’etaṃ, bhikkhave, kuṭikaṃ bhindatha. Mā pacchimā janatā pāṇesu pātabyataṃ āpajji.
“Na ca, bhikkhave, sabbamattikāmayā kuṭikā kātabbā. Yo kareyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
“Evaṃ, bhante” ti kho te bhikkhū Bhagavato paṭissuṇitvā yena sā kuṭikā ten’upasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā taṃ kuṭikaṃ bhindiṃsu.
Atha kho āyasmā Dhaniyo kumbhakāraputto te bhikkhū etad avoca — “kissa me tumhe, āvuso, kuṭikaṃ bhindathā” ti?
“Bhagavā, āvuso, bhedāpetī” ti.
“Bhindath’āvuso, sace dhammassāmī bhedāpetī” ti.
86
Atha kho āyasmato Dhaniyassa kumbhakāraputtassa etad ahosi — “yāvatatiyakaṃ kho me gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa tiṇahāriyo kaṭṭhahāriyo tiṇakuṭikaṃ bhinditvā tiṇañ ca kaṭṭhañ ca ādāya agamaṃsu, yā pi mayā sabbamattikāmayā kuṭikā katā sā pi Bhagavatā bhedāpitā. Atthi ca me dārugahe gaṇako sandiṭṭho, yaṃ nūnâhaṃ dārugahe gaṇakaṃ dārūni yācitvā dārukuṭikaṃ kareyyan” ti.
Atha kho āyasmā Dhaniyo kumbhakāraputto yena dārugahe gaṇako ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā dārugahe gaṇakaṃ etad avoca — “yāvatatiyakaṃ kho me, āvuso, gāmaṃ piṇḍāya paviṭṭhassa tiṇahāriyo kaṭṭhahāriyo tiṇakuṭikaṃ bhinditvā tiṇañ ca kaṭṭhañ ca ādāya agamaṃsu, yā pi mayā sabbamattikāmayā kuṭikā katā sā pi Bhagavatā bhedāpitā. Dehi me, āvuso, dārūni, icchāmi dārukuṭikaṃ kātun” ti.
“N’atthi, bhante, tādisāni dārūni yānâhaṃ ayyassa dadeyyaṃ. Atthi, bhante, devagahadārūni nagarapaṭisaṅkhārikāni āpadatthāya nikkhittāni, sace tāni dārūni rājā dāpeti, harāpetha, bhante” ti.
“Dinnāni, āvuso, raññā” ti.
Atha kho dārugahe gaṇakassa etad ahosi — “ime kho samaṇā Sakyaputtiyā dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā, rājā p’imesaṃ abhippasanno, nârahati adinnaṃ dinnan ti vattun” ti.
Atha kho dārugahe gaṇako āyasmantaṃ Dhaniyaṃ kumbhakāraputtaṃ etad avoca — “harāpetha, bhante” ti.
Atha kho āyasmā Dhaniyo kumbhakāraputto tāni dārūni khaṇḍākhaṇḍikaṃ chedāpetvā sakaṭehi nibbāhāpetvā dārukuṭikaṃ akāsi.
87
Atha kho Vassakāro brāhmaṇo Magadhamahāmatto Rājagahe kammante anusaññāyamāno yena dārugahe gaṇako ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā dārugahe gaṇakaṃ etad avoca — “yāni tāni, bhaṇe, devagahadārūni nagarapaṭisaṅkhārikāni āpadatthāya nikkhittāni kahaṃ tāni dārūnī” ti?
“Tāni, sāmi, dārūni devena ayyassa Dhaniyassa kumbhakāraputtassa dinnānī” ti.
Atha kho Vassakāro brāhmaṇo Magadhamahāmatto anattamano ahosi — “kathañ hi nāma devo devagahadārūni nagarapaṭisaṅkhārikāni āpadatthāya nikkhittāni Dhaniyassa kumbhakāraputtassa dassatī” ti?
Atha kho Vassakāro brāhmaṇo Magadhamahāmatto yena rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā rājānaṃ Māgadhaṃ Seniyaṃ Bimbisāraṃ etad avoca — “saccaṃ kira, devena devagahadārūni nagarapaṭisaṅkhārikāni āpadatthāya nikkhittāni Dhaniyassa kumbhakāraputtassa dinnānī” ti?
“Ko evam āhā” ti?
“Dārugahe gaṇako, devā” ti.
“Tena hi, brāhmaṇa, dārugahe gaṇakaṃ āṇāpehī” ti.
Atha kho Vassakāro brāhmaṇo Magadhamahāmatto dārugahe gaṇakaṃ bandhaṃ āṇāpesi. Addasa kho āyasmā Dhaniyo kumbhakāraputto dārugahe gaṇakaṃ bandhaṃ niyyamānaṃ, disvāna dārugahe gaṇakaṃ etad avoca — “kissa tvaṃ, āvuso, bandho niyyāsī” ti?
“Tesaṃ, bhante, dārūnaṃ kiccā” ti.
“Gacch’āvuso, aham pi āgacchāmī” ti.
“Eyyāsi, bhante, purâhaṃ haññāmī” ti.
88
Atha kho āyasmā Dhaniyo kumbhakāraputto yena rañño Māgadhassa Seniyassa Bimbisārassa nivesanaṃ ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Atha kho rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro yen’āyasmā Dhaniyo kumbhakāraputto ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ Dhaniyaṃ kumbhakāraputtaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro āyasmantaṃ Dhaniyaṃ kumbhakāraputtaṃ etad avoca — “saccaṃ kira mayā, bhante, devagahadārūni nagarapaṭisaṅkhārikāni āpadatthāya nikkhittāni ayyassa dinnānī” ti?
“Evaṃ, mahārājā” ti.
“Mayaṃ kho, bhante, rājāno nāma bahukiccā bahukaraṇīyā, datvā pi na sareyyāma, iṅgha, bhante, sarāpehī” ti.
“Sarasi tvaṃ, mahārāja, paṭhamâbhisitto evarūpiṃ vācaṃ bhāsitā — ‘dinnañ ñeva samaṇabrāhmaṇānaṃ tiṇakaṭṭhodakaṃ paribhuñjantū’” ti?
“Sarām’ahaṃ, bhante. Santi, bhante, samaṇabrāhmaṇā lajjino kukkuccakā sikkhākāmā, tesaṃ appamattake pi kukkuccaṃ uppajjati, tesaṃ mayā sandhāya bhāsitaṃ, tañ ca kho araññe apariggahitaṃ. So tvaṃ, bhante, tena lesena dārūni adinnaṃ harituṃ maññasi. Kathañ hi nāma mādiso samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā vijite vasantaṃ haneyya vā bandheyya vā pabbājeyya vā? Gaccha, bhante, lomena tvaṃ mutto’si, mā’ssu puna pi evarūpaṃ akāsī” ti.
Manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “alajjino ime samaṇā Sakyaputtiyā dussīlā musāvādino. Ime hi nāma dhammacārino samacārino brāhmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti. N’atthi imesaṃ sāmaññaṃ n’atthi imesaṃ brahmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ, kuto imesaṃ sāmaññaṃ kuto imesaṃ brahmaññaṃ, apagatā ime sāmaññā apagatā ime brahmaññā. Rājānam pi ime vañcenti, kiṃ pan’aññe manusse” ti.
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ, ye te bhikkhū appicchā santuṭṭhā lajjino kukkuccakā sikkhākāmā te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “kathañ hi nāma āyasmā Dhaniyo kumbhakāraputto rañño dārūni adinnaṃ ādiyissatī” ti?
Atha kho te bhikkhū āyasmantaṃ Dhaniyaṃ kumbhakāraputtaṃ anekapariyāyena vigarahitvā Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. Atha kho Bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā āyasmantaṃ Dhaniyaṃ kumbhakāraputtaṃ paṭipucchi — “saccaṃ kira tvaṃ, Dhaniya, rañño dārūni adinnaṃ ādiyī” ti?
“Saccaṃ, Bhagavā” ti.
Vigarahi Buddho Bhagavā — “ananucchavikaṃ, moghapurisa, ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañ hi nāma tvaṃ, moghapurisa, rañño dārūni adinnaṃ ādiyissasi? N’etaṃ, moghapurisa, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya, atha khv etaṃ, moghapurisa, appasannānañ c’eva appasādāya pasannānañ ca ekaccānaṃ aññathattāyā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro purāṇavohāriko mahāmatto bhikkhūsu pabbajito Bhagavato avidūre nisinno hoti. Atha kho Bhagavā taṃ bhikkhuṃ etad avoca — “kittakena kho bhikkhu rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro coraṃ gahetvā hanati vā bandhati vā pabbājeti vā” ti?
“Pādena vā, Bhagavā, pādârahena vā” ti. Tena kho pana samayena Rājagahe pañcamāsako pādo hoti.
Atha kho Bhagavā āyasmantaṃ Dhaniyaṃ kumbhakāraputtaṃ anekapariyāyena vigarahitvā dubbharatāya…pe… evañ ca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha —
89
“Yo pana bhikkhu adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyya, yathārūpe adinnādāne rājāno coraṃ gahetvā haneyyuṃ vā bandheyyuṃ vā pabbājeyyuṃ vā — ‘coro’si bālo’si mūḷho’si theno’sī’ ti, tathārūpaṃ bhikkhu adinnaṃ ādiyamāno, ayam pi pārājiko hoti asaṃvāso” ti.
Evañ c’idaṃ Bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.
90
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū rajakattharaṇaṃ gantvā rajakabhaṇḍikaṃ avaharitvā ārāmaṃ haritvā bhājesuṃ. Bhikkhū evam āhaṃsu — “mahāpuññ’attha tumhe, āvuso, bahuṃ tumhākaṃ cīvaraṃ uppannan” ti.
“Kuto, āvuso, amhākaṃ puññaṃ? Idāni mayaṃ rajakattharaṇaṃ gantvā rajakabhaṇḍikaṃ avaharimhā” ti.
“Nanu, āvuso, Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ? Kissa tumhe, āvuso, rajakabhaṇḍikaṃ avaharitthā” ti?
“Saccaṃ, āvuso, Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, tañ ca kho gāme, no araññe” ti.
“Nanu, āvuso, tath’ev’etaṃ hoti? Ananucchavikaṃ, āvuso, ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañ hi nāma tumhe, āvuso, rajakabhaṇḍikaṃ avaharissatha? N’etaṃ, āvuso, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya, atha khv etaṃ, āvuso, appasannānañ c’eva appasādāya pasannānañ ca ekaccānaṃ aññathattāyā” ti.
Atha kho te bhikkhū chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. Atha kho Bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā chabbaggiye bhikkhū paṭipucchi — “saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, rajakattharaṇaṃ gantvā rajakabhaṇḍikaṃ avaharitthā” ti?
“Saccaṃ, Bhagavā” ti.
Vigarahi Buddho Bhagavā — “ananucchavikaṃ, moghapurisā, ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañ hi nāma tumhe, moghapurisā, rajakabhaṇḍikaṃ avaharissatha? N’etaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya pasannānaṃ vā bhiyyobhāvāya, atha khv etaṃ, moghapurisā, appasannānañ c’eva appasādāya pasannānañ ca ekaccānaṃ aññathattāyā” ti.
Atha kho Bhagavā chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā dubbharatāya…pe… vīriyārambhassa vaṇṇaṃ bhāsitvā bhikkhūnaṃ tadanucchavikaṃ tadanulomikaṃ dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi…pe… evañ ca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha —
91
“Yo pana bhikkhu gāmā vā araññā vā adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyeyya, yathārūpe adinnādāne rājāno coraṃ gahetvā haneyyuṃ vā bandheyyuṃ vā pabbājeyyuṃ vā — ‘coro’si bālo’si mūḷho’si theno’sī’ ti, tathārūpaṃ bhikkhu adinnaṃ ādiyamāno, ayam pi pārājiko hoti asaṃvāso” ti.
92
Yo panā ti yo yādiso…pe…
Bhikkhū ti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhū ti.
Gāmo nāma ekakuṭiko pi gāmo, dvikuṭiko pi gāmo, tikuṭiko pi gāmo, catukuṭiko pi gāmo, samanusso pi gāmo, amanusso pi gāmo, parikkhitto pi gāmo, aparikkhitto pi gāmo, gonisādi-niviṭṭho pi gāmo, yo pi sattho atireka-catumāsa-niviṭṭho so pi vuccati gāmo.
Gāmūpacāro nāma parikkhittassa gāmassa indakhīle ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto, aparikkhittassa gāmassa gharūpacāre ṭhitassa majjhimassa purisassa leḍḍupāto.
Araññaṃ nāma ṭhapetvā gāmañ ca gāmūpacārañ ca avasesaṃ araññaṃ nāma.
Adinnaṃ nāmaṃ yaṃ adinnaṃ anissaṭṭhaṃ apariccattaṃ rakkhitaṃ gopitaṃ mamāyitaṃ parapariggahitaṃ, etaṃ adinnaṃ nāma.
Theyyasaṅkhātan ti theyyacitto avaharaṇacitto.
Ādiyeyyā ti ādiyeyya hareyya avahareyya iriyāpathaṃ vikopeyya ṭhānā cāveyya saṅketaṃ vītināmeyya.
Yathārūpaṃ nāma pādaṃ vā pādârahaṃ vā atireka-pādaṃ vā.
Rājāno nāma pathabyārājā padesarājā maṇḍalikā antarabhogikā akkhadassā mahāmattā, ye vā pana chejjabhejjaṃ karontā anusāsanti, ete rājāno nāma.
Coro nāma yo pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyati, eso coro nāma.
Haneyyuṃ vā ti hatthena vā pādena vā kasāya vā vettena vā aḍḍhadaṇḍakena vā chejjāya vā haneyyuṃ.
Bandheyyuṃ vā ti rajju-bandhanena vā andu-bandhanena vā saṅkhalika-bandhanena vā ghara-bandhanena vā nagara-bandhanena vā gāma-bandhanena vā nigama-bandhanena vā bandheyyuṃ, purisaguttiṃ vā kareyyuṃ.
Pabbājeyyuṃ vā ti gāmā vā nigamā vā nagarā vā janapadā vā janapadapadesā vā pabbājeyyuṃ.
Coro’si bālo’si mūḷho’si theno’sī ti paribhāso eso.
Tathārūpaṃ nāma pādaṃ vā pādârahaṃ vā atireka-pādaṃ vā.
Ādiyamāno ti ādiyamāno haramāno avaharamāno iriyāpathaṃ vikopayamāno ṭhānā cāvayamāno saṅketaṃ vītināmayamāno.
Ayam pī ti purimaṃ upādāya vuccati.
Pārājiko hotī ti seyyathāpi nāma paṇḍupalāso bandhanā pavutto abhabbo haritatthāya, evam eva bhikkhu pādaṃ vā pādârahaṃ vā atireka-pādaṃ vā adinnaṃ theyyasaṅkhātaṃ ādiyitvā assamaṇo hoti asakyaputtiyo, tena vuccati “pārājiko hotī” ti.
Asaṃvāso ti saṃvāso nāma ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā, eso saṃvāso nāma, so tena saddhiṃ natthi, tena vuccati “asaṃvāso” ti.
93
- Bhūmaṭṭhaṃ
- thalaṭṭhaṃ
- ākāsaṭṭhaṃ
- vehāsaṭṭhaṃ
- udakaṭṭhaṃ
- nāvaṭṭhaṃ
- yānaṭṭhaṃ
- bhāraṭṭhaṃ
- ārāmaṭṭhaṃ
- vihāraṭṭhaṃ
- khettaṭṭhaṃ
- vatthuṭṭhaṃ
- gāmaṭṭhaṃ
- araññaṭṭhaṃ
- udakaṃ
- dantapoṇaṃ
- vanappati
- haraṇakaṃ
- upanidhi
- suṅkaghātaṃ
- pāṇo
- apadaṃ
- dvipadaṃ
- catuppadaṃ
- bahuppadaṃ
- ocarako
- oṇirakkho
- saṃvidāvahāro
- saṅketakammaṃ
- nimittakamman ti.
94
Bhūmaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ bhūmiyaṃ nikkhittaṃ hoti nikhātaṃ paṭicchannaṃ.
Bhūmaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati kudālaṃ vā piṭakaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā lataṃ vā chindati, āpatti dukkaṭassa. Tatthapaṃsuṃ khaṇati vā byūhati vā uddharati vā, āpatti dukkaṭassa. Kumbhiṃ āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Attano bhājanaṃ pavesetvā pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Attano bhājanagataṃ vā karoti muṭṭhiṃ vā chindati, āpatti pārājikassa.
Suttāruḷhaṃ bhaṇḍaṃ pāmaṅgaṃ vā kaṇṭhasuttakaṃ vā kaṭisuttakaṃ vā sāṭakaṃ vā veṭhanaṃ vā theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Koṭiyaṃ gahetvā uccāreti, āpatti thullaccayassa. Ghaṃsanto nīharati, āpatti thullaccayassa. Antamaso kesaggamattam pi kumbhimukhā moceti, āpatti pārājikassa.
Sappiṃ vā telaṃ vā madhuṃ vā phāṇitaṃ vā pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto ekena payogena pivati, āpatti pārājikassa. Tatth’eva bhindati vā chaḍḍeti vā jhāpeti vā aparibhogaṃ vā karoti, āpatti dukkaṭassa.
95
Thalaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ thale nikkhittaṃ hoti. Thalaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
96
Ākāsaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ ākāsagataṃ hoti. Moro vā kapiñjaro vā tittiro vā vaṭṭako vā, sāṭakaṃ vā veṭhanaṃ vā hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā chijjamānaṃ patati. Ākāsaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Gamanaṃ upacchindati, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
97
Vehāsaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ vehāsagataṃ hoti. Mañce vā pīṭhe vā cīvaravaṃse vā cīvararajjuyā vā bhittikhile vā nāgadante vā rukkhe vā laggitaṃ hoti, antamaso pattādhārake pi. Vehāsaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
98
Udakaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ udake nikkhittaṃ hoti. Udakaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Nimujjati vā ummujjati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Tatthajātakaṃ uppalaṃ vā padumaṃ vā puṇḍarīkaṃ vā bhisaṃ vā macchaṃ vā kacchapaṃ vā pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
99
Nāvā nāma yāya tarati. Nāvaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ nāvāya nikkhittaṃ hoti. Nāvaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Nāvaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Bandhanaṃ moceti, āpatti dukkaṭassa. Bandhanaṃ mocetvā āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Uddhaṃ vā adho vā tiriyaṃ vā antamaso kesaggamattam pi saṅkāmeti, āpatti pārājikassa.
100
Yānaṃ nāma vayhaṃ ratho sakaṭaṃ sandamānikā. Yānaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ yāne nikkhittaṃ hoti. Yānaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Yānaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
101
Bhāro nāma sīsabhāro khandhabhāro kaṭibhāro olambako.
Sīse bhāraṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Khandhaṃ oropeti, āpatti pārājikassa.
Khandhe bhāraṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Kaṭiṃ oropeti, āpatti pārājikassa.
Kaṭiyā bhāraṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Hatthena gaṇhāti, āpatti pārājikassa.
Hatthe bhāraṃ theyyacitto bhūmiyaṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa. Theyyacitto bhūmito gaṇhāti, āpatti pārājikassa.
102
Ārāmo nāma pupphārāmo phalārāmo. Ārāmaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ ārāme catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti — bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭhaṃ.
Ārāmaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Tatthajātakaṃ mūlaṃ vā tacaṃ vā pattaṃ vā pupphaṃ vā phalaṃ vā pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Ārāmaṃ abhiyuñjati, āpatti dukkaṭassa. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Sāmiko na mayhaṃ bhavissatī ti dhuraṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa.
Dhammaṃ caranto sāmikaṃ parājeti, āpatti pārājikassa. Dhammaṃ caranto parajjati, āpatti thullaccayassa.
103
Vihāraṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ vihāre catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti — bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭhaṃ.
Vihāraṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Vihāraṃ abhiyuñjati, āpatti dukkaṭassa. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Sāmiko na mayhaṃ bhavissatī ti dhuraṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa.
Dhammaṃ caranto sāmikaṃ parājeti, āpatti pārājikassa. Dhammaṃ caranto parajjati, āpatti thullaccayassa.
104
Khettaṃ nāma yattha pubbaṇṇaṃ vā aparaṇṇaṃ vā jāyati. Khettaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ khette catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti — bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭhaṃ.
Khettaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti, dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Tatthajātakaṃ pubbaṇṇaṃ vā aparaṇṇaṃ vā pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Khettaṃ abhiyuñjati, āpatti dukkaṭassa. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Sāmiko na mayhaṃ bhavissatī ti dhuraṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa.
Dhammaṃ caranto sāmikaṃ parājeti, āpatti pārājikassa. Dhammaṃ caranto parajjati, āpatti thullaccayassa.
Khilaṃ vā rajjuṃ vā vatiṃ vā mariyādaṃ vā saṅkāmeti, āpatti dukkaṭassa. Ekaṃ payogaṃ anāgate, āpatti thullaccayassa. Tasmiṃ payoge āgate, āpatti pārājikassa.
105
Vatthu nāma ārāmavatthu vihāravatthu. Vatthuṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ vatthusmiṃ catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti — bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭhaṃ.
Vatthuṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Vatthuṃ abhiyuñjati, āpatti dukkaṭassa. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Sāmiko na mayhaṃ bhavissatī ti dhuraṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa.
Dhammaṃ caranto sāmikaṃ parājeti, āpatti pārājikassa. Dhammaṃ caranto parajjati, āpatti thullaccayassa.
Khīlaṃ vā rajjuṃ vā vatiṃ vā pākāraṃ vā saṅkāmeti, āpatti dukkaṭassa. Ekaṃ payogaṃ anāgate, āpatti thullaccayassa. Tasmiṃ payoge āgate, āpatti pārājikassa.
106
Gāmaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ gāme catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti — bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭhaṃ.
Gāmaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
107
Araññaṃ nāma yaṃ manussānaṃ pariggahitaṃ hoti, taṃ araññaṃ. Araññaṭṭhaṃ nāma bhaṇḍaṃ araññe catūhi ṭhānehi nikkhittaṃ hoti — bhūmaṭṭhaṃ thalaṭṭhaṃ ākāsaṭṭhaṃ vehāsaṭṭhaṃ.
Araññaṭṭhaṃ bhaṇḍaṃ avaharissāmī ti theyyacitto dutiyaṃ vā pariyesati gacchati vā, āpatti dukkaṭassa. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Tatthajātakaṃ kaṭṭhaṃ vā lataṃ vā tiṇaṃ vā pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
108
Udakaṃ nāma bhājanagataṃ vā hoti pokkharaṇiyā vā taḷāke vā. Theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Attano bhājanaṃ pavesetvā pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ udakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Attano bhājanagataṃ karoti, āpatti pārājikassa.
Mariyādaṃ bhindati, āpatti dukkaṭassa. Mariyādaṃ bhinditvā pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ udakaṃ nikkhāmeti, āpatti pārājikassa.
Atireka-māsakaṃ vā ūna-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ udakaṃ nikkhāmeti, āpatti thullaccayassa. Māsakaṃ vā ūna-māsakaṃ vā agghanakaṃ udakaṃ nikkhāmeti, āpatti dukkaṭassa.
109
Dantapoṇaṃ nāma chinnaṃ vā acchinnaṃ vā. Pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
110
Vanappati nāma yo manussānaṃ pariggahito hoti rukkho paribhogo. Theyyacitto chindati, pahāre pahāre āpatti dukkaṭassa. Ekaṃ pahāraṃ anāgate, āpatti thullaccayassa. Tasmiṃ pahāre āgate, āpatti pārājikassa.
111
Haraṇakaṃ nāma aññassa haraṇakaṃ bhaṇḍaṃ. Theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Sahabhaṇḍahārakaṃ padasā nessāmī ti paṭhamaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti thullaccayassa. Dutiyaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti pārājikassa.
Patitaṃ bhaṇḍaṃ gahessāmī ti pātāpeti, āpatti dukkaṭassa. Patitaṃ bhaṇḍaṃ pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
112
Upanidhi nāma upanikkhittaṃ bhaṇḍaṃ. Dehi me bhaṇḍan ti vuccamāno nâhaṃ gaṇhāmī ti bhaṇati, āpatti dukkaṭassa. Sāmikassa vimatiṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Sāmiko na mayhaṃ dassatī ti dhuraṃ nikkhipati, āpatti pārājikassa.
Dhammaṃ caranto sāmikaṃ parājeti, āpatti pārājikassa. Dhammaṃ caranto parajjati, āpatti thullaccayassa.
113
Suṅkaghātaṃ nāma raññā ṭhapitaṃ hoti pabbatakhaṇḍe vā nadītitthe vā gāmadvāre vā — “atra paviṭṭhassa suṅkaṃ gaṇhantū” ti. Tatra pavisitvā rājaggaṃ bhaṇḍaṃ pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Paṭhamaṃ pādaṃ suṅkaghātaṃ atikkāmeti, āpatti thullaccayassa. Dutiyaṃ pādaṃ atikkāmeti, āpatti pārājikassa.
Antosuṅkaghāte ṭhito bahisuṅkaghātaṃ pāteti, āpatti pārājikassa. Suṅkaṃ pariharati, āpatti dukkaṭassa.
114
Pāṇo nāma manussapāṇo vuccati. Theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Padasā nessāmī ti paṭhamaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti thullaccayassa. Dutiyaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti pārājikassa.
Apadaṃ nāma ahi macchā. Pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
115
Dvipadaṃ nāma manussā pakkhajātā. Theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Padasā nessāmī ti paṭhamaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti thullaccayassa. Dutiyaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti pārājikassa.
116
Catuppadaṃ nāma hatthī assā oṭṭhā goṇā gadrabhā pasukā. Theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Padasā nessāmī ti paṭhamaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti thullaccayassa. Dutiyaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti thullaccayassa. Tatiyaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti thullaccayassa. Catutthaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti pārājikassa.
117
Bahuppadaṃ nāma vicchikā satapadī uccāliṅgapāṇakā. Pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Padasā nessāmī ti saṅkāmeti, pade pade āpatti thullaccayassa. Pacchimaṃ pādaṃ saṅkāmeti, āpatti pārājikassa.
118
Ocarako nāma bhaṇḍaṃ ocaritvā ācikkhati — “itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. So taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Oṇirakkho nāma āhaṭaṃ bhaṇḍaṃ gopento pañcamāsakaṃ vā atireka-pañcamāsakaṃ vā agghanakaṃ theyyacitto āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
Saṃvidāvahāro nāma sambahulā saṃvidahitvā eko bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassa.
119
Saṅketakammaṃ nāma saṅketaṃ karoti — “purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā rattiṃ vā divā vā tena saṅketena taṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. Tena saṅketena taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Taṃ saṅketaṃ pure vā pacchā vā taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpatti, avahārakassa āpatti pārājikassa.
120
Nimittakammaṃ nāma nimittaṃ karoti — “akkhiṃ vā nikhaṇissāmi bhamukaṃ vā ukkhipissāmi sīsaṃ vā ukkhipissāmi, tena nimittena taṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. Tena nimittena taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Taṃ nimittaṃ pure vā pacchā vā taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpatti, avahārakassa āpatti pārājikassa.
121
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. So taṃ maññamāno taṃ avaharati, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. So taṃ maññamāno aññaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpatti, avahārakassa āpatti pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. So aññaṃ maññamāno taṃ avaharati, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. So aññaṃ maññamāno aññaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpatti, avahārakassa āpatti pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmassa pāvada — ‘itthannāmo itthannāmassa pāvadatu — itthannāmo itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharatū’” ti, āpatti dukkaṭassa. So itarassa āroceti, āpatti dukkaṭassa. Avahārako paṭiggaṇhāti, mūlaṭṭhassa āpatti thullaccayassa. So taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti sabbesaṃ pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmassa pāvada — ‘itthannāmo itthannāmassa pāvadatu — itthannāmo itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharatū’” ti, āpatti dukkaṭassa. So aññaṃ āṇāpeti, āpatti dukkaṭassa. Avahārako paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. So taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpatti, āṇāpakassa ca avahārakassa ca āpatti pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. So gantvā puna paccāgacchati — “nâhaṃ sakkomi taṃ bhaṇḍaṃ avaharitun” ti. So puna āṇāpeti — “yadā sakkosi tadā taṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. So taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. So āṇāpetvā vippaṭisārī na sāveti — “mā avaharī” ti. So taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. So āṇāpetvā vippaṭisārī sāveti — “mā avaharī” ti. So “āṇatto ahaṃ tayā” ti taṃ bhaṇḍaṃ avaharati, mūlaṭṭhassa anāpatti, avahārakassa āpatti pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ bhaṇḍaṃ avaharā” ti, āpatti dukkaṭassa. So āṇāpetvā vippaṭisārī sāveti — “mā avaharī” ti. So “sādhū” ti oramati, ubhinnaṃ anāpatti.
122
Pañcahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti pārājikassa — parapariggahitañ ca hoti, parapariggahitasaññī ca, garuko ca hoti parikkhāro pañcamāsako vā atireka-pañcamāsako vā, theyyacittañ ca paccupaṭṭhitaṃ hoti. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
123
Pañcahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti thullaccayassa — parapariggahitañ ca hoti, parapariggahitasaññī ca, lahuko ca hoti parikkhāro atireka-māsako vā ūna-pañcamāsako vā, theyyacittañ ca paccupaṭṭhitaṃ hoti. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti dukkaṭassa. Ṭhānā cāveti, āpatti thullaccayassa.
124
Pañcahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti dukkaṭassa — parapariggahitañ ca hoti, parapariggahitasaññī ca, lahuko ca hoti parikkhāro māsako vā ūna-māsako vā, theyyacittañ ca paccupaṭṭhitaṃ hoti. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti dukkaṭassa. Ṭhānā cāveti, āpatti dukkaṭassa.
125
Chahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti pārājikassa — na ca sakasaññī, na ca vissāsaggāhī, na ca tāvakālikaṃ, garuko ca hoti parikkhāro pañcamāsako vā atireka-pañcamāsako vā, theyyacittañ ca paccupaṭṭhitaṃ hoti. Āmasati, āpatti dukkaṭasa. Phandāpeti, āpatti thullaccayassa. Ṭhānā cāveti, āpatti pārājikassa.
126
Chahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti thullaccayassa — na ca sakasaññī, na ca vissāsaggāhī, na ca tāvakālikaṃ, lahuko ca hoti parikkhāro atireka-māsako vā ūna-pañcamāsako vā, theyyacittañ ca paccupaṭṭhitaṃ hoti. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti dukkaṭassa. Ṭhānā cāveti, āpatti thullaccayassa.
127
Chahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti dukkaṭassa — na ca sakasaññī, na ca vissāsaggāhī, na ca tāvakālikaṃ, lahuko ca hoti parikkhāro māsako vā ūna-māsako vā, theyyacittañ ca paccupaṭṭhitaṃ hoti. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti dukkaṭassa. Ṭhānā cāveti, āpatti dukkaṭassa.
128
Pañcahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti dukkaṭassa — na ca parapariggahitaṃ hoti, parapariggahitasaññī ca, garuko ca hoti parikkhāro pañcamāsako vā atireka-pañcamāsako vā, theyyacittañ ca paccupaṭṭhitaṃ hoti. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti dukkaṭassa. Ṭhānā cāveti, āpatti dukkaṭassa.
129
Pañcahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti dukkaṭassa — na ca parapariggahitaṃ hoti, parapariggahitasaññī ca, lahuko ca hoti parikkhāro atireka-māsako vā ūna-pañcamāsako vā, theyyacittañ ca paccupaṭṭhitaṃ hoti. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti dukkaṭassa. Ṭhānā cāveti, āpatti dukkaṭassa.
130
Pañcahi ākārehi adinnaṃ ādiyantassa āpatti dukkaṭassa — na ca parapariggahitaṃ hoti, parapariggahitasaññī ca, lahuko ca hoti parikkhāro māsako vā ūna-māsako vā, theyyacittañ ca paccupaṭṭhitaṃ hoti. Āmasati, āpatti dukkaṭassa. Phandāpeti, āpatti dukkaṭassa. Ṭhānā cāveti, āpatti dukkaṭassa.
131
Anāpatti —
- sasaññissa4,
- vissāsaggāhe,
- tāvakālike,
- peta-pariggahe,
- tiracchānagata-pariggahe,
- paṃsukūlasaññissa,
- ummattakassa,
- khittacittassa,
- vedanāṭṭassa,
- ādikammikassā ti.
Adinnādānamhi paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
Vinītavatthuuddānagāthā
Rajakehi pañca akkhātā, caturo attharaṇehi ca,
andhakārena ve pañca, pañca hāraṇakena ca,
Niruttiyā pañca akkhātā, vātehi apare duve,
asambhinne kusāpāto, jantaggena sahā dasa,
Vighāsehi pañca akkhātā, pañca c’eva amūlakā,
dubbhikkhe kura-maṃsañ ca, pūva-sakkhali-modakā,
Chaparikkhāra5-thavikā, bhisi-vaṃsā na nikkhame,
khādanīyañ ca vissāsaṃ, sasaññāy’apare duve,
Satta nāvaharāmā ti, satta c’eva avāharuṃ,
saṅghassa avaharuṃ satta, pupphehi apare duve,
Tayo ca vuttavādino, maṇi tīṇi atikkame,
sūkarā ca migā macchā, yānañ câpi pavattayi,
Duve pesī duve dārū, paṃsukūlaṃ duve dakā,
anupubba-vidhānena, tadañño na paripūrayi,
Sāvatthiyā caturo muṭṭhī, dve vighāsā duve tiṇā,
saṅghassa bhājayuṃ satta, satta c’eva assāmikā,
Dāru dakā mattikā dve tiṇāni, saṅghassa satta avahāsi seyyaṃ6,
sassāmikaṃ na câpi nīhareyya, hareyya sassāmikaṃ tāvakālikaṃ,
Campā Rājagahe c’eva, Vesāliyā ca Ajjuko,
Bārāṇasī ca Kosambī, Sāgalā Daḷhikena cā ti.
Vinītavatthu
132
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū rajakattharaṇaṃ gantvā rajakabhaṇḍikaṃ avahariṃsu. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi — “Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, kacci nu kho mayaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpannā” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Āpattiṃ tumhe, bhikkhave, āpannā pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu rajakattharaṇaṃ gantvā mahagghaṃ dussaṃ passitvā theyyacittaṃ uppādesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi — “Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, kacci nu kho ahaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpanno” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesi. “Anāpatti, bhikkhu, cittuppāde” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu rajakattharaṇaṃ gantvā mahagghaṃ dussaṃ passitvā theyyacitto āmasi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu rajakattharaṇaṃ gantvā mahagghaṃ dussaṃ passitvā theyyacitto phandāpesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu rajakattharaṇaṃ gantvā mahagghaṃ dussaṃ passitvā theyyacitto ṭhānā cāvesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
133
Tena kho pana samayena aññataro piṇḍacāriko bhikkhu mahagghaṃ uttarattharaṇaṃ passitvā
- theyyacittaṃ uppādesi…pe…
- theyyacitto āmasi…pe…
- theyyacitto phandāpesi…pe…
- theyyacitto ṭhānā cāvesi.
Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
134
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu divā bhaṇḍaṃ passitvā nimittaṃ akāsi — “rattiṃ avaharissāmī” ti. So
- taṃ maññamāno taṃ avahari…pe…
- taṃ maññamāno aññaṃ avahari…pe…
- aññaṃ maññamāno taṃ avahari…pe…
- aññaṃ maññamāno aññaṃ avahari.
Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu divā bhaṇḍaṃ passitvā nimittaṃ akāsi — “rattiṃ avaharissāmī” ti. So taṃ maññamāno attano bhaṇḍaṃ avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññassa bhaṇḍaṃ haranto
- sīse bhāraṃ theyyacitto āmasi…pe… theyyacitto phandāpesi…pe… theyyacitto khandhaṃ oropesi…pe…
- khandhe bhāraṃ theyyacitto āmasi…pe… theyyacitto phandāpesi…pe… theyyacitto kaṭiṃ oropesi…pe…
- kaṭiyā bhāraṃ theyyacitto āmasi…pe… theyyacitto phandāpesi…pe… theyyacitto hatthena aggahesi…pe…
- hatthe bhāraṃ theyyacitto bhūmiyaṃ nikkhipi…pe… theyyacitto bhūmito aggahesi.
Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
135
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu ajjhokāse cīvaraṃ pattharitvā vihāraṃ pāvisi. Aññataro bhikkhu — “mā yidaṃ cīvaraṃ nassī” ti paṭisāmesi. So nikkhamitvā taṃ bhikkhuṃ pucchi — “āvuso, mayhaṃ cīvaraṃ kena avahaṭan” ti? So evam āha — “mayā avahaṭan” ti. “So taṃ ādiyi, assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… Bhagavato etam atthaṃ ārocesi. “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Niruttipatho ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, niruttipathe” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu pīṭhe cīvaraṃ nikkhipitvā… pīṭhe nisīdanaṃ nikkhipitvā… heṭṭhāpīṭhe pattaṃ nikkhipitvā vihāraṃ pāvisi. Aññataro bhikkhu — “mā’yaṃ patto nassī” ti paṭisāmesi. So nikkhamitvā taṃ bhikkhuṃ pucchi — “āvuso, mayhaṃ patto kena avahaṭo” ti? So evam āha — “mayā avahaṭo” ti. “So taṃ ādiyi, assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, niruttipathe” ti.
Tena kho pana samayena aññatarā bhikkhunī vatiyā cīvaraṃ pattharitvā vihāraṃ pāvisi. Aññatarā bhikkhunī — “mā yidaṃ cīvaraṃ nassī” ti paṭisāmesi. Sā nikkhamitvā taṃ bhikkhuniṃ pucchi — “ayye, mayhaṃ cīvaraṃ kena avahaṭan” ti? Sā evam āha — “mayā avahaṭan” ti. “Sā taṃ ādiyi, assamaṇī’si tvan” ti. Tassā kukkuccaṃ ahosi. Atha kho sā bhikkhunī bhikkhunīnaṃ etam atthaṃ ārocesi, bhikkhuniyo bhikkhūnaṃ etam atthaṃ ārocesuṃ, bhikkhū Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ…pe… “Anāpatti, bhikkhave, niruttipathe” ti.
136
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu vātamaṇḍalikāya ukkhittaṃ sāṭakaṃ passitvā “sāmikānaṃ dassāmī” ti aggahesi. Sāmikā taṃ bhikkhuṃ codesuṃ — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ bhikkhū” ti? “Atheyyacitto ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, atheyyacittassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu vātamaṇḍalikāya ukkhittaṃ veṭhanaṃ passitvā “pure sāmikā passantī” ti theyyacitto aggahesi. Sāmikā taṃ bhikkhuṃ codesuṃ — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
137
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu susānaṃ gantvā abhinne sarīre paṃsukūlaṃ aggahesi. Tasmiñ ca sarīre peto adhivattho hoti. Atha kho so peto taṃ bhikkhuṃ etad avoca — “mā, bhante, mayhaṃ sāṭakaṃ aggahesī” ti. So bhikkhu anādiyanto agamāsi. Atha kho taṃ sarīraṃ uṭṭhahitvā tassa bhikkhuno piṭṭhito piṭṭhito anubandhi. Atha kho so bhikkhu vihāraṃ pavisitvā dvāraṃ thakesi. Atha kho taṃ sarīraṃ tatth’eva paripati. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa.
“Na ca, bhikkhave, abhinne sarīre paṃsukūlaṃ gahetabbaṃ. So gaṇheyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
138
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṅghassa cīvare bhājīyamāne theyyacitto kusaṃ saṅkāmetvā cīvaraṃ aggahesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
139
Tena kho pana samayena āyasmā Ānando jantāghare aññatarassa bhikkhuno antaravāsakaṃ attano maññamāno nivāsesi. Atha kho so bhikkhu āyasmantaṃ Ānandaṃ etad avoca — “kissa me tvaṃ, āvuso Ānanda, antaravāsakaṃ nivāsesī” ti? “Sakasaññī ahaṃ, āvuso” ti. Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Anāpatti, bhikkhave, sakasaññissā” ti.
140
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū Gijjhakūṭā pabbatā orohantā sīhavighāsaṃ passitvā pacāpetvā paribhuñjiṃsu. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, sīhavighāse” ti.
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū Gijjhakūṭā pabbatā orohantā byagghavighāsaṃ passitvā… dīpivighāsaṃ passitvā… taracchavighāsaṃ passitvā… kokavighāsaṃ passitvā pacāpetvā paribhuñjiṃsu. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, tiracchānagata-pariggahe” ti.
141
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṅghassa odane bhājīyamāne — “aparassa bhāgaṃ dehī” ti amūlakaṃ aggahesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti sampajānamusāvāde pācittiyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṅghassa khādanīye bhājiyamāne… saṅghassa pūve bhājiyamāne… saṅghassa ucchumhi bhājiyamāne… saṅghassa timbarūsake bhājiyamāne — “aparassa bhāgaṃ dehī” ti amūlakaṃ aggahesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti sampajānamusāvāde pācittiyassā” ti.
142
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu dubbhikkhe odanīyagharaṃ pavisitvā pattapūraṃ odanaṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu dubbhikkhe sūnagharaṃ pavisitvā pattapūraṃ maṃsaṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu dubbhikkhe pūvagharaṃ pavisitvā pattapūraṃ pūvaṃ theyyacitto avahari…pe… pattapūrā sakkhaliyo theyyacitto avahari…pe… pattapūre modake theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
143
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu divā parikkhāraṃ passitvā nimittaṃ akāsi — “rattiṃ avaharissāmī” ti. So taṃ maññamāno taṃ avahari…pe… taṃ maññamāno aññaṃ avahari…pe… aññaṃ maññamāno taṃ avahari…pe… aññaṃ maññamāno aññaṃ avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu divā parikkhāraṃ passitvā nimittaṃ akāsi — “rattiṃ avaharissāmī” ti. So taṃ maññamāno attano parikkhāraṃ avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
144
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu pīṭhe thavikaṃ passitvā — “ito gaṇhanto pārājiko bhavissāmī” ti saha pīṭhakena saṅkāmetvā aggahesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṅghassa bhisiṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
145
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu cīvaravaṃse cīvaraṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu vihāre cīvaraṃ avaharitvā — “ito nikkhamanto pārājiko bhavissāmī” ti vihārā na nikkhami…pe… Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Nikkhami vā so, bhikkhave, moghapuriso na vā nikkhami, āpatti pārājikassā” ti.
146
Tena kho pana samayena dve bhikkhū sahāyakā honti. Eko bhikkhu gāmaṃ piṇḍāya pāvisi, dutiyo bhikkhu saṅghassa khādanīye bhājīyamāne sahāyakassa bhāgaṃ gahetvā tassa vissasanto paribhuñji. So jānitvā taṃ codesi — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃ citto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Vissāsaggāho ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, vissāsaggāhe” ti.
147
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū cīvarakammaṃ karonti. Saṅghassa khādanīye bhājīyamāne sabbesaṃ paṭivisā āharitvā upanikkhittā honti. Aññataro bhikkhu aññatarassa bhikkhuno paṭivisaṃ attano maññamāno paribhuñji. So jānitvā taṃ codesi — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Sakasaññī ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, sakasaññissā” ti.
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū cīvarakammaṃ karonti. Saṅghassa khādanīye bhājiyamāne aññatarassa bhikkhuno pattena aññatarassa bhikkhuno paṭiviso āharitvā upanikkhitto hoti. Pattasāmiko bhikkhu attano maññamāno paribhuñji. So jānitvā taṃ codesi — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, sakasaññissā” ti.
148
Tena kho pana samayena ambacorakā ambaṃ pātetvā bhaṇḍikaṃ ādāya agamaṃsu. Sāmikā te corake anubandhiṃsu. Corakā sāmike passitvā bhaṇḍikaṃ pātetvā palāyiṃsu. Bhikkhū paṃsukūlasaññino paṭiggahāpetvā paribhuñjiṃsu. Sāmikā te bhikkhū codesuṃ — “assamaṇā’ttha tumhe” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Kiṃcittā tumhe, bhikkhave” ti? “Paṃsukūlasaññino mayaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhave, paṃsukūlasaññissā” ti.
Tena kho pana samayena jambucorakā… labujacorakā… panasacorakā… tālapakkacorakā… ucchucorakā… timbarūsakacorakā timbarūsake uccinitvā bhaṇḍikaṃ ādāya agamaṃsu. Sāmikā te corake anubandhiṃsu. Corakā sāmike passitvā bhaṇḍikaṃ pātetvā palāyiṃsu. Bhikkhū paṃsukūlasaññino paṭiggahāpetvā paribhuñjiṃsu. Sāmikā te bhikkhū codesuṃ — “assamaṇā’ttha tumhe” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, paṃsukūlasaññissā” ti.
Tena kho pana samayena ambacorakā ambaṃ pātetvā bhaṇḍikaṃ ādāya agamaṃsu. Sāmikā te corake anubandhiṃsu. Corakā sāmike passitvā bhaṇḍikaṃ pātetvā palāyiṃsu. Bhikkhū “pure sāmikā passantī” ti theyyacittā paribhuñjiṃsu. Sāmikā te bhikkhū codesuṃ — “assamaṇā’ttha tumhe” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tumhe, bhikkhave, āpannā pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena jambucorakā… labujacorakā… panasacorakā… tālapakkacorakā… ucchucorakā… timbarūsakacorakā timbarūsake uccinitvā bhaṇḍikaṃ ādāya agamaṃsu. Sāmikā te corake anubandhiṃsu. Corakā sāmike passitvā bhaṇḍikaṃ pātetvā palāyiṃsu. Bhikkhū “pure sāmikā passantī” ti theyyacittā paribhuñjiṃsu. Sāmikā te bhikkhū codesuṃ — “assamaṇā’ttha tumhe” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tumhe, bhikkhave, āpannā pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṅghassa ambaṃ theyyacitto avahari… saṅghassa jambuṃ… saṅghassa labujaṃ… saṅghassa panasaṃ… saṅghassa tālapakkaṃ… saṅghassa ucchuṃ… saṅghassa timbarūsakaṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
149
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu pupphārāmaṃ gantvā ocitaṃ pupphaṃ pañcamāsagghanakaṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu pupphārāmaṃ gantvā pupphaṃ ocinitvā pañcamāsagghanakaṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu āpanno pārājikan” ti.
150
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gāmakaṃ gacchanto aññataraṃ bhikkhuṃ etad avoca — “āvuso, tuyhaṃ upaṭṭhākakulaṃ vutto vajjemī” ti. So gantvā ekaṃ sāṭakaṃ āharāpetvā attanā paribhuñji. So jānitvā taṃ codesi — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa.
“Na ca, bhikkhave, vutto vajjemī ti vattabbo. Yo vadeyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gāmakaṃ gacchati. Aññataro bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etad avoca — “āvuso, mayhaṃ upaṭṭhākakulaṃ vutto vajjehī” ti. So gantvā yugasāṭakaṃ āharāpetvā ekaṃ attanā paribhuñji, ekaṃ tassa bhikkhuno adāsi. So jānitvā taṃ codesi — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa.
“Na ca, bhikkhave, vutto vajjehī ti vattabbo. Yo vadeyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gāmakaṃ gacchanto aññataraṃ bhikkhuṃ etad avoca — “āvuso, tuyhaṃ upaṭṭhākakulaṃ vutto vajjemī” ti. So pi evam āha — “vutto vajjehī” ti. So gantvā āḷhakaṃ sappiṃ tulaṃ guḷaṃ doṇaṃ taṇḍulaṃ āharāpetvā attanā paribhuñji. So jānitvā taṃ codesi — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa.
“Na ca, bhikkhave, vutto vajjemī ti vattabbo, na ca vutto vajjehī ti vattabbo. Yo vadeyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
151
Tena kho pana samayena aññataro puriso mahagghaṃ maṇiṃ ādāya aññatarena bhikkhunā saddhiṃ addhānamagga-ppaṭipanno hoti. Atha kho so puriso suṅkaṭṭhānaṃ passitvā tassa bhikkhuno ajānantassa thavikāya maṇiṃ pakkhipitvā suṅkaṭṭhānaṃ atikkamitvā aggahesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Nâhaṃ, Bhagavā, jānāmī” ti. “Anāpatti, bhikkhu, ajānantassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro puriso mahagghaṃ maṇiṃ ādāya aññatarena bhikkhunā saddhiṃ addhānamagga-ppaṭipanno hoti. Atha kho so puriso suṅkaṭṭhānaṃ passitvā gilānālayaṃ karitvā attano bhaṇḍikaṃ tassa bhikkhuno adāsi. Atha kho so puriso suṅkaṭṭhānaṃ atikkamitvā taṃ bhikkhuṃ etad avoca — “āhara me, bhante, bhaṇḍikaṃ, nâhaṃ akallako” ti. “Kissa pana tvaṃ, āvuso, evarūpaṃ akāsī” ti? Atha kho so puriso tassa bhikkhuno etam atthaṃ ārocesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Nâhaṃ, Bhagavā, jānāmī” ti. “Anāpatti, bhikkhu, ajānantassā” ti.
152
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu satthena saddhiṃ addhānamagga-ppaṭipanno hoti. Aññataro puriso taṃ bhikkhuṃ āmisena upalāpetvā suṅkaṭṭhānaṃ passitvā mahagghaṃ maṇiṃ tassa bhikkhuno adāsi — “imaṃ, bhante, maṇiṃ suṅkaṭṭhānaṃ atikkāmehī” ti. Atha kho so bhikkhu taṃ maṇiṃ suṅkaṭṭhānaṃ atikkāmesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
153
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu pāse bandhaṃ sūkaraṃ kāruññena muñci. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Kāruññādhippāyo ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, kāruññādhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu pāse bandhaṃ sūkaraṃ “pure sāmikā passantī” ti theyyacitto muñci. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu pāse bandhaṃ migaṃ kāruññena muñci… pāse bandhaṃ migaṃ “pure sāmikā passantī” ti theyyacitto muñci… kumine bandhe macche kāruññena muñci… kumine bandhe macche “pure sāmikā passantī” ti theyyacitto muñci. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu yāne bhaṇḍaṃ passitvā — “ito gaṇhanto pārājiko bhavissāmī” ti atikkamitvā pavaṭṭetvā aggahesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu kulalena ukkhittaṃ maṃsapesiṃ “sāmikānaṃ dassāmī” ti aggahesi. Sāmikā taṃ bhikkhuṃ codesuṃ — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, atheyyacittassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu kulalena ukkhittaṃ maṃsapesiṃ “pure sāmikā passantī” ti theyyacitto aggahesi. Sāmikā taṃ bhikkhuṃ codesuṃ — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
154
Tena kho pana samayena manussā uḷumpaṃ bandhitvā Aciravatiyā nadiyā osārenti. Bandhane chinne kaṭṭhāni vippakiṇṇāni agamaṃsu. Bhikkhū paṃsukūlasaññino uttāresuṃ. Sāmikā te bhikkhū codesuṃ — “assamaṇā’ttha tumhe” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, paṃsukūlasaññissā” ti.
Tena kho pana samayena manussā uḷumpaṃ bandhitvā Aciravatiyā nadiyā osārenti. Bandhane chinne kaṭṭhāni vippakiṇṇāni agamaṃsu. Bhikkhū “pure sāmikā passantī” ti theyyacittā uttāresuṃ. Sāmikā te bhikkhū codesuṃ — “assamaṇā’ttha tumhe” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tumhe, bhikkhave, āpannā pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro gopālako rukkhe sāṭakaṃ ālaggetvā uccāraṃ agamāsi. Aññataro bhikkhu paṃsukūlasaññī aggahesi. Atha kho so gopālako taṃ bhikkhuṃ codesi — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, paṃsukūlasaññissā” ti.
Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno nadiṃ tarantassa rajakānaṃ hatthato muttaṃ sāṭakaṃ pāde laggaṃ hoti. So bhikkhu “sāmikānaṃ dassāmī” ti aggahesi. Sāmikā taṃ bhikkhuṃ codesuṃ — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, atheyyacittassā” ti.
Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno nadiṃ tarantassa rajakānaṃ hatthato muttaṃ sāṭakaṃ pāde laggaṃ hoti. So bhikkhu “pure sāmikā passantī” ti theyyacitto aggahesi. Sāmikā taṃ bhikkhuṃ codesuṃ — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
155
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu sappikumbhiṃ passitvā thokaṃ thokaṃ paribhuñji. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū saṃvidahitvā agamaṃsu “bhaṇḍaṃ avaharissāmā” ti eko bhaṇḍaṃ avahari. Te evam āhaṃsu — “na mayaṃ pārājikā, yo avahaṭo so pārājiko” ti. Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Āpattiṃ tumhe, bhikkhave, āpannā pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū saṃvidahitvā bhaṇḍaṃ avaharitvā bhājesuṃ. Tehi bhājīyamāne ekamekassa paṭiviso na pañcamāsako pūri. Te evam āhaṃsu — “na mayaṃ pārājikā” ti. Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Āpattiṃ tumhe, bhikkhave, āpannā pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Sāvatthiyaṃ dubbhikkhe āpaṇikassa taṇḍulamuṭṭhiṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu Sāvatthiyaṃ dubbhikkhe āpaṇikassa muggamuṭṭhiṃ… māsamuṭṭhiṃ… tilamuṭṭhiṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena Sāvatthiyaṃ Andhavane corakā gāviṃ hantvā maṃsaṃ khāditvā sesakaṃ paṭisāmetvā agamaṃsu. Bhikkhū paṃsukūlasaññino paṭiggahāpetvā paribhuñjiṃsu. Corakā te bhikkhū codesuṃ — “assamaṇā’ttha tumhe” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, paṃsukūlasaññissā” ti.
Tena kho pana samayena Sāvatthiyaṃ Andhavane corakā sūkaraṃ hantvā maṃsaṃ khāditvā sesakaṃ paṭisāmetvā agamaṃsu. Bhikkhū paṃsukūlasaññino paṭiggahāpetvā paribhuñjiṃsu. Corakā te bhikkhū codesuṃ — “assamaṇā’ttha tumhe” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, paṃsukūlasaññissā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu tiṇakkhettaṃ gantvā lūtaṃ tiṇaṃ pañcamāsagghanakaṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu tiṇakkhettaṃ gantvā tiṇaṃ lāyitvā pañcamāsagghanakaṃ theyyacitto avahari. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
156
Tena kho pana samayena āgantukā bhikkhū saṅghassa ambaṃ bhājāpetvā paribhuñjiṃsu. Āvāsikā bhikkhū te bhikkhū codesuṃ — “assamaṇā’ttha tumhe” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Kiṃcittā tumhe, bhikkhave” ti? “Paribhogatthāya mayaṃ Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhave, paribhogatthāyā” ti.
Tena kho pana samayena āgantukā bhikkhū saṅghassa jambuṃ… saṅghassa labujaṃ… saṅghassa panasaṃ… saṅghassa tālapakkaṃ… saṅghassa ucchuṃ… saṅghassa timbarūsakaṃ bhājāpetvā paribhuñjiṃsu. Āvāsikā bhikkhū te bhikkhū codesuṃ — “assamaṇā’ttha, tumhe” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, paribhogatthāyā” ti.
Tena kho pana samayena ambapālakā bhikkhūnaṃ ambaphalaṃ denti. Bhikkhū “gopetuṃ ime issarā, na yime dātun” ti kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti. Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Anāpatti, bhikkhave, gopakassa dāne” ti.
Tena kho pana samayena jambupālakā… labujapālakā… panasapālakā… tālapakkapālakā… ucchupālakā… timbarūsakapālakā bhikkhūnaṃ timbarūsakaṃ denti. Bhikkhū “gopetuṃ ime issarā, na yime dātun” ti kukkuccāyantā na paṭiggaṇhanti. Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Anāpatti, bhikkhave, gopakassa dāne” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṅghassa dāruṃ tāvakālikaṃ haritvā attano vihārassa kuṭṭaṃ upatthambhesi. Bhikkhū taṃ bhikkhuṃ codesuṃ — “assamaṇo’si tvan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi. Bhagavato etam atthaṃ ārocesi. “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Tāvakāliko ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, tāvakālike” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṅghassa udakaṃ theyyacitto avahari… saṅghassa mattikaṃ theyyacitto avahari… saṅghassa puñjakitaṃ tiṇaṃ theyyacitto avahari… Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṅghassa puñjakitaṃ tiṇaṃ theyyacitto jhāpesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṅghassa mañcaṃ theyyacitto avahari… Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu saṅghassa pīṭhaṃ… saṅghassa bhisiṃ… saṅghassa bibbohanaṃ… saṅghassa kavāṭaṃ… saṅghassa ālokasandhiṃ… saṅghassa gopānasiṃ theyyacitto avahari… Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
157
Tena kho pana samayena bhikkhū aññatarassa upāsakassa vihāraparibhogaṃ senāsanaṃ aññatra paribhuñjanti. Atha kho so upāsako ujjhāyati khiyyati vipāceti — “kathañ hi nāma bhadantā aññatra paribhogaṃ aññatra paribhuñjissantī” ti. Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ.
“Na, bhikkhave, aññatra paribhogo aññatra paribhuñjitabbo. Yo paribhuñjeyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena bhikkhū uposathaggam pi sannisajjam pi harituṃ kukkuccāyantā chamāyaṃ nisīdanti. Gattāni pi cīvarāni pi paṃsukitāni honti. Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ.
“Anujānāmi, bhikkhave, tāvakālikaṃ haritun” ti.
Tena kho pana samayena Campāyaṃ Thullanandāya bhikkhuniyā antevāsinī bhikkhunī Thullanandāya bhikkhuniyā upaṭṭhākakulaṃ gantvā “ayyā icchati tekaṭulayāguṃ pātun” ti pacāpetvā haritvā attanā paribhuñji. Sā jānitvā taṃ codesi — “assamaṇī’si tvan” ti. Tassā kukkuccaṃ ahosi. Atha kho sā bhikkhunī bhikkhunīnaṃ etam atthaṃ ārocesi, bhikkhuniyo bhikkhūnaṃ etam atthaṃ ārocesuṃ, bhikkhū Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti sampajānamusāvāde pācittiyassā” ti.
Tena kho pana samayena Rājagahe Thullanandāya bhikkhuniyā antevāsinī bhikkhunī Thullanandāya bhikkhuniyā upaṭṭhākakulaṃ gantvā “ayyā icchati madhugoḷakaṃ khāditun” ti pacāpetvā haritvā attanā paribhuñji. Sā jānitvā taṃ codesi — “assamaṇī’si tvan” ti. Tassā kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti sampajānamusāvāde pācittiyassā” ti.
158
Tena kho pana samayena Vesāliyaṃ āyasmato Ajjukassa upaṭṭhākassa gahapatino dve dārakā honti: putto ca bhāgineyyo ca. Atha kho so gahapati āyasmantaṃ Ajjukaṃ etad avoca — “imaṃ, bhante, okāsaṃ yo imesaṃ dvinnaṃ dārakānaṃ saddho hoti pasanno tassa ācikkheyyāsī” ti. Tena kho pana samayena tassa gahapatino bhāgineyyo saddho hoti pasanno. Atha kho āyasmā Ajjuko taṃ okāsaṃ tassa dārakassa ācikkhi. So tena sāpateyyena kuṭumbañ ca saṇṭhapesi dānañ ca paṭṭhapesi.
Atha kho tassa gahapatino putto āyasmantaṃ Ānandaṃ etad avoca — “ko nu kho, bhante Ānanda, pituno dāyajjo: putto vā bhāgineyyo vā” ti?
“Putto kho, āvuso, pituno dāyajjo” ti.
“Ayaṃ, bhante, ayyo Ajjuko amhākaṃ sāpateyyaṃ amhākaṃ methunakassa ācikkhī” ti.
“Assamaṇo, āvuso, āyasmā Ajjuko” ti.
Atha kho āyasmā Ajjuko āyasmantaṃ Ānandaṃ etad avoca — “dehi me, āvuso Ānanda, vinicchayan” ti.
Tena kho pana samayena āyasmā Upāli āyasmato Ajjukassa pakkho hoti. Atha kho āyasmā Upāli āyasmantaṃ Ānandaṃ etad avoca — “yo nu kho, āvuso Ānanda, sāmikena ‘imaṃ okāsaṃ itthannāmassa ācikkheyyāsī’ ti vutto tassa ācikkhati, kiṃ so āpajjatī” ti?
“Na, bhante, kiñci āpajjati, antamaso dukkaṭamattam pī” ti.
“Ayaṃ, āvuso, āyasmā Ajjuko sāmikena ‘imaṃ okāsaṃ itthannāmassa ācikkhā’ ti vutto tassa ācikkhati, anāpatti, āvuso, āyasmato Ajjukassā” ti.
159
Tena kho pana samayena Bārāṇasiyaṃ āyasmato Pilindavacchassa upaṭṭhākakulaṃ corehi upaddutaṃ hoti, dve ca dārakā nītā honti. Atha kho āyasmā Pilindavaccho te dārake iddhiyā ānetvā pāsāde ṭhapesi. Manussā te dārake passitvā “ayyassâyaṃ Pilindavacchassa iddhānubhāvo” ti āyasmante Pilindavacche abhippasīdiṃsu. Bhikkhū ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “kathañ hi nāma āyasmā Pilindavaccho corehi nīte dārake ānessatī” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Anāpatti, bhikkhave, iddhimassa iddhivisaye” ti.
160
Tena kho pana samayena dve bhikkhū sahāyakā honti: Paṇḍuko ca Kapilo ca, eko gāmake viharati eko Kosambiyaṃ. Atha kho tassa bhikkhuno gāmakā Kosambiṃ gacchantassa antarāmagge nadiṃ tarantassa sūkarikānaṃ hatthato muttā medavaṭṭi pāde laggā hoti. So bhikkhu “sāmikānaṃ dassāmī” ti aggahesi. Sāmikā taṃ bhikkhuṃ codesuṃ — “assamaṇo’si tvan” ti. Taṃ uttiṇṇaṃ gopālikā passitvā etad avoca — “ehi, bhante, methunaṃ dhammaṃ paṭisevā” ti. So “pakatiyâpâhaṃ assamaṇo” ti tassā methunaṃ dhammaṃ paṭisevitvā Kosambiṃ gantvā bhikkhūnaṃ etam atthaṃ ārocesi. Bhikkhū Bhagavato etam atthaṃ orocesuṃ. “Anāpatti, bhikkhave, adinnādāne pārājikassa, āpatti methunadhammasamāyoge pārājikassā” ti.
161
Tena kho pana samayena Sāgalāyaṃ āyasmato Daḷhikassa saddhivihāriko bhikkhu anabhiratiyā pīḷito āpaṇikassa veṭhanaṃ avaharitvā āyasmantaṃ Daḷhikaṃ etad avoca — “assamaṇo ahaṃ, bhante, vibbhamissāmī” ti.
“Kiṃ tayā, āvuso, katan” ti?
So tam atthaṃ ārocesi.
Āharāpetvā agghāpesi. Taṃ agghāpentaṃ na pañcamāsake agghati. “Anāpatti, āvuso, pārājikassā” ti. Dhammakathaṃ akāsi.
So bhikkhu abhiramatī ti.
Dutiyapārājikaṃ samattaṃ.
Tatiyapārājikaṃ
162
Tena samayena Buddho Bhagavā Vesāliyaṃ viharati Mahāvane Kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena Bhagavā bhikkhūnaṃ anekapariyāyena asubhakathaṃ katheti, asubhāya vaṇṇaṃ bhāsati, asubhabhāvanāya vaṇṇaṃ bhāsati, ādissa ādissa asubhasamāpattiyā vaṇṇaṃ bhāsati. Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi — “icchām’ahaṃ, bhikkhave, addhamāsaṃ paṭisallīyituṃ, n’amhi kenaci upasaṅkamitabbo, aññatra ekena piṇḍapāta-nīhārakenā” ti. “Evaṃ, bhante” ti kho te bhikkhū Bhagavato paṭissuṇitvā nâssu’dha koci Bhagavantaṃ upasaṅkamati, aññatra ekena piṇḍapāta-nīhārakena.
Bhikkhū — “Bhagavā kho anekapariyāyena asubhakathaṃ katheti, asubhāya vaṇṇaṃ bhāsati, asubhabhāvanāya vaṇṇaṃ bhāsati, ādissa ādissa asubhasamāpattiyā vaṇṇaṃ bhāsatī” ti te anekâkāra-vokāraṃ asubhabhāvanânuyogam anuyuttā viharanti, te sakena kāyena aṭṭīyanti harāyanti jigucchanti.
Seyyathāpi nāma itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko sīsaṃ nhāto ahikuṇapena vā kukkurakuṇapena vā manussakuṇapena vā kaṇṭhe āsattena aṭṭīyeyya harāyeyya jiguccheyya, evam eva te bhikkhū sakena kāyena aṭṭīyantā harāyantā jigucchantā attanā pi attānaṃ jīvitā voropenti, aññamaññam pi jīvitā voropenti, Migalaṇḍikam pi samaṇakuttakaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadanti — “sādhu no, āvuso, jīvitā voropehi, idaṃ te pattacīvaraṃ bhavissatī” ti.
Atha kho Migalaṇḍiko samaṇakuttako pattacīvarehi bhaṭo sambahule bhikkhū jīvitā voropetvā lohitakaṃ asiṃ ādāya yena Vaggamudā nadī ten’upasaṅkami.
163
Atha kho Migalaṇḍikassa samaṇakuttakassa lohitakaṃ taṃ asiṃ dhovantassa ahud eva kukkuccaṃ ahu vippaṭisāro — “alābhā vata me, na vata me lābhā, dulladdhaṃ vata me, na vata me suladdhaṃ, bahuṃ vata mayā apuññaṃ pasutaṃ, yo’haṃ bhikkhū sīlavante kalyāṇadhamme jīvitā voropesin” ti.
Atha kho aññatarā Mārakāyikā devatā abhijjamāne udake āgantvā Migalaṇḍikaṃ samaṇakuttakaṃ etad avoca — “sādhu sādhu sappurisa, lābhā te sappurisa, suladdhaṃ te sappurisa, bahuṃ tayā sappurisa puññaṃ pasutaṃ, yaṃ tvaṃ atiṇṇe tāresī” ti.
Atha kho Migalaṇḍiko samaṇakuttako — “lābhā kira me, suladdhaṃ kira me, bahuṃ kira mayā puññaṃ pasutaṃ, atiṇṇo kirâhaṃ tāremī” ti tiṇhaṃ asiṃ ādāya vihārena vihāraṃ pariveṇena pariveṇaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadeti — “ko atiṇṇo, kaṃ tāremī” ti?
Tattha ye te bhikkhū avītarāgā tesaṃ tasmiṃ samaye hoti yeva bhayaṃ hoti chambhitattaṃ hoti lomahaṃso, ye pana te bhikkhū vītarāgā tesaṃ tasmiṃ samaye na hoti bhayaṃ na hoti chambhitattaṃ na hoti lomahaṃso. Atha kho Migalaṇḍiko samaṇakuttako ekam pi bhikkhuṃ ekāhena jīvitā voropesi, dve pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi, tayo pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi, cattāro pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi, pañca pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi, dasa pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi, vīsam pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi, tiṃsam pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi, cattālīsam pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi, paññāsam pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi, saṭṭhim pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi.
164
Atha kho Bhagavā tassa addhamāsassa accayena paṭisallānā vuṭṭhito āyasmantaṃ Ānandaṃ āmantesi — “kiṃ nu kho, Ānanda, tanubhūto viya bhikkhusaṅgho” ti?
“Tathā hi pana, bhante, Bhagavā bhikkhūnaṃ anekapariyāyena asubhakathaṃ katheti, asubhāya vaṇṇaṃ bhāsati, asubhabhāvanāya vaṇṇaṃ bhāsati, ādissa ādissa asubhasamāpattiyā vaṇṇaṃ bhāsati, te ca, bhante, bhikkhū — ‘Bhagavā kho anekapariyāyena asubhakathaṃ katheti, asubhāya vaṇṇaṃ bhāsati, asubhabhāvanāya vaṇṇaṃ bhāsati, ādissa ādissa asubhasamāpattiyā vaṇṇaṃ bhāsatī’ ti te anekâkāra-vokāraṃ asubhabhāvanânuyogam anuyuttā viharanti, te sakena kāyena aṭṭīyanti harāyanti jigucchanti.
Seyyathāpi nāma itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanakajātiko sīsaṃ nhāto ahikuṇapena vā kukkurakuṇapena vā manussakuṇapena vā kaṇṭhe āsattena aṭṭīyeyya harāyeyya jiguccheyya, evam eva te bhikkhū sakena kāyena aṭṭīyantā harāyantā jigucchantā attanā pi attānaṃ jīvitā voropenti, aññamaññam pi jīvitā voropenti, Migalaṇḍikam pi samaṇakuttakaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadanti — ‘sādhu no, āvuso, jīvitā voropehi, idaṃ te pattacīvaraṃ bhavissatī’ ti.
Atha kho, bhante, Migalaṇḍiko samaṇakuttako pattacīvarehi bhaṭo ekam pi bhikkhuṃ ekāhena jīvitā voropesi…pe… saṭṭhim pi bhikkhū ekāhena jīvitā voropesi.
Sādhu, bhante, Bhagavā aññaṃ pariyāyaṃ ācikkhatu yathā’yaṃ bhikkhusaṅgho aññāya saṇṭhaheyyā” ti.
“Tena h’Ānanda, yāvatikā bhikkhū Vesāliṃ upanissāya viharanti te sabbe upaṭṭhānasālāyaṃ sannipātehī” ti.
“Evaṃ, bhante” ti kho āyasmā Ānando Bhagavato paṭissuṇitvā yāvatikā bhikkhū Vesāliṃ upanissāya viharanti te sabbe upaṭṭhānasālāyaṃ sannipātetvā yena Bhagavā ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā Bhagavantaṃ etad avoca — “sannipatito, bhante bhikkhusaṅgho, yassa dāni, bhante, Bhagavā kālaṃ maññatī” ti.
165
Atha kho Bhagavā yena upaṭṭhānasālā ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho Bhagavā bhikkhū āmantesi — “ayam pi kho, bhikkhave, ānāpānassati-samādhi bhāvito bahulīkato santo c’eva paṇīto ca asecanako ca sukho ca vihāro uppannuppanne ca pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpeti vūpasameti.
Seyyathāpi, bhikkhave, gimhānaṃ pacchime māse uhataṃ rajojallaṃ tam enaṃ mahā akālamegho ṭhānaso antaradhāpeti vūpasameti, evam eva kho, bhikkhave, ānāpānassati-samādhi bhāvito bahulīkato santo c’eva paṇīto ca asecanako ca sukho ca vihāro uppannuppanne ca pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpeti vūpasameti.
Kathaṃ bhāvito ca, bhikkhave, ānāpānassati-samādhi kathaṃ bahulīkato santo c’eva paṇīto ca asecanako ca sukho ca vihāro uppannuppanne ca pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpeti vūpasameti?
Idha, bhikkhave, bhikkhu araññagato vā rukkhamūlagato vā suññāgāragato vā nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā, so sato va assasati sato passasati.
- Dīghaṃ vā assasanto dīghaṃ assasāmī ti pajānāti, dīghaṃ vā passasanto dīghaṃ passasāmī ti pajānāti.
- Rassaṃ vā assasanto rassaṃ assasāmī ti pajānāti, rassaṃ vā passasanto rassaṃ passasāmī ti pajānāti.
- Sabbakāyappaṭisaṃvedī assasissāmī ti sikkhati, sabbakāyappaṭisaṃvedī passasissāmī ti sikkhati.
- Passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ assasissāmī ti sikkhati, passambhayaṃ kāyasaṅkhāraṃ passasissāmī ti sikkhati.
- Pītippaṭisaṃvedī assasissāmī ti sikkhati, pītippaṭisaṃvedī passasissāmī ti sikkhati.
- Sukhappaṭisaṃvedī assasissāmī ti sikkhati, sukhappaṭisaṃvedī passasissāmī ti sikkhati.
- Cittasaṅkhārappaṭisaṃvedī assasissāmī ti sikkhati, cittasaṅkhārappaṭisaṃvedī passasissāmī ti sikkhati.
- Passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ assasissāmī ti sikkhati, passambhayaṃ cittasaṅkhāraṃ passasissāmī ti sikkhati.
- Cittappaṭisaṃvedī assasissāmī ti sikkhati, cittappaṭisaṃvedī passasissāmī ti sikkhati.
- Abhippamodayaṃ cittaṃ…pe…
- Samādahaṃ cittaṃ…pe…
- Vimocayaṃ cittaṃ…pe…
- Aniccānupassī…pe…
- Virāgānupassī…pe…
- Nirodhānupassī…pe…
- Paṭinissaggānupassī assasissāmī ti sikkhati, paṭinissaggānupassī passasissāmī ti sikkhati.
Evaṃ bhāvito kho, bhikkhave, ānāpānassati-samādhi evaṃ bahulīkato santo c’eva paṇīto ca asecanako ca sukho ca vihāro uppannuppanne ca pāpake akusale dhamme ṭhānaso antaradhāpeti vūpasametī” ti.
166
Atha kho Bhagavā etasmiṃ nidāne etasmiṃ pakaraṇe bhikkhusaṅghaṃ sannipātāpetvā bhikkhū paṭipucchi — “saccaṃ kira, bhikkhave, bhikkhū attanā pi attānaṃ jīvitā voropenti, aññamaññam pi jīvitā voropenti Migalaṇḍikam pi samaṇakuttakaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vadanti — ‘sādhu no, āvuso, jīvitā voropehi, idaṃ te pattacīvaraṃ bhavissatī’” ti?
“Saccaṃ, Bhagavā” ti.
Vigarahi Buddho Bhagavā — “ananucchavikaṃ, bhikkhave, tesaṃ bhikkhūnaṃ ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañ hi nāma te, bhikkhave, bhikkhū attanā pi attānaṃ jīvitā voropessanti, aññamaññam pi jīvitā voropessanti, Migalaṇḍikam pi samaṇakuttakaṃ upasaṅkamitvā evaṃ vakkhanti — ‘sādhu no, āvuso, jīvitā voropehi, idaṃ te pattacīvaraṃ bhavissatī’ ti? N’etaṃ, bhikkhave, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañ ca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha —
167
“Yo pana bhikkhu sañcicca manussaviggahaṃ jīvitā voropeyya satthahārakaṃ vā’ssa pariyeseyya, ayam pi pārājiko hoti asaṃvāso” ti.
Evañ c’idaṃ Bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.
168
Tena kho pana samayena aññataro upāsako gilāno hoti, tassa pajāpati abhirūpā hoti dassanīyā pāsādikā, chabbaggiyā bhikkhū tassā itthiyā paṭibaddhacittā honti. Atha kho chabbaggiyānaṃ bhikkhūnaṃ etad ahosi — “sace kho so, āvuso, upāsako jīvissati na mayaṃ taṃ itthiṃ labhissāma, handa mayaṃ, āvuso, tassa upāsakassa maraṇavaṇṇaṃ saṃvaṇṇemā” ti.
Atha kho chabbaggiyā bhikkhū yena so upāsako ten’upasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā taṃ upāsakaṃ etad avocuṃ — “tvaṃ kho’si, upāsaka, katakalyāṇo katakusalo katabhīruttāṇo akatapāpo akataluddo akatakibbiso, kataṃ tayā kalyāṇaṃ akataṃ tayā pāpaṃ. Kiṃ tuyh’iminā pāpakena dujjīvitena, mataṃ te jīvitā seyyo. Ito tvaṃ kālaṅkato kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissasi, tattha dibbehi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāressasī” ti.
169
Atha kho so upāsako “saccaṃ kho ayyā āhaṃsu. Ahañ hi katakalyāṇo katakusalo katabhīruttāṇo akatapāpo akataluddo akatakibbiso, kataṃ mayā kalyāṇaṃ akataṃ mayā pāpaṃ. Kiṃ mayh’iminā pāpakena dujjīvitena, mataṃ me jīvitā seyyo. Ito ahaṃ kālaṅkato kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissāmi, tattha dibbehi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāressāmī” ti so asappāyāni c’eva bhojanāni bhuñji asappāyāni ca khādanīyāni khādi asappāyāni ca sāyanīyāni sāyi asappāyāni ca pānāni pivi.
Tassa asappāyāni c’eva bhojanāni bhuñjato asappāyāni ca khādanīyāni khādato asappāyāni ca sāyanīyāni sāyato asappāyāni ca pānāni pivato kharo ābādho uppajji, so ten’eva ābādhena kālam akāsi.
Tassa pajāpati ujjhāyati khiyyati vipāceti — “alajjino ime samaṇā Sakyaputtiyā dussīlā musāvādino. Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti. N’atthi imesaṃ sāmaññaṃ n’atthi imesaṃ brahmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ, kuto imesaṃ sāmaññaṃ kuto imesaṃ brahmaññaṃ, apagatā ime sāmaññā apagatā ime brahmaññā. Ime me sāmikassa maraṇavaṇṇaṃ saṃvaṇṇesuṃ, imehi me sāmiko mārito” ti.
Aññe pi manussā ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “alajjino ime samaṇā Sakyaputtiyā dussīlā musāvādino. Ime hi nāma dhammacārino samacārino brahmacārino saccavādino sīlavanto kalyāṇadhammā paṭijānissanti. N’atthi imesaṃ sāmaññaṃ n’atthi imesaṃ brahmaññaṃ, naṭṭhaṃ imesaṃ sāmaññaṃ naṭṭhaṃ imesaṃ brahmaññaṃ, kuto imesaṃ sāmaññaṃ kuto imesaṃ brahmaññaṃ, apagatā ime sāmaññā apagatā ime brahmaññā. Ime upāsakassa maraṇavaṇṇaṃ saṃvaṇṇesuṃ, imehi upāsako mārito” ti.
Assosuṃ kho bhikkhū tesaṃ manussānaṃ ujjhāyantānaṃ khiyyantānaṃ vipācentānaṃ, ye te bhikkhū appicchā…pe… te ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “kathañ hi nāma chabbaggiyā bhikkhū upāsakassa maraṇavaṇṇaṃ saṃvaṇṇissantī” ti?
170
Atha kho te bhikkhū chabbaggiye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ…pe… “saccaṃ kira tumhe, bhikkhave, upāsakassa maraṇavaṇṇaṃ saṃvaṇṇethā” ti?
“Saccaṃ, Bhagavā” ti.
Vigarahi Buddho Bhagavā — “ananucchavikaṃ, moghapurisā, ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañ hi nāma tumhe, moghapurisā, upāsakassa maraṇavaṇṇaṃ saṃvaṇṇissatha? N’etaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe… evañ ca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha —
171
“Yo pana bhikkhu sañcicca manussaviggahaṃ jīvitā voropeyya satthahārakaṃ vā’ssa pariyeseyya maraṇavaṇṇaṃ vā saṃvaṇṇeyya maraṇāya vā samādapeyya — ‘ambho purisa, kiṃ tuyh’iminā pāpakena dujjīvitena, mataṃ te jīvitā seyyo’ ti iti cittamano cittasaṅkappo anekapariyāyena maraṇavaṇṇaṃ vā saṃvaṇṇeyya maraṇāya vā samādapeyya, ayam pi pārājiko hoti asaṃvāso” ti.
172
Yo panā ti yo yādiso…pe…
Bhikkhū ti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhū ti.
Sañciccā ti jānanto sañjānanto cecca abhivitaritvā vītikkamo.
Manussaviggaho nāma yaṃ mātukucchismiṃ paṭhamaṃ cittaṃ uppannaṃ paṭhamaṃ viññāṇaṃ pātubhūtaṃ yāva maraṇakālā, etth’antare eso manussaviggaho nāma.
Jīvitā voropeyyā ti jīvitindriyaṃ upacchindati uparodheti santatiṃ vikopeti.
Satthahārakaṃ vā’ssa pariyeseyyā ti asiṃ vā sattiṃ vā bheṇḍiṃ vā laguḷaṃ vā pāsāṇaṃ vā satthaṃ vā visaṃ vā rajjuṃ vā.
Maraṇavaṇṇaṃ vā saṃvaṇṇeyyā ti jīvite ādīnavaṃ dasseti, maraṇe vaṇṇaṃ bhaṇati.
Maraṇāya vā samādapeyyā ti satthaṃ vā āhara, visaṃ vā khāda, rajjuyā vā ubbandhitvā kālaṅkarohī ti.
Ambho purisā ti ālapanâdhivacanam etaṃ.
Kiṃ tuyh’iminā pāpakena dujjīvitenā ti pāpakaṃ nāma jīvitaṃ: aḍḍhānaṃ jīvitaṃ upādāya daliddānaṃ jīvitaṃ pāpakaṃ lāmakaṃ, sadhanānaṃ jīvitaṃ upādāya adhanānaṃ jīvitaṃ pāpakaṃ, devānaṃ jīvitaṃ upādāya manussānaṃ jīvitaṃ pāpakaṃ.
Dujjīvitaṃ nāma hatthacchinnassa pādacchinnassa hatthapādacchinnassa kaṇṇacchinnassa nāsacchinnassa kaṇṇanāsacchinnassa, iminā ca pāpakena iminā ca dujjīvitena mataṃ te jīvitā seyyo ti.
Iti cittamano ti yaṃ cittaṃ taṃ mano, yaṃ mano taṃ cittaṃ.
Cittasaṅkappo ti maraṇasaññī maraṇacetano maraṇâdhippāyo.
Anekapariyāyenā ti uccāvacehi ākārehi.
Maraṇavaṇṇaṃ vā saṃvaṇṇeyyā ti jīvite ādīnavaṃ dasseti, maraṇe vaṇṇaṃ bhaṇati — “ito tvaṃ kālaṅkato kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapajjissasi, tattha dibbehi pañcahi kāmaguṇehi samappito samaṅgībhūto paricāressasī” ti.
Maraṇāya vā samādapeyyā ti satthaṃ vā āhara, visaṃ vā khāda, rajjuyā vā ubbandhitvā kālaṅkarohi, sobbhe vā narake vā papāte vā papatā ti.
Ayam pī ti purime upādāya vuccati.
Pārājiko hotī ti seyyathāpi nāma puthusilā dvidhā bhinnā appaṭisandhikā hoti, evam eva bhikkhu sañcicca manussaviggahaṃ jīvitā voropetvā assamaṇo hoti asakyaputtiyo, tena vuccati “pārājiko hotī” ti.
Asaṃvāso ti saṃvāso nāma ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā, eso saṃvāso nāma, so tena saddhiṃ natthi, tena vuccati “asaṃvāso” ti.
173
- Sāmaṃ,
- adhiṭṭhāya,
- dūtena,
- dūtaparaṃparāya,
- visakkiyena dūtena,
- gatapaccāgatena dūtena,
- araho rahosaññī,
- raho arahosaññī,
- araho arahosaññī,
- raho rahosaññī,
- kāyena saṃvaṇṇeti,
- vācāya saṃvaṇṇeti,
- kāyena vācāya saṃvaṇṇeti,
- dūtena saṃvaṇṇeti,
- lekhāya saṃvaṇṇeti,
- opātaṃ,
- apassenaṃ,
- upanikkhipanaṃ,
- bhesajjaṃ,
- rūpûpahāro,
- saddûpahāro,
- gandhûpahāro,
- rasûpahāro,
- phoṭṭhabbûpahāro,
- dhammûpahāro,
- ācikkhanā,
- anusāsanī,
- saṅketakammaṃ,
- nimittakamman ti.
174
Sāman ti sayaṃ hanati kāyena vā kāyapaṭibaddhena vā nissaggiyena vā.
Adhiṭṭhāyā ti adhiṭṭhahitvā āṇāpeti — “evaṃ vijjha, evaṃ pahara, evaṃ ghātehī” ti.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. So taṃ maññamāno taṃ jīvitā voropeti, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. So taṃ maññamāno aññaṃ jīvitā voropetti, mūlaṭṭhassa anāpatti, vadhakassa āpatti pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. So aññaṃ maññamāno taṃ jīvitā voropeti, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. So aññaṃ maññamāno aññaṃ jīvitā voropeti, mūlaṭṭhassa anāpatti, vadhakassa āpatti pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmassa pāvada — ‘itthannāmo itthannāmassa pāvadatu — itthannāmo itthannāmaṃ jīvitā voropetū’” ti, āpatti dukkaṭassa. So itarassa āroceti, āpatti dukkaṭassa. Vadhako paṭiggaṇhāti, mūlaṭṭhassa āpatti thullaccayassa. So taṃ jīvitā voropeti, āpatti sabbesaṃ pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmassa pāvada — ‘itthannāmo itthannāmassa pāvadatu — itthannāmo itthannāmaṃ jīvitā voropetū’” ti, āpatti dukkaṭassa. So aññaṃ āṇāpeti, āpatti dukkaṭassa. Vadhako paṭiggaṇhāti, āpatti dukkaṭassa. So taṃ jīvitā voropeti, mūlaṭṭhassa anāpatti, āṇāpakassa ca vadhakassa ca āpatti pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. So gantvā puna paccāgacchati — “nâhaṃ sakkomi taṃ jīvitā voropetun” ti. So puna āṇāpeti — “yadā sakkosi tadā taṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. So taṃ jīvitā voropeti, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. So āṇāpetvā vippaṭisārī na sāveti — “mā ghātehī” ti. So taṃ jīvitā voropeti, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. So āṇāpetvā vippaṭisārī sāveti — “mā ghātehī” ti. So “āṇatto ahaṃ tayā” ti taṃ jīvitā voropeti, mūlaṭṭhassa anāpatti, vadhakassa āpatti pārājikassa.
Bhikkhu bhikkhuṃ āṇāpeti — “itthannāmaṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. So āṇāpetvā vippaṭisārī sāveti — “mā ghātehī” ti. So sādhū ti oramati, ubhinnaṃ anāpatti.
175
Araho rahosaññī ullapati — “aho itthannāmo hato assā” ti, āpatti dukkaṭassa.
Raho arahosaññī ullapati — “aho itthannāmo hato assā” ti, āpatti dukkaṭassa.
Araho arahosaññī ullapati — “aho itthannāmo hato assā” ti, āpatti dukkaṭassa.
Raho rahosaññī ullapati — “aho itthannāmo hato assā” ti, āpatti dukkaṭassa.
Kāyena saṃvaṇṇeti nāma kāyena vikāraṃ karoti — “yo evaṃ marati so dhanaṃ vā labhati yasaṃ vā labhati saggaṃ vā gacchatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Tāya saṃvaṇṇanāya marissāmī ti dukkhaṃ vedanaṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Vācāya saṃvaṇṇeti nāma vācāya bhaṇati — “yo evaṃ marati so dhanaṃ vā labhati yasaṃ vā labhati saggaṃ vā gacchatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Tāya saṃvaṇṇanāya marissāmī ti dukkhaṃ vedanaṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Kāyena vācāya saṃvaṇṇeti nāma kāyena ca vikāraṃ karoti, vācāya ca bhaṇati — “yo evaṃ marati so dhanaṃ vā labhati yasaṃ vā labhati saggaṃ vā gacchatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Tāya saṃvaṇṇanāya marissāmī ti dukkhaṃ vedanaṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Dūtena saṃvaṇṇeti nāma dūtassa sāsanaṃ āroceti — “yo evaṃ marati so dhanaṃ vā labhati yasaṃ vā labhati saggaṃ vā gacchatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Dūtassa sāsanaṃ sutvā marissāmī ti dukkhaṃ vedanaṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
176
Lekhāya saṃvaṇṇeti nāma lekhaṃ chindati — “yo evaṃ marati so dhanaṃ vā labhati yasaṃ vā labhati saggaṃ vā gacchatī” ti, akkharakkharāya āpatti dukkaṭassa. Lekhaṃ passitvā marissāmī ti dukkhaṃ vedanaṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Opātaṃ nāma manussaṃ uddissa opātaṃ khanati — “papatitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Papatite dukkhā vedanā uppajjati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Anodissa opātaṃ khanati — “yo koci papatitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Manusso tasmiṃ papatati, āpatti dukkaṭassa. Papatite dukkhā vedanā uppajjati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Yakkho vā peto vā tiracchānagata-manussaviggaho vā tasmiṃ papatati, āpatti dukkaṭassa. Papatite dukkhā vedanā uppajjati, āpatti dukkaṭassa. Marati, āpatti thullaccayassa.
Tiracchānagato tasmiṃ papatati, āpatti dukkaṭassa. Papatite dukkhā vedanā uppajjati, āpatti dukkaṭassa. Marati, āpatti pācittiyassa.
177
Apassenaṃ nāma apassene satthaṃ vā ṭhapeti visena vā makkheti dubbalaṃ vā karoti sobbhe vā narake vā papāte vā ṭhapeti — “papatitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Satthena vā visena vā papatitena vā dukkhā vedanā uppajjati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Upanikkhipanaṃ nāma asiṃ vā sattiṃ vā bheṇḍiṃ vā laguḷaṃ vā pāsāṇaṃ vā satthaṃ vā visaṃ vā rajjuṃ vā upanikkhipati — “iminā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Tena marissāmī ti dukkhaṃ vedanaṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Bhesajjaṃ nāma sappiṃ vā navanītaṃ vā telaṃ vā madhuṃ vā phāṇitaṃ vā deti — “imaṃ sāyitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ sāyite dukkhā vedanā uppajjati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
178
Rūpûpahāro nāma amanāpikaṃ rūpaṃ upasaṃharati bhayānakaṃ bheravaṃ — “imaṃ passitvā uttasitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ passitvā uttasati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Manāpikaṃ rūpaṃ upasaṃharati — “imaṃ passitvā alābhakena sussitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ passitvā alābhakena sussati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Saddûpahāro nāma amanāpikaṃ saddaṃ upasaṃharati bhayānakaṃ bheravaṃ — “imaṃ sutvā uttasitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ sutvā uttasati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Manāpikaṃ saddaṃ upasaṃharati pemanīyaṃ hadayaṅgamaṃ — “imaṃ sutvā alābhakena sussitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ sutvā alābhakena sussati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Gandhûpahāro nāma amanāpikaṃ gandhaṃ upasaṃharati jegucchaṃ pāṭikulyaṃ — “imaṃ ghāyitvā jegucchatā pāṭikulyatā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ ghāyite jegucchatā pāṭikulyatā dukkhā vedanā uppajjati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Manāpikaṃ gandhaṃ upasaṃharati — “imaṃ ghāyitvā alābhakena sussitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ ghāyitvā alābhakena sussati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Rasûpahāro nāma amanāpikaṃ rasaṃ upasaṃharati jegucchaṃ pāṭikulyaṃ — “imaṃ sāyitvā jegucchatā pāṭikulyatā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ sāyite jegucchatā pāṭikulyatā dukkhā vedanā uppajjati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Manāpikaṃ rasaṃ upasaṃharati — “imaṃ sāyitvā alābhakena sussitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ sāyitvā alābhakena sussati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Phoṭṭhabbûpahāro nāma amanāpikaṃ phoṭṭhabbaṃ upasaṃharati dukkhasamphassaṃ kharasamphassaṃ — “iminā phuṭṭho marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Tena phuṭṭhassa dukkhā vedanā uppajjati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Manāpikaṃ phoṭṭhabbaṃ upasaṃharati sukhasamphassaṃ mudusamphassaṃ — “iminā phuṭṭho alābhakena sussitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Tena phuṭṭho alābhakena sussati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Dhammûpahāro nāma nerayikassa nirayakathaṃ katheti — “imaṃ sutvā uttasitvā marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ sutvā uttasati, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Kalyāṇakammassa saggakathaṃ katheti — “imaṃ sutvā adhimutto marissatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Taṃ sutvā adhimutto marissāmī ti dukkhaṃ vedanaṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
179
Ācikkhanā nāma puṭṭho bhaṇati — “evaṃ marassu, yo evaṃ marati so dhanaṃ vā labhati yasaṃ vā labhati saggaṃ vā gacchatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Tāya ācikkhanāya marissāmī ti dukkhaṃ vedanaṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Anusāsanī nāma apuṭṭho bhaṇati — “evaṃ marassu, yo evaṃ marati so dhanaṃ vā labhati yasaṃ vā labhati saggaṃ vā gacchatī” ti, āpatti dukkaṭassa. Tāya anusāsaniyā marissāmī ti dukkhaṃ vedanaṃ uppādeti, āpatti thullaccayassa. Marati, āpatti pārājikassa.
Saṅketakammaṃ nāma saṅketaṃ karoti purebhattaṃ vā pacchābhattaṃ vā rattiṃ vā divā vā — “tena saṅketena taṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. Tena saṅketena taṃ jīvitā voropeti, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa. Taṃ saṅketaṃ pure vā pacchā vā taṃ jīvitā voropeti, mūlaṭṭhassa anāpatti, vadhakassa āpatti pārājikassa.
Nimittakammaṃ nāma nimittaṃ karoti — “akkhiṃ vā nikhaṇissāmi bhamukaṃ vā ukkhipissāmi sīsaṃ vā ukkhipissāmi, tena nimittena taṃ jīvitā voropehī” ti, āpatti dukkaṭassa. Tena nimittena taṃ jīvitā voropeti, āpatti ubhinnaṃ pārājikassa. Taṃ nimittaṃ pure vā pacchā vā taṃ jīvitā voropeti, mūlaṭṭhassa anāpatti, vadhakassa āpatti pārājikassa.
Anāpatti —
- asañcicca
- ajānantassa
- na maraṇâdhippāyassa
- ummattakassa
- ādikammikassā ti.
Manussaviggahapārājikamhi paṭhamabhāṇavāro niṭṭhito.
Vinītavatthuuddānagāthā
Saṃvaṇṇanā nisīdanto, musalodukkhalena ca,
vuḍḍhapabbajitâbhisanno, aggavīmaṃsanāvisaṃ,
Tayo ca vatthukammehi, iṭṭhakāhi’pare tayo,
vāsī gopānasī c’eva, aṭṭak’otaraṇaṃ pati,
Sedaṃ natthuñ ca sambāho, nhāpan’abbhañjanena ca,
uṭṭhāpento nipātento, annapānena māraṇaṃ,
Jāragabbho sapattī ca, mātā puttaṃ ubho vadhi,
ubho na miyyare maddā, tāpaṃ vañjhā vijāyinī,
Patodaṃ niggahe yakkho, vāḷayakkhañ ca pāhiṇi,
taṃ maññamāno pahari, saggañ ca nirayaṃ bhaṇe,
Āḷaviyā tayo rukkhā, dāyehi apare tayo,
mā kilamesi na tuyhaṃ, takkaṃ sovīrakena cā ti.
Vinītavatthu
180
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Tassa bhikkhū kāruññena maraṇavaṇṇaṃ saṃvaṇṇesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi “Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, kacci nu kho mayaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpannā” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Āpattiṃ tumhe, bhikkhave, āpannā pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro piṇḍacāriko bhikkhu pīṭhake pilotikāya paṭicchannaṃ dārakaṃ nisīdanto ottharitvā māresi. Tassa kukkuccaṃ ahosi “Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ, kacci nu kho ahaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpanno” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesi. “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa.
“Na ca, bhikkhave, appaṭivekkhitvā āsane nisīditabbaṃ. Yo nisīdeyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu bhattagge antaraghare āsanaṃ paññapento musale ussite ekaṃ musalaṃ aggahesi, dutiyo musalo paripatitvā aññatarassa dārakassa matthake avatthāsi, so kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Asañcicca ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, asañciccā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu bhattagge antaraghare āsanaṃ paññapento udukkhalabhaṇḍikaṃ akkamitvā pavaṭṭesi, aññataraṃ dārakaṃ ottharitvā māresi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, asañciccā” ti.
Tena kho pana samayena pitāputtā bhikkhūsu pabbajitā honti. Kāle ārocite putto pitaraṃ etad avoca — “gaccha, bhante, saṅgho taṃ patimānetī” ti piṭṭhiyaṃ gahetvā paṇāmesi, so papatitvā kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Nâhaṃ, Bhagavā, maraṇâdhippāyo” ti. “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena pitāputtā bhikkhūsu pabbajitā honti. Kāle ārocite putto pitaraṃ etad avoca — “gaccha, bhante, saṅgho taṃ patimānetī” ti maraṇâdhippāyo piṭṭhiyaṃ gahetvā paṇāmesi, so papatitvā kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena pitāputtā bhikkhūsu pabbajitā honti. Kāle ārocite putto pitaraṃ etad avoca — “gaccha, bhante, saṅgho taṃ patimānetī” ti maraṇâdhippāyo piṭṭhiyaṃ gahetvā paṇāmesi, so papatitvā na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
181
Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno bhuñjantassa maṃsaṃ kaṇṭhe vilaggaṃ hoti, aññataro bhikkhu tassa bhikkhuno gīvāyaṃ pahāraṃ adāsi, salohitaṃ maṃsaṃ pati, so bhikkhu kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno bhuñjantassa maṃsaṃ kaṇṭhe vilaggaṃ hoti, aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo tassa bhikkhuno gīvāyaṃ pahāraṃ adāsi, salohitaṃ maṃsaṃ pati, so bhikkhu kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno bhuñjantassa maṃsaṃ kaṇṭhe vilaggaṃ hoti, aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo tassa bhikkhuno gīvāyaṃ pahāraṃ adāsi, salohitaṃ maṃsaṃ pati, so bhikkhu na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro piṇḍacāriko bhikkhu visagataṃ piṇḍapātaṃ labhitvā paṭikkamanaṃ haritvā bhikkhūnaṃ aggakārikaṃ adāsi, te bhikkhū kālam akaṃsu. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Nâhaṃ, Bhagavā, jānāmī” ti. “Anāpatti, bhikkhu, ajānantassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu vīmaṃsâdhippāyo aññatarassa bhikkhuno visaṃ adāsi, so bhikkhu kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Vīmaṃsâdhippāyo ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
182
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū vihāravatthuṃ karonti. Aññataro bhikkhu heṭṭhā hutvā silaṃ uccāresi, uparimena bhikkhunā duggahitā silā heṭṭhimassa bhikkhuno matthake avatthāsi, so bhikkhu kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, asañciccā” ti.
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū vihāravatthuṃ karonti. Aññataro bhikkhu heṭṭhā hutvā silaṃ uccāresi, uparimo bhikkhu maraṇâdhippāyo heṭṭhimassa bhikkhuno matthake silaṃ muñci, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū vihārassa kuṭṭaṃ uṭṭhāpenti. Aññataro bhikkhu heṭṭhā hutvā iṭṭhakaṃ uccāresi, uparimena bhikkhunā duggahitā iṭṭhakā heṭṭhimassa bhikkhuno matthake avatthāsi, so bhikkhu kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “anāpati, bhikkhu, asañciccā” ti.
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū vihārassa kuṭṭaṃ uṭṭhāpenti. Aññataro bhikkhu heṭṭhā hutvā iṭṭhakaṃ uccāresi, uparimo bhikkhu maraṇâdhippāyo heṭṭhimassa bhikkhuno matthake iṭṭhakaṃ muñci, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
183
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū navakammaṃ karonti. Aññataro bhikkhu heṭṭhā hutvā vāsiṃ uccāresi, uparimena bhikkhunā duggahitā vāsī heṭṭhimassa bhikkhuno matthake avatthāsi, so bhikkhu kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, asañciccā” ti.
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū navakammaṃ karonti. Aññataro bhikkhu heṭṭhā hutvā vāsiṃ uccāresi, uparimo bhikkhu maraṇâdhippāyo heṭṭhimassa bhikkhuno matthake vāsiṃ muñci, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū navakammaṃ karonti. Aññataro bhikkhu heṭṭhā hutvā gopānasiṃ uccāresi, uparimena bhikkhunā duggahitā gopānasī heṭṭhimassa bhikkhuno matthake avatthāsi, so bhikkhu kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, asañciccā” ti.
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū navakammaṃ karonti. Aññataro bhikkhu heṭṭhā hutvā gopānasiṃ uccāresi, uparimo bhikkhu maraṇâdhippāyo heṭṭhimassa bhikkhuno matthake gopānasiṃ muñci, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū navakammaṃ karontā aṭṭakaṃ bandhanti. Aññataro bhikkhu aññataraṃ bhikkhuṃ etad avoca — “āvuso, atraṭṭhito bandhāhī” ti, so tatraṭṭhito bandhanto paripatitvā kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Nâhaṃ, Bhagavā, maraṇâdhippāyo” ti. “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū navakammaṃ karontā aṭṭakaṃ bandhanti. Aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo aññataraṃ bhikkhuṃ etad avoca — “āvuso, atraṭṭhito bandhāhī” ti, so tatraṭṭhito bandhanto paripatitvā kālam akāsi…pe… paripatitvā na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu vihāraṃ chādetvā otarati. Aññataro bhikkhu taṃ bhikkhuṃ etad avoca — “āvuso, ito otarāhī” ti, so tena otaranto paripatitvā kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu vihāraṃ chādetvā otarati. Aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo taṃ bhikkhuṃ etad avoca — “āvuso, ito otarāhī” ti, so tena otaranto paripatitvā kālam akāsi…pe… paripatitvā na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu anabhiratiyā pīḷito Gijjhakūṭaṃ pabbataṃ abhiruhitvā papāte papatanto aññataraṃ vilīvakāraṃ ottharitvā māresi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa.
“Na ca, bhikkhave, attānaṃ pātetabbaṃ. Yo pāteyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū Gijjhakūṭaṃ pabbataṃ abhiruhitvā davāya silaṃ pavijjhiṃsu. Sā aññataraṃ gopālakaṃ ottharitvā māresi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa.
“Na ca, bhikkhave, davāya silā pavijjhitabbā. Yo pavijjheyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
184
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū sedesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū maraṇâdhippāyā sedesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno sīsâbhitāpo hoti. Tassa bhikkhū natthuṃ adaṃsu, so bhikkhu kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññatarassa bhikkhuno sīsâbhitāpo hoti. Tassa bhikkhū maraṇâdhippāyā natthuṃ adaṃsu, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū sambāhesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū maraṇâdhippāyā sambāhesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhu nhāpesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū maraṇâdhippāyā nhāpesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū telena abbhañjiṃsu, so bhikkhu kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū maraṇâdhippāyā telena abbhañjiṃsu, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
185
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū uṭṭhāpesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū maraṇâdhippāyā uṭṭhāpesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū nipātesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū maraṇâdhippāyā nipātesuṃ, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Tassa bhikkhū annaṃ adaṃsu, so bhikkhu kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Tassa bhikkhū maraṇâdhippāyā annaṃ adaṃsu, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Tassa bhikkhu pānaṃ adaṃsu, so bhikkhu kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Tassa bhikkhū maraṇâdhippāyā pānaṃ adaṃsu, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
186
Tena kho pana samayena aññatarā itthī pavutthapatikā jārena gabbhinī hoti. Sā kulūpakaṃ bhikkhuṃ etad avoca — “iṅghâyya, gabbhapātanaṃ jānāhī” ti. “Suṭṭhu, bhaginī” ti tassā gabbhapātanaṃ adāsi, dārako kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññatarassa purisassa dve pajāpatiyo honti: ekā vañjhā ekā vijāyinī. Vañjhā itthī kulūpakaṃ bhikkhuṃ etad avoca — “sace sā, bhante, vijāyissati sabbassa kuṭumbassa issarā bhavissati. Iṅghâyya, tassā gabbhapātanaṃ jānāhī” ti. “Suṭṭhu, bhaginī” ti tassā gabbhapātanaṃ adāsi, dārako kālam akāsi, mātā na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññatarassa purisassa dve pajāpatiyo honti: ekā vañjhā ekā vijāyinī. Vañjhā itthī kulūpakaṃ bhikkhuṃ etad avoca — “sace sā, bhante, vijāyissati sabbassa kuṭumbassa issarā bhavissati. Iṅghâyya, tassā gabbhapātanaṃ jānāhī” ti. “Suṭṭhu, bhaginī” ti tassā gabbhapātanaṃ adāsi, mātā kālam akāsi, dārako na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññatarassa purisassa dve pajāpatiyo honti: ekā vañjhā ekā vijāyinī. Vañjhā itthī kulūpakaṃ bhikkhuṃ etad avoca — “sace sā, bhante, vijāyissati sabbassa kuṭumbassa issarā bhavissati. Iṅghâyya, tassā gabbhapātanaṃ jānāhī” ti. “Suṭṭhu, bhaginī” ti tassā gabbhapātanaṃ adāsi, ubho kālam akaṃsu…pe… ubho na kālam akaṃsu. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
187
Tena kho pana samayena aññatarā gabbhinī itthī kulūpakaṃ bhikkhuṃ etad avoca — “iṅghâyya, gabbhapātanaṃ jānāhī” ti. “Tena hi, bhagini, maddassū” ti. Sā maddāpetvā gabbhaṃ pātesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññatarā gabbhinī itthī kulūpakaṃ bhikkhuṃ etad avoca — “iṅghâyya, gabbhapātanaṃ jānāhī” ti. “Tena hi, bhagini, tāpehī” ti. Sā tāpetvā gabbhaṃ pātesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññatarā vañjhā itthī kulūpakaṃ bhikkhuṃ etad avoca — “iṅghâyya, bhesajjaṃ jānāhi yenâhaṃ vijāyeyyan” ti. “Suṭṭhu, bhaginī” ti tassā bhesajjaṃ adāsi. Sā kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññatarā vijāyinī itthī kulūpakaṃ bhikkhuṃ etad avoca — “iṅghâyya, bhesajjaṃ jānāhi yenâhaṃ na vijāyeyyan” ti. “Suṭṭhu, bhaginī” ti tassā bhesajjaṃ adāsi. Sā kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū sattarasavaggiyaṃ bhikkhuṃ aṅgulipatodakena hāsesuṃ. So bhikkhu uttanto anassāsako kālam akāsi. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassā” ti.
Tena kho pana samayena sattarasavaggiyā bhikkhū chabbaggiyaṃ bhikkhuṃ kammaṃ karissāmā ti ottharitvā māresuṃ. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhūtavejjako bhikkhu yakkhaṃ jīvitā voropesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññataraṃ bhikkhuṃ vāḷayakkhavihāraṃ pāhesi, taṃ yakkhā jīvitā voropesuṃ. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo aññataraṃ bhikkhuṃ vāḷayakkhavihāraṃ pāhesi, taṃ yakkhā jīvitā voropesuṃ…pe… taṃ yakkhā jīvitā na voropesuṃ. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññataraṃ bhikkhuṃ vāḷakantāraṃ pāhesi, taṃ vāḷā jīvitā voropesuṃ. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo aññataraṃ bhikkhuṃ vāḷakantāraṃ pāhesi, taṃ vāḷā jīvitā voropesuṃ…pe… taṃ vāḷā jīvitā na voropesuṃ. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññataraṃ bhikkhuṃ corakantāraṃ pāhesi, taṃ corā jīvitā voropesuṃ. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo aññataraṃ bhikkhuṃ corakantāraṃ pāhesi, taṃ corā jīvitā voropesuṃ…pe… taṃ corā jīvitā na voropesuṃ. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
188
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu taṃ maññamāno taṃ jīvitā voropesi…pe… taṃ maññamāno aññaṃ jīvitā voropesi…pe… aññaṃ maññamāno taṃ jīvitā voropesi…pe… aññaṃ maññamāno aññaṃ jīvitā voropesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu amanussena gahito hoti, aññataro bhikkhu tassa bhikkhuno pahāraṃ adāsi, so bhikkhu kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu amanussena gahito hoti, aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo tassa bhikkhuno pahāraṃ adāsi, so bhikkhu kālam akāsi…pe… so bhikkhu na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu kalyāṇakammassa saggakathaṃ kathesi, so adhimutto kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo kalyāṇakammassa saggakathaṃ kathesi, so adhimutto kālam akāsi…pe… so adhimutto na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu nerayikassa nirayakathaṃ kathesi, so uttasitvā kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo nerayikassa nirayakathaṃ kathesi, so uttasitvā kālam akāsi…pe… so uttasitvā na kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
189
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū navakammaṃ karontā rukkhaṃ chindanti. Aññataro bhikkhu aññataraṃ bhikkhuṃ etad avoca — “āvuso, atraṭṭhito chindāhī” ti, taṃ tatraṭṭhitaṃ chindantaṃ rukkho ottharitvā māresi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena Āḷavakā bhikkhū navakammaṃ karontā rukkhaṃ chindanti. Aññataro bhikkhu maraṇâdhippāyo aññataraṃ bhikkhuṃ etad avoca — “āvuso, atraṭṭhito chindāhī” ti, taṃ tatraṭṭhitaṃ chindantaṃ rukkho ottharitvā māresi…pe… rukkho ottharitvā na māresi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
190
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū dāyaṃ ālimpesuṃ, manussā daḍḍhā kālam akaṃsu. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, na maraṇâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena chabbaggiyā bhikkhū maraṇâdhippāyā dāyaṃ ālimpesuṃ, manussā daḍḍhā kālam akaṃsu…pe… manussā daḍḍhā na kālam akaṃsu. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhave, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
191
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu āghātanaṃ gantvā coraghātaṃ etad avoca — “āvuso, mā yimaṃ kilamesi, ekena pahārena jīvitā voropehī” ti. “Suṭṭhu, bhante” ti ekena pahārena jīvitā voropesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu āghātanaṃ gantvā coraghātaṃ etad avoca — “āvuso, mā yimaṃ kilamesi, ekena pahārena jīvitā voropehī” ti. So “nâhaṃ tuyhaṃ vacanaṃ karissāmī” ti taṃ jīvitā voropesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
192
Tena kho pana samayena aññataro puriso ñātighare hatthapādacchinno ñātakehi samparikiṇṇo hoti. Aññataro bhikkhu te manusse etad avoca — “āvuso, icchatha imassa maraṇan” ti? “Āma, bhante, icchāmā” ti. “Tena hi takkaṃ pāyethā” ti. Te taṃ takkaṃ pāyesuṃ, so kālam akāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro puriso kulaghare hatthapādacchinno ñātakehi samparikiṇṇo hoti. Aññatarā bhikkhunī te manusse etad avoca — “āvuso, icchatha imassa maraṇan” ti? “Ām’ayye, icchāmā” ti. “Tena hi loṇasovīrakaṃ pāyethā” ti. Te taṃ loṇasovīrakaṃ pāyesuṃ, so kālam akāsi. Tassā kukkuccaṃ ahosi. Atha kho sā bhikkhunī bhikkhunīnaṃ etam atthaṃ ārocesi, bhikkhuniyo bhikkhūnaṃ etam atthaṃ ārocesuṃ, bhikkhū Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Āpattiṃ sā, bhikkhave, bhikkhunī āpannā pārājikan” ti.
Tatiyapārājikaṃ samattaṃ.
Catutthapārājikaṃ
193
Tena samayena Buddho Bhagavā Vesāliyaṃ viharati Mahāvane Kūṭāgārasālāyaṃ. Tena kho pana samayena sambahulā sandiṭṭhā sambhattā bhikkhū Vaggumudāya nadiyā tīre vassaṃ upagacchiṃsu. Tena kho pana samayena Vajjī dubbhikkhā hoti dvīhitikā setaṭṭhikā salākāvuttā, na sukarā uñchena paggahena yāpetuṃ.
Atha kho tesaṃ bhikkhūnaṃ etad ahosi — “etarahi kho Vajjī dubbhikkhā dvīhitikā setaṭṭhikā salākāvuttā, na sukarā uñchena paggahena yāpetuṃ. Kena nu kho mayaṃ upāyena samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vaseyyāma, na ca piṇḍakena kilameyyāmā” ti?
Ekacce evam āhaṃsu — “handa mayaṃ, āvuso, gihīnaṃ kammantaṃ adhiṭṭhema, evaṃ te amhākaṃ dātuṃ maññissanti. Evaṃ mayaṃ samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasissāma, na ca piṇḍakena kilamissāmā” ti.
Ekacce evam āhaṃsu — “alaṃ, āvuso, kiṃ gihīnaṃ kammantaṃ adhiṭṭhitena? Handa mayaṃ, āvuso, gihīnaṃ dūteyyaṃ harāma, evaṃ te amhākaṃ dātuṃ maññissanti. Evaṃ mayaṃ samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasissāma, na ca piṇḍakena kilamissāmā” ti.
Ekacce evam āhaṃsu — “alaṃ, āvuso, kiṃ gihīnaṃ kammantaṃ adhiṭṭhitena, kiṃ gihīnaṃ dūteyyaṃ haṭena? Handa mayaṃ, āvuso, gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsissāma — ‘asuko bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu dutiyassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu tatiyassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu catutthassa jhānassa lābhī, asuko bhikkhu sotāpanno, asuko bhikkhu sakadāgāmī, asuko bhikkhu anāgāmī, asuko bhikkhu arahā, asuko bhikkhu tevijjo, asuko bhikkhu chaḷabhiñño’ ti. Evaṃ te amhākaṃ dātuṃ maññissanti. Evaṃ mayaṃ samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasissāma, na ca piṇḍakena kilamissāmā” ti.
“Eso yeva kho, āvuso, seyyo yo amhākaṃ gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇo bhāsito” ti.
194
Atha kho te bhikkhū gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsiṃsu — “asuko bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī…pe… asuko bhikkhu chaḷabhiñño” ti.
Atha kho te manussā — “lābhā vata no, suladdhaṃ vata no, yesaṃ vata no evarūpā bhikkhū vassaṃ upagatā, na vata no ito pubbe evarūpā bhikkhū vassaṃ upagatā yathayime bhikkhū sīlavanto kalyāṇadhammā” ti, te na tādisāni bhojanāni attanā paribhuñjanti mātāpitūnaṃ denti puttadārassa denti dāsa-kammakara-porisassa denti mittâmaccānaṃ denti ñātisālohitānaṃ denti, yādisāni bhikkhūnaṃ denti. Te na tādisāni khādanīyāni sāyanīyāni pānāni attanā khādanti sāyanti pivanti mātāpitūnaṃ denti puttadārassa denti dāsa-kammakara-porisassa denti mittâmaccānaṃ denti ñātisālohitānaṃ denti, yādisāni bhikkhūnaṃ denti. Atha kho te bhikkhū vaṇṇavā ahesuṃ pīṇindriyā pasannamukhavaṇṇā vippasannachavivaṇṇā.
Āciṇṇaṃ kho pan’etaṃ vassaṃ vuṭṭhānaṃ bhikkhūnaṃ Bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Atha kho te bhikkhū vassaṃ vuṭṭhā temāsaccayena senāsanaṃ saṃsāmetvā pattacīvaraṃ ādāya yena Vesālī tena pakkamiṃsu. Anupubbena yena Vesālī Mahāvanaṃ Kūṭāgārasālā yena Bhagavā ten’upasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā Bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu.
Tena kho pana samayena disāsu vassaṃ vuṭṭhā bhikkhū kisā honti lūkhā dubbaṇṇā uppaṇḍuppaṇḍukajātā dhamanisanthatagattā, Vaggumudātīriyā pana bhikkhū vaṇṇavā honti pīṇindriyā pasannamukhavaṇṇā vippasannachavivaṇṇā.
Āciṇṇaṃ kho pan’etaṃ Buddhānaṃ Bhagavantānaṃ āgantukehi bhikkhūhi saddhiṃ paṭisammodituṃ. Atha kho Bhagavā Vaggumudātīriye bhikkhū etad avoca — “kacci, bhikkhave, khamanīyaṃ kacci yāpanīyaṃ kacci samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasittha na ca piṇḍakena kilamitthā” ti?
“Khamanīyaṃ, Bhagavā, yāpanīyaṃ, Bhagavā, samaggā ca mayaṃ, bhante, sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasimhā, na ca piṇḍakena kilamimhā” ti.
Jānantā pi Tathāgatā pucchanti, jānantā pi na pucchanti…pe… Dvīh’ākārehi Buddhā Bhagavanto bhikkhū paṭipucchanti — dhammaṃ vā desessāma, sāvakānaṃ vā sikkhāpadaṃ paññāpessāmāti. Atha kho Bhagavā Vaggumudātīriye bhikkhū etad avoca — “yathā kathaṃ pana tumhe, bhikkhave, samaggā sammodamānā avivadamānā phāsukaṃ vassaṃ vasittha na ca piṇḍakena kilamitthā” ti?
Atha kho te bhikkhū Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ — “kacci pana vo, bhikkhave, bhūtan” ti?
“Abhūtaṃ, Bhagavā” ti.
Vigarahi Buddho Bhagavā — “ananucchavikaṃ, moghapurisā, ananulomikaṃ appaṭirūpaṃ assāmaṇakaṃ akappiyaṃ akaraṇīyaṃ. Kathañ hi nāma tumhe, moghapurisā, udarassa kāraṇā gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇaṃ bhāsissatha.
Varaṃ tumhehi, moghapurisā, tiṇhena govikantanena kucchiṃ parikanto, na tv eva udarassa kāraṇā gihīnaṃ aññamaññassa uttarimanussadhammassa vaṇṇo bhāsito. Taṃ kissa hetu? Tato nidānañ hi, moghapurisā, maraṇaṃ vā nigaccheyya maraṇamattaṃ vā dukkhaṃ, na tv eva tappaccayā kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeya, ito nidānañ ca kho, moghapurisā, kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapajjeyya. N’etaṃ, moghapurisā, appasannānaṃ vā pasādāya…pe…”
Vigarahitvā dhammiṃ kathaṃ katvā bhikkhū āmantesi —
195
“Pañc’ime, bhikkhave, mahācorā santo saṃvijjamānā lokasmiṃ. Katame pañca? Idha, bhikkhave, ekaccassa mahācorassa evaṃ hoti — ‘kudāssu nāmâhaṃ satena vā sahassena vā parivuto gāma-nigama-rājadhānīsu āhiṇḍissāmi hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pācento’ ti. So aparena samayena satena vā sahassena vā parivuto gāma-nigama-rājadhānīsu āhiṇḍati hananto ghātento chindanto chedāpento pacanto pācento. Evam eva kho, bhikkhave, idh’ekaccassa pāpabhikkhuno evaṃ hoti — ‘kudāssu nāmâhaṃ satena vā sahassena vā parivuto gāma-nigama-rājadhānīsu cārikaṃ carissāmi sakkato garukato mānito pūjito apacito gahaṭṭhānañ c’eva pabbajitānañ ca, lābhī cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānappaccaya-bhesajja-parikkhārānan’ ti. So aparena samayena satena vā sahassena vā parivuto gāma-nigama-rājadhānīsu cārikaṃ carati sakkato garukato mānito pūjito apacito gahaṭṭhānañ c’eva pabbajitānañ ca, lābhī cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānappaccaya-bhesajja-parikkhārānaṃ. Ayaṃ, bhikkhave, paṭhamo mahācoro santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
“Puna ca paraṃ, bhikkhave, idh’ekacco pāpabhikkhu Tathāgatappaveditaṃ dhammavinayaṃ pariyāpuṇitvā attano dahati. Ayaṃ, bhikkhave, dutiyo mahācoro santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
“Puna ca paraṃ, bhikkhave, idh’ekacco pāpabhikkhu suddhaṃ brahmacāriṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ carantaṃ amūlakena abrahmacariyena anuddhaṃseti. Ayaṃ, bhikkhave, tatiyo mahācoro santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
“Puna ca paraṃ, bhikkhave, idh’ekacco pāpabhikkhu yāni tāni saṅghassa garubhaṇḍāni garuparikkhārāni, seyyathidaṃ — ārāmo ārāmavatthu vihāro vihāravatthu mañco pīṭhaṃ bhisi bimbohanaṃ lohakumbhī lohabhāṇakaṃ lohavārako lohakaṭāhaṃ vāsī parasu kuṭhārī kudālo nikhādanaṃ valli veḷu muñjaṃ pabbajaṃ tiṇaṃ mattikā dārubhaṇḍaṃ mattikābhaṇḍaṃ, tehi gihīṃ saṅgaṇhāti upalāpeti. Ayaṃ, bhikkhave, catuttho mahācoro santo saṃvijjamāno lokasmiṃ.
“Sadevake, bhikkhave, loke samārake sabrahmake sassamaṇabrāhmaṇiyā pajāya sadevamanussāya ayaṃ aggo mahācoro yo asantaṃ abhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ ullapati. Taṃ kissa hetu? Theyyāya vo, bhikkhave, raṭṭhapiṇḍo bhutto” ti.
Aññathā santam attānaṃ, aññathā yo pavedaye,
nikacca kitavass’eva, bhuttaṃ theyyena tassa taṃ.
Kāsāvakaṇṭhā bahavo, pāpadhammā asaññatā,
pāpā pāpehi kammehi, nirayaṃ te upapajjare.
Seyyo ayoguḷo bhutto, tatto aggisikhûpamo,
yañ ce bhuñjeyya dussīlo, raṭṭhapiṇḍaṃ asaññato ti.
Atha kho Bhagavā te Vaggumudātīriye bhikkhū anekapariyāyena vigarahitvā dubbharatāya dupposatāya…pe… evañ ca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha —
“Yo pana bhikkhu anabhijānaṃ uttarimanussadhammaṃ attupanāyikaṃ alamariyañāṇadassanaṃ samudācareyya — ‘iti jānāmi iti passāmī’ ti, tato aparena samayena samanuggāhīyamāno vā asamanuggāhīyamāno vā āpanno visuddhâpekkho evaṃ vadeyya — ‘ajānam evaṃ, āvuso, avacaṃ jānāmi, apassaṃ passāmi, tucchaṃ musā vilapin’ ti, ayam pi pārājiko hoti asaṃvāso” ti.
Evañ c’idaṃ Bhagavatā bhikkhūnaṃ sikkhāpadaṃ paññattaṃ hoti.
196
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū adiṭṭhe diṭṭhasaññino apatte pattasaññino anadhigate adhigatasaññino asacchikate sacchikatasaññino adhimānena aññaṃ byākariṃsu. Tesaṃ aparena samayena rāgāya pi cittaṃ namati dosāya pi cittaṃ namati mohāya pi cittaṃ namati. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi — “Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ. Mayañ c’amha adiṭṭhe diṭṭhasaññino apatte pattasaññino anadhigate adhigatasaññino asacchikate sacchikatasaññino adhimānena aññaṃ byākarimhā. Kacci nu kho mayaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpannā” ti? Te āyasmato Ānandassa etam atthaṃ ārocesuṃ. Āyasmā Ānando Bhagavato etam atthaṃ ārocesi. “Honti ye te, Ānanda, bhikkhū adiṭṭhe diṭṭhasaññino apatte pattasaññino anadhigate adhigatasaññino asacchikate sacchikatasaññino adhimānena aññaṃ byākaronti, tañ ca kho etaṃ abbohārikan” ti.
“Evañ ca pana, bhikkhave, imaṃ sikkhāpadaṃ uddiseyyātha —
197
“Yo pana bhikkhu anabhijānaṃ uttarimanussadhammaṃ attupanāyikaṃ alamariyañāṇadassanaṃ samudācareyya — ‘iti jānāmi iti passāmī’ ti, tato aparena samayena samanuggāhīyamāno vā asamanuggāhīyamāno vā āpanno visuddhâpekkho evaṃ vadeyya — ‘ajānam evaṃ, āvuso, avacaṃ jānāmi, apassaṃ passāmi, tucchaṃ musā vilapin’ ti, aññatra adhimānā, ayam pi pārājiko hoti asaṃvāso” ti.
198
Yo panā ti yo yādiso…pe…
Bhikkhū ti…pe… ayaṃ imasmiṃ atthe adhippeto bhikkhū ti.
Anabhijānan ti asantaṃ abhūtaṃ asaṃvijjamānaṃ ajānanto apassanto attani kusalaṃ dhammaṃ — “atthi me kusalo dhammo” ti.
Uttarimanussadhammo nāma jhānaṃ vimokkho samādhi samāpatti ñāṇadassanaṃ maggabhāvanā phalasacchikiriyā kilesappahānaṃ vinīvaraṇatā cittassa suññāgāre abhirati.
Attupanāyikan ti te vā kusale dhamme attani upaneti attānaṃ vā tesu kusalesu dhammesu upaneti.
Ñāṇan ti tisso vijjā.
Dassanan ti yaṃ ñāṇaṃ taṃ dassanaṃ, yaṃ dassanaṃ taṃ ñāṇaṃ.
Samudācareyyā ti āroceyya itthiyā vā purisassa vā gahaṭṭhassa vā pabbajitassa vā.
Iti jānāmi iti passāmī ti jānām’ahaṃ ete dhamme, passām’ahaṃ ete dhamme, atthi ca ete dhammā mayi, ahañ ca etesu dhammesu sandissāmī ti.
Tato aparena samayenā ti yasmiṃ khaṇe samudāciṇṇaṃ hoti taṃ khaṇaṃ taṃ layaṃ taṃ muhuttaṃ vītivatte.
Samanuggāhīyamāno ti yaṃ vatthu paṭiññātaṃ hoti tasmiṃ vatthusmiṃ samanuggāhīyamāno —
- kin te adhigataṃ,
- kinti te adhigataṃ,
- kadā te adhigataṃ,
- kattha te adhigataṃ,
- katame te kilesā pahīnā,
- katamesaṃ tvaṃ dhammānaṃ lābhī ti.
Asamanuggāhīyamāno ti na kenaci vuccamāno.
Āpanno ti pāpiccho icchâpakato asantaṃ abhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ ullapitvā pārājikaṃ āpattiṃ āpanno hoti.
Visuddhâpekkho ti gihī vā hotukāmo upāsako vā hotukāmo ārāmiko vā hotukāmo sāmaṇero vā hotukāmo.
Ajānam evaṃ, āvuso, avacaṃ jānāmi, apassaṃ passāmī ti nâhaṃ ete dhamme jānāmi, nâhaṃ ete dhamme passāmi, n’atthi ca ete dhammā mayi, na câhaṃ etesu dhammesu sandissāmī ti.
Tucchaṃ musā vilapin ti tucchakaṃ mayā bhaṇitaṃ, musā mayā bhaṇitaṃ, abhūtaṃ mayā bhaṇitaṃ, ajānantena mayā bhaṇitaṃ.
Aññatra adhimānā ti ṭhapetvā adhimānaṃ.
Ayam pī ti purime upādāya vuccati.
Pārājiko hotī ti seyyathāpi nāma tālo matthakacchinno abhabbo puna virūḷhiyā, evam eva bhikkhu pāpiccho icchâpakato asantaṃ abhūtaṃ uttarimanussadhammaṃ ullapitvā assamaṇo hoti asakyaputtiyo, tena vuccati “pārājiko hotī” ti.
Asaṃvāso ti saṃvāso nāma ekakammaṃ ekuddeso samasikkhatā, eso saṃvāso nāma, so tena saddhiṃ natthi, tena vuccati “asaṃvāso” ti.
199
Uttarimanussadhammo nāma jhānaṃ vimokkho samādhi samāpatti ñāṇadassanaṃ maggabhāvanā phalasacchikiriyā kilesappahānaṃ vinīvaraṇatā cittassa suññāgāre abhirati.
Jhānan ti paṭhamaṃ jhānaṃ dutiyaṃ jhānaṃ tatiyaṃ jhānaṃ catutthaṃ jhānaṃ.
Vimokkho ti suññato vimokkho animitto vimokkho appaṇihito vimokkho.
Samādhī ti suññato samādhi animitto samādhi appaṇihito samādhi.
Samāpattī ti suññatā samāpatti animittā samāpatti appaṇihitā samāpatti.
Ñāṇadassanan ti tisso vijjā.
Maggabhāvanā ti cattāro satipaṭṭhānā, cattāro sammappadhānā, cattāro iddhipādā, pañcindriyāni, pañca balāni, satta bojjhaṅgā, ariyo aṭṭhaṅgiko maggo.
Phalasacchikiriyā ti sotāpattiphalassa sacchikiriyā, sakadāgāmiphalassa sacchikiriyā, anāgāmiphalassa sacchikiriyā, arahattassa sacchikiriyā.
Kilesappahānan ti rāgassa pahānaṃ dosassa pahānaṃ mohassa pahānaṃ.
Vinīvaraṇatā cittassā ti rāgā cittaṃ vinīvaraṇatā, dosā cittaṃ vinīvaraṇatā, mohā cittaṃ vinīvaraṇatā.
Suññāgāre abhiratī ti paṭhamena jhānena suññāgāre abhirati, dutiyena jhānena suññāgāre abhirati, tatiyena jhānena suññāgāre abhirati, catutthena jhānena suññāgāre abhirati.
200
Tīh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti.
Catūh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ.
Pañcah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ.
Chah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ.
Sattah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
201
Tīh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti.
Catūh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ.
Pañcah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ.
Chah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ.
Sattah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjāmī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
202
Tīh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpanno ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti.
Catūh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpanno ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ.
Pañcah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpanno ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ.
Chah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpanno ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ.
Sattah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpanno ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
203
Tīh’ākārehi paṭhamassa jhānassa lābhī’mhī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti.
Catūh’ākārehi paṭhamassa jhānassa lābhī’mhī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ.
Pañcah’ākārehi paṭhamassa jhānassa lābhī’mhī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ.
Chah’ākārehi paṭhamassa jhānassa lābhī’mhī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ.
Sattah’ākārehi paṭhamassa jhānassa lābhī’mhī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
204
Tīh’ākārehi paṭhamassa jhānassa vasī’mhī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti.
Catūh’ākārehi paṭhamassa jhānassa vasī’mhī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ.
Pañcah’ākārehi paṭhamassa jhānassa vasī’mhī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ.
Chah’ākārehi paṭhamassa jhānassa vasī’mhī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ.
Sattah’ākārehi paṭhamassa jhānassa vasī’mhī ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
205
Tīh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti.
Catūh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ.
Pañcah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ.
Chah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ.
Sattah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Yathā idaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ vitthāritaṃ taṃ sabbam pi vitthāretabbaṃ.
206
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi dutiyaṃ jhānaṃ…pe… tatiyaṃ jhānaṃ…pe… catutthaṃ jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… catutthassa jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… catutthaṃ jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
207
Tīh’ākārehi suññataṃ vimokkhaṃ… animittaṃ vimokkhaṃ… appaṇihitaṃ vimokkhaṃ… samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… appaṇihitassa vimokkhassa lābhī’mhi… vasī’mhi… appaṇihito vimokkho sacchikato mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa…pe….
Tīh’ākārehi suññataṃ samādhiṃ… animittaṃ samādhiṃ… appaṇihitaṃ samādhiṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… appaṇihitassa samādhissa lābhī’mhi… vasī’mhi… appaṇihito samādhi sacchikato mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi suññataṃ samāpattiṃ… animittaṃ samāpattiṃ… appaṇihitaṃ samāpattiṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… appaṇihitāya samāpattiyā lābhī’mhi… vasī’mhi… appaṇihitā samāpatti sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi tisso vijjā samāpajjiṃ… samāpajjāmi samāpanno… tissannaṃ vijjānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… tisso vijjā sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi cattāro satipaṭṭhāne… cattāro sammappadhāne… cattāro iddhipāde samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… catunnaṃ iddhipādānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… cattāro iddhipādā sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi pañcindriyāni… pañca balāni samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… pañcannaṃ balānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… pañcabalāni sacchikatāni mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi satta bojjhaṅge samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… sattannaṃ bojjhaṅgānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… satta bojjhaṅgā sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… ariyassa aṭṭhaṅgikassa maggassa lābhī’mhi… vasī’mhi… ariyo aṭṭhaṅgiko maggo sacchikato mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi sotāpattiphalaṃ… sakadāgāmiphalaṃ… anāgāmiphalaṃ… arahattaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… arahattassa lābhī’mhi… vasī’mhi… arahattaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi rāgo me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi doso me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi moho me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi rāgā me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi dosā me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi mohā me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Suddhikaṃ niṭṭhitaṃ.
208
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ dutiyañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa dutiyassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ dutiyañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa…pe….
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ tatiyañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa tatiyassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ tatiyañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ catutthañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa catutthassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ catutthañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ suññatañ ca vimokkhaṃ… paṭhamañ ca jhānaṃ animittañ ca vimokkhaṃ… paṭhamañ ca jhānaṃ appaṇihitañ ca vimokkhaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa appaṇihitassa ca vimokkhassa lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ appaṇihito ca vimokkho sacchikato mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ suññatañ ca samādhiṃ… paṭhamañ ca jhānaṃ animittañ ca samādhiṃ… paṭhamañ ca jhānaṃ appaṇihitañ ca samādhiṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno paṭhamassa ca jhānassa appaṇihitassa ca samādhissa lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ appaṇihito ca samādhi sacchikato mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ suññatañ ca samāpattiṃ… paṭhamañ ca jhānaṃ animittañ ca samāpattiṃ… paṭhamañ ca jhānaṃ appaṇihitañ ca samāpattiṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno paṭhamassa ca jhānassa appaṇihitāya ca samāpattiyā lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ appaṇihitā ca samāpatti sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ tisso ca vijjā samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa tissannañ ca vijjānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ tisso ca vijjā sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ cattāro ca satipaṭṭhāne… paṭhamañ ca jhānaṃ cattāro ca sammappadhāne… paṭhamañ ca jhānaṃ cattāro ca iddhipāde samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa catunnañ ca iddhipādānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ cattāro ca iddhipādā sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ pañca ca indriyāni… paṭhamañ ca jhānaṃ pañca ca balāni samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa pañcannañ ca balānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ pañca ca balāni sacchikatāni mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
209
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ satta ca bojjhaṅge samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa sattannañ ca bojjhaṅgānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ satta ca bojjhaṅgā sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ ariyañ ca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa ariyassa ca aṭṭhaṅgikassa maggassa lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ ariyo ca aṭṭhaṅgiko maggo sacchikato mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ sotāpattiphalañ ca… paṭhamañ ca jhānaṃ sakadāgāmiphalañ ca… paṭhamañ ca jhānaṃ anāgāmiphalañ ca… paṭhamañ ca jhānaṃ arahattañ ca samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa arahattassa ca lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ arahattañ ca sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā, rāgo ca me catto… doso ca me catto… moho ca me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… paṭhamassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… paṭhamañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā, rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Khaṇḍacakkaṃ niṭṭhitaṃ.
210
Tīh’ākārehi dutiyañ ca jhānaṃ tatiyañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… dutiyassa ca jhānassa tatiyassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… dutiyañ ca jhānaṃ tatiyañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi dutiyañ ca jhānaṃ catutthañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… dutiyassa ca jhānassa catutthassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… dutiyañ ca jhānaṃ catutthañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi dutiyañ ca jhānaṃ suññatañ ca vimokkhaṃ… animittañ ca vimokkhaṃ… appaṇihitañ ca vimokkhaṃ… suññatañ ca samādhiṃ… animittañ ca samādhiṃ… appaṇihitañ ca samādhiṃ… suññatañ ca samāpattiṃ… animittañ ca samāpattiṃ… appaṇihitañ ca samāpattiṃ… tisso ca vijjā… cattāro ca satipaṭṭhāne… cattāro ca sammappadhāne… cattāro ca iddhipāde… pañca ca indriyāni… pañca ca balāni… satta ca bojjhaṅge… ariyañ ca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ… sotāpattiphalañ ca… sakadāgāmiphalañ ca… anāgāmiphalañ ca… arahattañ ca samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… dutiyassa ca jhānassa arahattassa ca lābhī’mhi… vasī’mhi… dutiyañ ca jhānaṃ arahattañ ca sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi dutiyañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… dutiyassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… dutiyañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā, rāgo ca me catto… doso ca me catto… moho ca me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito, rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi dutiyañ ca jhānaṃ paṭhamañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… dutiyassa ca jhānassa paṭhamassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… dutiyañ ca jhānaṃ paṭhamañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa…pe… vinidhāya bhāvaṃ.
Baddhacakkaṃ.
Evaṃ ekekaṃ mūlaṃ kātuna baddhacakkaṃ parivattakaṃ kattabbaṃ. Idaṃ saṃkhittaṃ.
211
Tīh’ākārehi tatiyañ ca jhānaṃ catutthañ ca jhānaṃ…pe… tatiyañ ca jhānaṃ arahattañ ca samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… tatiyassa ca jhānassa arahattassa ca lābhī’mhi… vasī’mhi… tatiyañ ca jhānaṃ arahattañ ca sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi tatiyañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… tatiyassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… tatiyañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā, rāgo ca me catto… doso ca me catto… moho ca me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito, rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi tatiyañ ca jhānaṃ paṭhamañ ca jhānaṃ… tatiyañ ca jhānaṃ dutiyañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… tatiyassa ca jhānassa dutiyassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… tatiyañ ca jhānaṃ dutiyañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīkārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ paṭhamañ ca jhānaṃ…pe… dutiyañ ca jhānaṃ… tatiyañ ca jhānaṃ… catutthañ ca jhānaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ catutthassa ca jhānassa lābhī’mhi… vasī’mhi… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ catutthañ ca jhānaṃ sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
212
Tīh’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ suññatañ ca vimokkhaṃ… animittañ ca vimokkhaṃ… appaṇihitañ ca vimokkhaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ appaṇihitassa ca vimokkhassa lābhī’mhi… vasī’mhi… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ appaṇihito ca vimokkho sacchikato mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ suññatañ ca samādhiṃ… animittañ ca samādhiṃ… appaṇihitañ ca samādhiṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ appaṇihitassa ca samādhissa lābhī’mhi… vasī’mhi… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ appaṇihito ca samādhi sacchikato mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ suññatañ ca samāpattiṃ… animittañ ca samāpattiṃ… appaṇihitañ ca samāpattiṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ appaṇihitāya ca samāpattiyā lābhī’mhi… vasī’mhi… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ appaṇihitā ca samāpatti sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ tisso ca vijjā samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ tissannañ ca vijjānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ tisso ca vijjā sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ cattāro ca satipaṭṭhāne… cattāro ca sammappadhāne… cattāro ca iddhipāde samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ catunnañ ca iddhipādānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ cattāro ca iddhipādā sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
213
Tīh’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ pañca ca indriyāni… pañca ca balāni samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ pañcannañ ca balānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ pañca ca balāni sacchikatāni mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ satta ca bojjhaṅge samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ sattannañca bojjhaṅgānaṃ lābhī’mhi… vasī’mhi… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ satta ca bojjhaṅgā sacchikatā mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ ariyañ ca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ ariyassa ca aṭṭhaṅgikassa maggassa lābhī’mhi… vasī’mhi… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ ariyo ca aṭṭhaṅgiko maggo sacchikato mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ sotāpattiphalañ ca… sakadāgāmiphalañ ca… anāgāmiphalañ ca… arahattañ ca samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ arahattassa ca lābhī’mhi… vasī’mhi… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ arahattañ ca sacchikataṃ mayā ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ rāgo ca me catto… doso ca me catto… moho ca me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Ekamūlakaṃ niṭṭhitaṃ.
Yathā ekamūlakaṃ vitthāritaṃ evam eva dumūlakâdi pi vitthāretabbaṃ. Idaṃ sabbamūlakaṃ.
214
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ dutiyañ ca jhānaṃ tatiyañ ca jhānaṃ catutthañ ca jhānaṃ suññatañ ca vimokkhaṃ animittañ ca vimokkhaṃ appaṇihitañ ca vimokkhaṃ suññatañ ca samādhiṃ animittañ ca samādhiṃ appaṇihitañ ca samādhiṃ suññatañ ca samāpattiṃ animittañ ca samāpattiṃ appaṇihitañ ca samāpattiṃ tisso ca vijjā cattāro ca satipaṭṭhāne cattāro ca sammappadhāne cattāro ca iddhipāde pañca ca indriyāni pañca ca balāni satta ca bojjhaṅge ariyañ ca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ sotāpattiphalañ ca sakadāgāmiphalañ ca anāgāmiphalañ ca arahattañ ca samāpajjiṃ… samāpajjāmi… samāpanno…pe… rāgo ca me catto doso ca me catto moho ca me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito, rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa āpatti pārājikassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Sabbamūlakaṃ niṭṭhitaṃ.
Suddhikavārakathā niṭṭhitā.
215
Tīh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti vattukāmo dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa.
Tīh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti vattukāmo tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa.
Tīh’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti vattukāmo catutthaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti vattukāmo suññataṃ vimokkhaṃ… animittaṃ vimokkhaṃ… appaṇihitaṃ vimokkhaṃ… suññataṃ samādhiṃ… animittaṃ samādhiṃ… appaṇihitaṃ samādhiṃ… suññataṃ samāpattiṃ… animittaṃ samāpattiṃ… appaṇihitaṃ samāpattiṃ… tisso vijjā… cattāro satipaṭṭhāne… cattāro sammappadhāne… cattāro iddhipāde… pañcindriyāni… pañca balāni… satta bojjhaṅge… ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ… sotāpattiphalaṃ… sakadāgāmiphalaṃ… anāgāmiphalaṃ… arahattaṃ samāpajjiṃ…pe… rāgo me catto… doso me catto… moho me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito, rāgā me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… dosā me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… mohā me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Vatthuvisārakassa ekamūlakassa khaṇḍacakkaṃ niṭṭhitaṃ.
216
Tīh’ākārehi dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjin ti vattukāmo tatiyaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa.
Tīh’ākārehi dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjin ti vattukāmo catutthaṃ jhānaṃ samāpajjin ti…pe… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjin ti vattukāmo paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa…pe… vinidhāya bhāvaṃ.
Vatthuvisārakassa ekamūlakassa baddhacakkaṃ.
Mūlaṃ saṃkhittaṃ.
217
Tīh’ākārehi mohā me cittaṃ vinīvaraṇan ti vattukāmo paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi mohā me cittaṃ vinīvaraṇan ti vattukāmo dosā me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa…pe… vinidhāya bhāvaṃ.
Vatthuvisārakassa ekamūlakaṃ niṭṭhitaṃ.
Yathā ekamūlakaṃ vitthāritaṃ evam eva dumūlakâdi pi vitthāretabbaṃ. Idaṃ sabbamūlakaṃ.
218
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi paṭhamañ ca jhānaṃ dutiyañ ca jhānaṃ tatiyañ ca jhānaṃ catutthañ ca jhānaṃ suññatañ ca vimokkhaṃ animittañ ca vimokkhaṃ appaṇihitañ ca vimokkhaṃ suññatañ ca samādhiṃ animittañ ca samādhiṃ appaṇihitañ ca samādhiṃ suññatañ ca samāpattiṃ animittañ ca samāpattiṃ appaṇihitañ ca samāpattiṃ tisso ca vijjā cattāro ca satipaṭṭhāne cattāro ca sammappadhāne cattāro ca iddhipāde pañca ca indriyāni pañca ca balāni satta ca bojjhaṅge ariyañ ca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ sotāpattiphalañ ca sakadāgāmiphalañ ca anāgāmiphalañ ca arahattañ ca samāpajjiṃ…pe… rāgo ca me catto… doso ca me catto… moho ca me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito, rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇan ti vattukāmo mohā me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa.
219
Tīh’ākārehi dutiyañ ca jhānaṃ tatiyañ ca jhānaṃ catutthañ ca jhānaṃ suññatañ ca vimokkhaṃ animittañ ca vimokkhaṃ appaṇihitañ ca vimokkhaṃ suññatañ ca samādhiṃ animittañ ca samādhiṃ appaṇihitañ ca samādhiṃ suññatañ ca samāpattiṃ animittañ ca samāpattiṃ appaṇihitañ ca samāpattiṃ tisso ca vijjā cattāro ca satipaṭṭhāne cattāro ca sammappadhāne cattāro ca iddhipāde pañca ca indriyāni pañca ca balāni satta ca bojjhaṅge ariyañ ca aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ sotāpattiphalañ ca sakadāgāmiphalañ ca anāgāmiphalañ ca arahattañ ca samāpajjiṃ…pe… rāgo ca me catto… doso ca me catto… moho ca me catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito, rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… dosā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇan ti vattukāmo paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa.
Tīh’ākārehi tatiyañ ca jhānaṃ catutthañ ca jhānaṃ…pe… mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ paṭhamañ ca jhānaṃ samāpajjin ti vattukāmo dutiyaṃ jhānaṃ samāpajjin ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi mohā ca me cittaṃ vinīvaraṇaṃ paṭhamañ ca jhānaṃ dutiyañ ca jhānaṃ tatiyañ ca jhānaṃ catutthañ ca jhānaṃ…pe… rāgā ca me cittaṃ vinīvaraṇan ti vattukāmo dosā me cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti pārājikassa, na paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Vatthuvisārakassa sabbamūlakaṃ niṭṭhitaṃ.
Vatthuvisārakassa cakkapeyyālaṃ niṭṭhitaṃ.
Vatthukāmavārakathā niṭṭhitā.
220
Tīh’ākārehi yo te vihāre vasi so bhikkhu paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji… samāpajjati… samāpanno… so bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī… vasī… tena bhikkhunā paṭhamaṃ jhānaṃ sacchikatan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa.
Catūh’ākārehi… pañcah’ākārehi… chah’ākārehi… sattah’ākārehi yo te vihāre vasi so bhikkhu paṭhamaṃ jhānaṃ samāpajji… samāpajjati… samāpanno… so bhikkhu paṭhamassa jhānassa lābhī… vasī… tena bhikkhunā paṭhamaṃ jhānaṃ sacchikatan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Tīh’ākārehi yo te vihāre vasi so bhikkhu dutiyaṃ jhānaṃ… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ… suññataṃ vimokkhaṃ… animittaṃ vimokkhaṃ… appaṇihitaṃ vimokkhaṃ… suññataṃ samādhiṃ… animittaṃ samādhiṃ… appaṇihitaṃ samādhiṃ… suññataṃ samāpattiṃ… animittaṃ samāpattiṃ… appaṇihitaṃ samāpattiṃ… tisso vijjā… cattāro satipaṭṭhāne… cattāro sammappadhāne… cattāro iddhipāde… pañca indriyāni… pañca balāni… satta bojjhaṅge… ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ… sotāpattiphalaṃ… sakadāgāmiphalaṃ… anāgāmiphalaṃ… arahattaṃ samāpajji… samāpajjati… samāpanno… so bhikkhu arahattassa lābhī… vasī… tena bhikkhunā arahattaṃ sacchikatan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa.
Tīh’ākārehi yo te vihāre vasi, tassa bhikkhuno rāgo catto… doso catto… moho catto vanto mutto pahīno paṭinissaṭṭho ukkheṭito samukkheṭito ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi yo te vihāre vasi, tassa bhikkhuno rāgā cittaṃ vinīvaraṇaṃ… dosā cittaṃ vinīvaraṇaṃ… mohā cittaṃ vinīvaraṇan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa…pe… — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi yo te vihāre vasi so bhikkhu suññāgāre paṭhamaṃ jhānaṃ… dutiyaṃ jhānaṃ… tatiyaṃ jhānaṃ… catutthaṃ jhānaṃ samāpajji… samāpajjati… samāpanno… so bhikkhu suññāgāre catutthassa jhānassa lābhī… vasī… tena bhikkhunā suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ sacchikatan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti bhaṇitassa hoti, musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Yathā idaṃ vitthāritaṃ evam eva sesāni pi vitthāretabbāni.
221
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi yo te cīvaraṃ paribhuñji… yo te piṇḍapātaṃ paribhuñji… yo te senāsanaṃ paribhuñji… yo te gilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ paribhuñji so bhikkhu suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ samāpajji… samāpajjati… samāpanno… so bhikkhu suññāgāre catutthassa jhānassa lābhī… vasī… tena bhikkhunā suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ sacchikatan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa…pe… vinidhāya bhāvaṃ.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi yena te vihāro paribhutto… yena te cīvaraṃ paribhuttaṃ… yena te piṇḍapāto paribhutto… yena te senāsanaṃ paribhuttaṃ… yena te gilānappaccayabhesajjaparikkhāro paribhutto… so bhikkhu suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ samāpajji… samāpajjati… samāpanno… so bhikkhu suññāgāre catutthassa jhānassa lābhī… vasī… tena bhikkhunā suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ sacchikatan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa…pe… vinidhāya bhāvaṃ.
Tīh’ākārehi…pe… sattah’ākārehi yaṃ tvaṃ āgamma vihāraṃ adāsi… cīvaraṃ adāsi… piṇḍapātaṃ adāsi… senāsanaṃ adāsi… gilānappaccayabhesajjaparikkhāraṃ adāsi so bhikkhu suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ samāpajji… samāpajjati… samāpanno… so bhikkhu suññāgāre catutthassa jhānassa lābhī… vasī… tena bhikkhunā suññāgāre catutthaṃ jhānaṃ sacchikatan ti sampajānamusā bhaṇantassa paṭivijānantassa āpatti thullaccayassa, na paṭivijānantassa āpatti dukkaṭassa — pubbe v’assa hoti musā bhaṇissan ti, bhaṇantassa hoti musā bhaṇāmī ti, bhaṇitassa hoti musā mayā bhaṇitan ti, vinidhāya diṭṭhiṃ, vinidhāya khantiṃ, vinidhāya ruciṃ, vinidhāya bhāvaṃ.
Peyyālapannarasakaṃ niṭṭhitaṃ.
Paccayappaṭisaṃyuttavārakathā niṭṭhitā.
Uttarimanussadhammacakkapeyyālaṃ niṭṭhitaṃ.
222
Anāpatti —
- adhimānena,
- anullapanâdhippāyassa,
- ummattakassa,
- khittacittassa,
- vedanāṭṭassa,
- ādikammikassā ti.
Vinītavatthuuddānagāthā
Adhimāne araññamhi, piṇḍopajjhā’riyāpatho,
saṃyojanā rahodhammā, vihāro paccupaṭṭhito,
Na dukkaraṃ vīriyam atho pi maccuno, bhāy’āvuso vippaṭisāri sammā,
viriyena yogena ārādhanāya, atha vedanāya adhivāsanā duve,
Brāhmaṇe pañca vatthūni, aññaṃ byākaraṇā tayo,
agārâvaraṇā kāmā, rati câpi apakkami,
Aṭṭhi pesi ubho gāvaghātakā, piṇḍo sākuṇiko nicchavi orabbhi,
asi ca sūkariko satti māgavi, usu ca kāraṇiko sūci sārathi,
Yo ca sibbīyati sūcako hi so, aṇḍabhāri ahu gāmakūṭako,
kūpe nimuggo hi so pāradāriko, gūthakhādī ahu duṭṭhabrāhmaṇo,
Nicchavitthī aticārinī ahu, maṅgulitthī ahu ikkhaṇitthikā,
okilinī hi sapatt’aṅgār’okiri, sīsacchinno ahu coraghātako,
Bhikkhu bhikkhunī sikkhamānā, sāmaṇero atha sāmaṇerikā,
Kassapassa vinayasmiṃ pabbajaṃ, pāpakammam akariṃsu tāvade,
Tapodā Rājagahe yuddhaṃ, nāgān’ogāhanena ca,
Sobhito arahaṃ bhikkhu, pañcakappasataṃ sare ti.
Vinītavatthu
223
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu adhimānena aññaṃ byākāsi. Tassa kukkuccaṃ ahosi — “Bhagavatā sikkhāpadaṃ paññattaṃ. Kacci nu kho ahaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpanno” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesi. “Anāpatti, bhikkhu, adhimānenā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu paṇidhāya araññe viharati — “evaṃ maṃ jano sambhāvessatī” ti. Taṃ jano sambhāvesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa.
“Na ca, bhikkhave, paṇidhāya araññe vatthabbaṃ. Yo vaseyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu paṇidhāya piṇḍāya carati — “evaṃ maṃ jano sambhāvessatī” ti. Taṃ jano sambhāvesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa.
“Na ca, bhikkhave, paṇidhāya piṇḍāya caritabbaṃ. Yo careyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññataraṃ bhikkhuṃ etad avoca — “ye, āvuso, amhākaṃ upajjhāyassa saddhivihārikā sabbe va arahanto” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Ullapanâdhippāyo ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññataraṃ bhikkhuṃ etad avoca — “ye, āvuso, amhākaṃ upajjhāyassa antevāsikā sabbe va mahiddhikā mahānubhāvā” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Ullapanâdhippāyo ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu paṇidhāya caṅkamati… paṇidhāya tiṭṭhati… paṇidhāya nisīdati… paṇidhāya seyyaṃ kappeti — “evaṃ maṃ jano sambhāvessatī” ti. Taṃ jano sambhāvesi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa.
“Na ca, bhikkhave, paṇidhāya seyyā kappetabbā. Yo kappeyya, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññatarassa bhikkhuno uttarimanussadhammaṃ ullapati. So pi evam āha — “mayham pi, āvuso, saṃyojanā pahīnā” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
224
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu rahogato uttarimanussadhammaṃ ullapati. Paracittavidū bhikkhu taṃ bhikkhuṃ apasādesi — “mā, āvuso, evarūpaṃ abhaṇi, n’atth’eso tuyhan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu rahogato uttarimanussadhammaṃ ullapati. Devatā taṃ bhikkhuṃ apasādesi — “mā, bhante, evarūpaṃ abhaṇi, n’atth’eso tuyhan” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti dukkaṭassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññataraṃ upāsakaṃ etad avoca — “yo, āvuso, tuyhaṃ vihāre vasati so bhikkhu arahā” ti. So ca tassa vihāre vasati. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Ullapanâdhippāyo ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññataraṃ upāsakaṃ etad avoca — “yaṃ tvaṃ, āvuso, upaṭṭhesi cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānappaccaya-bhesajja-parikkhārena so bhikkhu arahā” ti. So ca taṃ upaṭṭheti cīvara-piṇḍapāta-senāsana-gilānappaccaya-bhesajja-parikkhārena. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Ullapanâdhippāyo ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
225
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū etad avocuṃ — “atth’āyasmato uttarimanussadhammo” ti? “N’āvuso, dukkaraṃ aññaṃ byākātun” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi — “ye kho te Bhagavato sāvakā te evaṃ vadeyyuṃ, ahañ c’amhi na Bhagavato sāvako. Kacci nu kho ahaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpanno” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesi. “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Anullapanâdhippāyo ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū etad avocuṃ — “atth’āyasmato uttarimanussadhammo” ti? “Ārādhanīyo kho, āvuso, dhammo āraddhavīriyenā” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū etad avocuṃ — “mā kho, āvuso, bhāyī” ti. “Nâhaṃ, āvuso, maccuno bhāyāmī” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū etad avocuṃ — “mā kho, āvuso, bhāyī” ti. “Yo nūn’āvuso, vippaṭisārī assa so bhāyeyyā” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū etad avocuṃ — “atth’āyasmato uttarimanussadhammo” ti? “Ārādhanīyo kho, āvuso, dhammo sammāpayuttenā” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū etad avocuṃ — “atth’āyasmato uttarimanussadhammo” ti? “Ārādhanīyo kho, āvuso, dhammo āraddhavīriyenā” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū etad avocuṃ — “atth’āyasmato uttarimanussadhammo” ti? “Ārādhanīyo kho, āvuso, dhammo yuttayogenā” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū etad avocuṃ — “kacc’āvuso, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyan” ti? “N’āvuso, sakkā yena vā tena vā adhivāsetun” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu gilāno hoti. Taṃ bhikkhū etad avocuṃ — “kacc’āvuso, khamanīyaṃ, kacci yāpanīyan” ti? “N’āvuso, sakkā puthujjanena adhivāsetun” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Ullapanâdhippāyo ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, pārājikassa, āpatti thullaccayassā” ti.
226
Tena kho pana samayena aññataro brāhmaṇo bhikkhū nimantetvā etad avoca — “āyantu, bhonto arahanto” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi — “mayañ c’amha na arahanto, ayañ ca brāhmaṇo amhe arahantavādena samudācarati. Kathaṃ nu kho amhehi paṭipajjitabban” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Anāpatti, bhikkhave, pasādabhaññe” ti.
Tena kho pana samayena aññataro brāhmaṇo bhikkhū nimantetvā etad avoca — “nisīdantu, bhonto arahanto” ti… “bhuñjantu, bhonto arahanto” ti… “tappentu, bhonto arahanto” ti… “gacchantu, bhonto arahanto” ti. Tesaṃ kukkuccaṃ ahosi — “mayañ c’amha na arahanto, ayañ ca brāhmaṇo amhe arahantavādena samudācarati. Kathaṃ nu kho amhehi paṭipajjitabban” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Anāpatti, bhikkhave, pasādabhaññe” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññatarassa bhikkhuno uttarimanussadhammaṃ ullapati. So pi evam āha — “mayham pi, āvuso, āsavā pahīnā” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññatarassa bhikkhuno uttarimanussadhammaṃ ullapati. So pi evam āha — “mayham pi, āvuso, ete dhammā saṃvijjantī” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataro bhikkhu aññatarassa bhikkhuno uttarimanussadhammaṃ ullapati. So pi evam āha — “aham p’āvuso, tesu dhammesu sandissāmī” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
Tena kho pana samayena aññataraṃ bhikkhuṃ ñātakā etad avocuṃ — “ehi, bhante, agāraṃ ajjhāvasā” ti. “Abhabbo kho, āvuso, mādiso agāraṃ ajjhāvasitun” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
227
Tena kho pana samayena aññataraṃ bhikkhuṃ ñātakā etad avocuṃ — “ehi, bhante, kāme paribhuñjā” ti. “Āvaṭā me, āvuso, kāmā” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena aññataraṃ bhikkhuṃ ñātakā etad avocuṃ — “abhiramasi, bhante” ti? “Abhirato ahaṃ, āvuso, paramāya abhiratiyā” ti. Tassa kukkuccaṃ ahosi — “ye kho te Bhagavato sāvakā te evaṃ vadeyyuṃ, ahañ c’amhi na Bhagavato sāvako. Kacci nu kho ahaṃ pārājikaṃ āpattiṃ āpanno” ti? Bhagavato etam atthaṃ ārocesi. “Kiṃcitto tvaṃ, bhikkhū” ti? “Anullapanâdhippāyo ahaṃ, Bhagavā” ti. “Anāpatti, bhikkhu, anullapanâdhippāyassā” ti.
Tena kho pana samayena sambahulā bhikkhū katikaṃ katvā aññatarasmiṃ āvāse vassaṃ upagacchiṃsu — “yo imamhā āvāsā paṭhamaṃ pakkamissati taṃ mayaṃ arahāti jānissāmā” ti. Aññataro bhikkhu — “maṃ arahā ti jānantū” ti tamhā āvāsā paṭhamaṃ pakkāmi. Tassa kukkuccaṃ ahosi…pe… “Āpattiṃ tvaṃ, bhikkhu, āpanno pārājikan” ti.
228
Tena samayena Buddho Bhagavā Rājagahe viharati Veḷuvane Kalandakanivāpe. Tena kho pana samayena āyasmā ca Lakkhaṇo āyasmā ca Mahāmoggallāno Gijjhakūṭe pabbate viharanti. Atha kho āyasmā Mahāmoggallāno pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaraṃ ādāya yen’āyasmā Lakkhaṇo ten’upasaṅkami, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ Lakkhaṇaṃ etad avoca — “āyām’āvuso Lakkhaṇa, Rājagahaṃ piṇḍāya pavisissāmā” ti. “Evam āvuso” ti kho āyasmā Lakkhaṇo āyasmato Mahāmoggallānassa paccassosi.
Atha kho āyasmā Mahāmoggallāno Gijjhakūṭā pabbatā orohanto aññatarasmiṃ padese sitaṃ pātvākāsi. Atha kho āyasmā Lakkhaṇo āyasmantaṃ Mahāmoggallānaṃ etad avoca — “ko nu kho, āvuso Moggallāna, hetu ko paccayo sitassa pātukammāyā” ti?
“Akālo kho, āvuso Lakkhaṇa, etassa pañhassa, Bhagavato maṃ santike etaṃ pañhaṃ pucchā” ti.
Atha kho āyasmā ca Lakkhaṇo āyasmā ca Mahāmoggallāno Rājagahe piṇḍāya caritvā pacchābhattaṃ piṇḍapātapaṭikkantā yena Bhagavā ten’upasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā Bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā Lakkhaṇo āyasmantaṃ Mahāmoggallānaṃ etad avoca — “idh’āyasmā Mahāmoggallāno Gijjhakūṭā pabbatā orohanto aññatarasmiṃ padese sitaṃ pātvākāsi. Ko nu kho, āvuso Moggallāna, hetu ko paccayo sitassa pātukammāyā” ti?
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ aṭṭhikasaṅkhalikaṃ vehāsaṃ gacchantiṃ. Tam enaṃ gijjhā pi kākā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā phāsuḷantarikāhi vituḍenti. Sā sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti. Tassa mayhaṃ, āvuso, etad ahosi — ‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, evarūpo pi nāma satto bhavissati, evarūpo pi nāma yakkho bhavissati, evarūpo pi nāma attabhāvappaṭilābho bhavissatī’” ti.
Bhikkhū ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “uttarimanussadhammaṃ āyasmā Mahāmoggallāno ullapatī” ti.
Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi — “cakkhubhūtā vata, bhikkhave, sāvakā viharanti, ñāṇabhūtā vata, bhikkhave, sāvakā viharanti. Yatra hi nāma sāvako evarūpaṃ ñassati vā dakkhati vā sakkhiṃ vā karissati. Pubbe va me so, bhikkhave, satto diṭṭho ahosi, api câhaṃ na byākāsiṃ. Ahañ ce taṃ byākareyyaṃ pare ca me na saddaheyyuṃ, ye me na saddaheyyuṃ tesaṃ taṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe goghātako ahosi. So tassa kammassa vipākena bahūni vassāni bahūni vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni niraye paccitvā tass’eva kammassa vipākâvasesena evarūpaṃ attabhāvappaṭilābhaṃ paṭisaṃvedeti. Saccaṃ, bhikkhave, Moggallāno āha. Anāpatti, bhikkhave, Moggallānassā” ti.
229
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ maṃsapesiṃ vehāsaṃ gacchantiṃ. Tam enaṃ gijjhā pi kākā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajjenti. Sā sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe goghātako ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ maṃsapiṇḍaṃ vehāsaṃ gacchantaṃ. Tam enaṃ gijjhā pi kākā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajjenti. So sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe sākuṇiko ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ nicchaviṃ purisaṃ vehāsaṃ gacchantaṃ. Tam enaṃ gijjhā pi kākā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajjenti. So sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe orabbhiko ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ asilomaṃ purisaṃ vehāsaṃ gacchantaṃ. Tassa te asī uppatitvā uppatitvā tass’eva kāye nipatanti. So sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe sūkariko ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ sattilomaṃ purisaṃ vehāsaṃ gacchantaṃ. Tassa tā sattiyo uppatitvā uppatitvā tass’eva kāye nipatanti. So sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe māgaviko ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ usulomaṃ purisaṃ vehāsaṃ gacchantaṃ. Tassa te usū uppatitvā uppatitvā tass’eva kāye nipatanti. So sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe kāraṇiko ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ sūcilomaṃ purisaṃ vehāsaṃ gacchantaṃ. Tassa tā sūciyo uppatitvā uppatitvā tass’eva kāye nipatanti. So sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe sārathiko ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ sūcilomaṃ purisaṃ vehāsaṃ gacchantaṃ. Tassa tā sūciyo sīse pavisitvā mukhato nikkhamanti, mukhe pavisitvā urato nikkhamanti, ure pavisitvā udarato nikkhamanti, udare pavisitvā ūrūhi nikkhamanti, ūrūsu pavisitvā jaṅghāhi nikkhamanti, jaṅghāsu pavisitvā pādehi nikkhamanti. So sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe sūcako ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ kumbhaṇḍaṃ purisaṃ vehāsaṃ gacchantaṃ. So gacchanto pi teva aṇḍe khandhe āropetvā gacchati, nisīdanto pi tesv eva aṇḍesu nisīdati. Tam enaṃ gijjhā pi kākā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajjenti. So sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe gāmakūṭo ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ purisaṃ gūthakūpe sasīsakaṃ nimuggaṃ…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe pāradāriko ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ purisaṃ gūthakūpe sasīsakaṃ nimuggaṃ ubhohi hatthehi gūthaṃ khādantaṃ…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe duṭṭhabrāhmaṇo ahosi. So Kassapassa Sammāsambuddhassa pāvacane bhikkhusaṅghaṃ bhattena nimantetvā doṇiyo gūthassa pūrāpetvā kālaṃ ārocāpetvā etad avoca — ‘ato, bhonto, yāvadatthaṃ bhuñjantu c’eva harantu cā’” ti…pe….
230
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ nicchaviṃ itthiṃ vehāsaṃ gacchantiṃ. Tam enaṃ gijjhā pi kākā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajjenti. Sā sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… esā, bhikkhave, itthī imasmiṃ yeva Rājagahe aticārinī ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ itthiṃ duggandhaṃ maṅguliṃ vehāsaṃ gacchantiṃ. Tam enaṃ gijjhā pi kākā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajjenti. Sā sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… esā, bhikkhave, itthī imasmiṃ yeva Rājagahe ikkhaṇikā ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ itthiṃ uppakkaṃ okiliniṃ okiriniṃ vehāsaṃ gacchantiṃ. Sā sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… esā, bhikkhave, itthī Kāliṅgassa rañño aggamahesī ahosi. Sā issâpakatā sapattiṃ aṅgārakaṭāhena okiri…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ asīsakaṃ kabandhaṃ vehāsaṃ gacchantaṃ. Tassa ure akkhīni c’eva honti mukhañ ca. Tam enaṃ gijjhā pi kākā pi kulalā pi anupatitvā anupatitvā vitacchenti vibhajjenti. So sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, satto imasmiṃ yeva Rājagahe Hāriko nāma coraghātako ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ bhikkhuṃ vehāsaṃ gacchantaṃ. Tassa saṅghāṭi pi ādittā sampajjalitā sajotibhūtā, patto pi āditto sampajjalito sajotibhūto, kāyabandhanam pi ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ, kāyo pi āditto sampajjalito sajotibhūto. So sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti…pe… eso, bhikkhave, bhikkhu Kassapassa Sammāsambuddhassa pāvacane pāpabhikkhu ahosi…pe….
“Idhâhaṃ, āvuso, Gijjhakūṭā pabbatā orohanto addasaṃ bhikkhuniṃ… addasaṃ sikkhamānaṃ… addasaṃ sāmaṇeraṃ… addasaṃ sāmaṇeriṃ vehāsaṃ gacchantiṃ. Tassā saṅghāṭi pi ādittā sampajjalitā sajotibhūtā, patto pi āditto sampajjalito sajotibhūto, kāyabandhanam pi ādittaṃ sampajjalitaṃ sajotibhūtaṃ, kāyo pi āditto sampajjalito sajotibhūto. Sā sudaṃ aṭṭassaraṃ karoti. Tassa mayhaṃ, āvuso, etad ahosi — ‘acchariyaṃ vata bho, abbhutaṃ vata bho, evarūpo pi nāma satto bhavissati, evarūpo pi nāma yakkho bhavissati, evarūpo pi nāma attabhāvappaṭilābho bhavissatī’” ti.
Bhikkhū ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “uttarimanussadhammaṃ āyasmā Mahāmoggallāno ullapatī” ti.
Atha kho Bhagavā bhikkhū āmantesi — “cakkhubhūtā vata, bhikkhave, sāvakā viharanti, ñāṇabhūtā vata, bhikkhave, sāvakā viharanti. Yatra hi nāma sāvako evarūpaṃ ñassati vā dakkhati vā sakkhiṃ vā karissati. Pubbe va me sā, bhikkhave, sāmaṇerī diṭṭhā ahosi, api câhaṃ na byākāsiṃ. Ahañ ce taṃ byākareyyaṃ pare ca me na saddaheyyuṃ, ye me na saddaheyyuṃ tesaṃ taṃ assa dīgharattaṃ ahitāya dukkhāya. Esā, bhikkhave, sāmaṇerī Kassapassa Sammāsambuddhassa pāvacane pāpasāmaṇerī ahosi. Sā tassa kammassa vipākena bahūni vassāni bahūni vassasatāni bahūni vassasahassāni bahūni vassasatasahassāni niraye paccitvā tass’eva kammassa vipākâvasesena evarūpaṃ attabhāvappaṭilābhaṃ paṭisaṃvedeti. Saccaṃ, bhikkhave, Moggallāno āha. Anāpatti, bhikkhave, Moggallānassā” ti.
231
Atha kho āyasmā Mahāmoggallāno bhikkhū āmantesi — “yatâyaṃ, āvuso, Tapodā sandati so daho acchodako sītodako sātodako setako suppatittho ramaṇīyo pahūtamacchakacchapo cakkamattāni ca padumāni pupphantī” ti.
Bhikkhū ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “kathañ hi nāma āyasmā Mahāmoggallāno evaṃ vakkhati — ‘yatâyaṃ, āvuso, Tapodā sandati so daho acchodako sītodako sātodako setako suppatittho ramaṇīyo pahūtamacchakacchapo cakkamattāni ca padumāni pupphantī’ ti. Atha ca panâyaṃ Tapodā kuthitā sandati. Uttarimanussadhammaṃ āyasmā Mahāmoggallāno ullapatī” ti.
Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Yatâyaṃ, bhikkhave, Tapodā sandati so daho acchodako sītodako sātodako setako suppatittho ramaṇīyo pahūtamacchakacchapo cakkamattāni ca padumāni pupphanti, api câyaṃ, bhikkhave, Tapodā dvinnaṃ mahānirayānaṃ antarikāya āgacchati, tenâyaṃ Tapodā kuthitā sandati. Saccaṃ, bhikkhave, Moggallāno āha. Anāpatti, bhikkhave, Moggallānassā” ti.
Tena kho pana samayena rājā Māgadho Seniyo Bimbisāro Licchavīhi saddhiṃ saṅgāmento pabhaggo ahosi. Atha rājā pacchā senaṃ saṅkaḍḍhitvā Licchavayo parājesi. Saṅgāme ca nandi carati — “raññā Licchavī pabhaggā” ti. Atha kho āyasmā Mahāmoggallāno bhikkhū āmantesi — “rājā, āvuso, Licchavīhi pabhaggo” ti.
Bhikkhū ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “kathañ hi nāma āyasmā Mahāmoggallāno evaṃ vakkhati — ‘rājā, āvuso, Licchavīhi pabhaggo’ ti, saṅgāme ca nandiṃ carati — ‘raññā Licchavī pabhaggā’ ti. Uttarimanussadhammaṃ āyasmā Mahāmoggallāno ullapatī” ti.
Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Paṭhamaṃ, bhikkhave, rājā Licchavīhi pabhaggo, atha rājā pacchā senaṃ saṅkaḍḍhitvā Licchavayo parājesi. Saccaṃ, bhikkhave, Moggallāno āha. Anāpatti, bhikkhave, Moggallānassā” ti.
232
Atha kho āyasmā Mahāmoggallāno bhikkhū āmantesi — “idhâhaṃ, āvuso, Sappinikāya nadiyā tīre āneñjaṃ samādhiṃ samāpanno nāgānaṃ ogayha uttarantānaṃ koñcaṃ karontānaṃ saddaṃ assosin” ti.
Bhikkhū ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “kathañ hi nāma āyasmā Mahāmoggallāno āneñjaṃ samādhiṃ samāpanno saddaṃ sossati. Uttarimanussadhammaṃ āyasmā Mahāmoggallāno ullapatī” ti.
Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Atth’eso, bhikkhave, samādhi, so ca kho aparisuddho. Saccaṃ, bhikkhave, Moggallāno āha. Anāpatti, bhikkhave, Moggallānassā” ti.
Atha kho āyasmā Sobhito bhikkhū āmantesi — “ahaṃ, āvuso, pañca kappasatāni anussarāmī” ti.
Bhikkhū ujjhāyanti khiyyanti vipācenti — “kathañ hi nāma āyasmā Sobhito evaṃ vakkhati — ‘ahaṃ, āvuso, pañca kappasatāni anussarāmī’ ti. Uttarimanussadhammaṃ āyasmā Sobhito ullapatī” ti.
Bhagavato etam atthaṃ ārocesuṃ. “Atth’esā, bhikkhave, Sobhitassa, sā ca kho ekā yeva jāti. Saccaṃ, bhikkhave, Sobhito āha. Anāpatti, bhikkhave, Sobhitassā” ti.
Catutthapārājikaṃ samattaṃ.
233
Uddiṭṭhā kho āyasmanto cattāro pārājikā dhammā, yesaṃ bhikkhu aññataraṃ vā aññataraṃ vā āpajjitvā na labhati bhikkhūhi saddhiṃ saṃvāsaṃ, yathā pure tathā pacchā, pārājiko hoti asaṃvāso.
Tatth’āyasmante pucchāmi — “kacci’ttha parisuddhā”? Dutiyam pi pucchāmi — “kacci’ttha parisuddhā”? Tatiyam pi pucchāmi — “kacci’ttha parisuddhā”? Parisuddh’etth’āyasmanto, tasmā tuṇhī, evam etaṃ dhārayāmī ti.
Pārājikaṃ niṭṭhitaṃ.
Tass’uddānaṃ —
Methunâdinnādānañ ca, manussaviggah’uttari,
pārājikāni cattāri, chejjavatthū asaṃsayā ti.
Pārājikakaṇḍaṃ niṭṭhitaṃ.